Nhận diện các hạn chế trong quản lý, sử dụng vốn, tài sản công tại các DNNN

Cơ quan kiểm toán đã kiến nghị các tập đoàn, tổng công ty phải tăng thu NSNN 1.411,12 tỷ đồng, giảm thuế GTGT được khấu trừ 8,78 tỷ đồng. Ảnh minh hoạ: Internet

Kiến nghị tăng thu NSNN hơn 1.400 tỷ đồng

Trong năm 2022, Kiểm toán Nhà nước đã thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính năm 2021 và các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn nhà nước của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước.

Điểm sáng được ghi nhận trong “bức tranh” tổng thể kiểm toán báo cáo tài chính năm 2021 và các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn nhà nước của 219 đơn vị thuộc 20 tập đoàn, tổng công ty và công ty là 19/20 tập đoàn, tổng công ty, công ty sản xuất kinh doanh có lãi.

Trong đó phải kể tới lợi nhuận sau thuế năm 2021 của các tập đoàn, tổng công ty như: Tập đoàn Điện lực (EVN) 15.647,10 tỷ đồng; Bưu chính Viễn thông (VNPT) 5.064,18 tỷ đồng; Than - Khoáng sản (TKV) 4.719,28 tỷ đồng; Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) 3.327,29 tỷ đồng; Xi măng (Vicem) 1.287,87 tỷ đồng; Thuốc lá (Vinataba) 1.224,24 tỷ đồng; Bưu điện (VNPost) 588,39 tỷ đồng; Lương thực miền Bắc (Vinafood1) 294,16 tỷ đồng...

Cùng với đó, tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu tại một số đơn vị đạt tương đối cao, như VIMC đạt 28,73%; Vinataba 11,43%; TKV 10,63%...

Tuy nhiên, khi đi vào chi tiết, kết quả kiểm toán chỉ rõ, việc quản lý sử dụng vốn, tài sản của các DN còn nhiều hạn chế. Phần lớn các đơn vị còn sai sót trong việc hạch toán kế toán, kê khai nghĩa vụ với NSNN nên qua kiểm toán phải điều chỉnh tổng tài sản/tổng nguồn vốn của các tập đoàn, tổng công ty, công ty tăng 2.216,31 tỷ đồng, giảm 0,036 tỷ đồng...

Đặc biệt, cơ quan kiểm toán đã kiến nghị các tập đoàn, tổng công ty, công ty phải tăng thu NSNN 1.411,12 tỷ đồng, giảm thuế GTGT được khấu trừ 8,78 tỷ đồng.

Đại diện Bộ Tài chính cho biết, Bộ đã tiếp nhận thông tin do Kiểm toán Nhà nước cung cấp liên quan đến kết luận kiến nghị kiểm toán tại các tập đoàn, tổng công ty. Trong đó có một số đơn vị phát sinh số kiến nghị tăng thu NSNN về thuế, phí, các khoản liên quan đến thuế, phí, tăng thu khác và giảm trừ thuế GTGT lớn.

Ngay sau đó, Tổng cục Thuế đã ban hành các công văn phân công, đôn đốc, chỉ đạo cục thuế địa phương rà soát, thực hiện các nội dung kiến nghị, đồng thời phối hợp với Kho bạc Nhà nước khẩn trương, nghiêm túc thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm giải quyết dứt điểm các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước.

Cổ phần hóa, thoái vốn chưa đạt kế hoạch

Theo ước tính, các tập đoàn, tổng công ty này đang nắm giữ khoảng 63% tổng vốn chủ sở hữu của DNNN và khoảng 65% tổng tài sản của DNNN trong cả nước. Theo kết quả kiểm toán, việc cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước chưa đạt kế hoạch, yêu cầu; một số dự án lớn còn vướng mắc...

Trong đó, qua kết quả kiểm toán cho thấy, một số tập đoàn, tổng công ty, công ty chưa thoái vốn đầu tư theo kế hoạch được duyệt, trong đó Công ty mẹ - Tổng công ty Phát triển khu công nghiệp (Sonadezi) chưa thoái vốn tại 3/9 công ty; Vinafood1 chưa hoàn thành giảm tỷ lệ vốn nhà nước tại 6 công ty con và chuyển nhượng 100% vốn nhà nước tại 11 công ty con và công ty liên kết; Tổng công ty Lâm nghiệp Việt Nam (Vinafor) chưa hoàn thành thoái vốn theo tiến độ, phương án được phê duyệt tại 10/13 đơn vị. Một số DN chưa được phê duyệt quyết toán vốn nhà nước khi chính thức chuyển sang công ty cổ phần...

Theo đại diện Bộ Tài chính, nhìn chung, công tác cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN đã được đẩy mạnh nhưng vẫn chưa đạt được kế hoạch đề ra. Nguyên nhân do việc sắp xếp cơ sở nhà đất, vướng mắc về thủ tục, hồ sơ đất đai; các nhà đầu tư chưa thực sự quan tâm đến các thương vụ bán cổ phần lần đầu và thoái vốn của DNNN dẫn đến tình trạng tỷ lệ nắm giữ vốn nhà nước tại các DN vẫn cao.

Bên cạnh đó, một số cơ quan đại diện chủ sở hữu và người đứng đầu DN còn chưa quyết liệt; việc rà soát, lập kế hoạch sắp xếp lại DN chưa được các cơ quan, đơn vị quan tâm đúng mức; công tác chuẩn bị cổ phần hóa, thoái vốn chưa tốt.

Việc phối hợp giữa các cơ quan đại diện chủ sở hữu với các bộ, ngành, địa phương liên quan trong xử lý vướng mắc phê duyệt phương án sử dụng đất, xử lý tồn tại tài chính còn chưa tốt, kéo dài.

Theo ông Dương Mạnh Sơn, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), trên cơ sở kết quả kiểm toán, các kết luận, đánh giá về hoạt động của DN đã góp phần giúp PVN kịp thời xử lý, khắc phục các tồn tại, hoàn thiện hệ thống văn bản nội bộ trong lĩnh vực tài chính theo hướng ngày càng rõ ràng, minh bạch, chặt chẽ, đảm bảo tính tuân thủ, góp phần nâng cao chất lượng quản lý, bố trí và sử dụng hợp lý nguồn lực tài chính nâng cao hiệu quả hoạt động của PVN.

Trong khi đó, ông Hoàng Gia Khánh, Tổng Giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho biết, trên cơ sở ý kiến tư vấn, khuyến nghị của cơ quan Kiểm toán, Tổng công ty đã có những biện pháp để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Tổng công ty và các đơn vị thành viên.

Trong đó, DN đã tăng cường kiểm tra, giám sát về tài chính đối với các công ty con, đơn vị phụ thuộc, không để xảy ra thất thoát vốn, tài sản nhà nước; thực hiện công khai, minh bạch, đúng pháp luật trong đầu tư, quản lý tài chính, mua sắm, phân phối thu nhập; hoàn thiện cơ chế kiểm soát, kiểm toán nội bộ, thực hiện nghiêm túc chế độ giám sát tài chính, đánh giá hiệu quả hoạt động và công khai thông tin tài chính.

Đồng thời, nghiên cứu bổ sung các chỉ tiêu phản ánh tình hình huy động vốn; khả năng thanh toán; hiệu suất sử dụng vốn; khả năng sinh lời..., từ đó giúp nhận diện rủi ro tài chính của Tổng công ty và các đơn vị thành viên để có biện pháp điều hành, xử lý kịp thời.