Hướng phát triển bền vững cho du lịch Việt Nam

Vịnh Hạ Long- Kỳ quan thiên nhiên của Thế giới hấp dẫn hàng triệu khách du lịch mỗi năm.

Phát triển chưa hết tiềm năng

Một trong những cảnh quan thiên nhiên nổi tiếng nhất Việt Nam là Vịnh Hạ Long. Vịnh Hạ Long, nằm bờ tây Vịnh Bắc Bộ tại khu vực biển Đông Bắc Việt Nam, được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới và được tổ chức NOWC bình chọn là một trong bảy Kỳ quan Thiên nhiên Thế giới. (Lượng khách đến thăm Vịnh được ước tính khoảng hơn 4 triệu lượt khách/năm).

Các bãi biển ở Việt Nam như biển Đà Nẵng, Nha Trang, Phú Quốc,… cũng được rất nhiều tổ chứctrên thế giới đánh giá cao về tiềm năng phát triển du lịch biển.Cùng với cảnh quan thiên nhiên, Việt Nam còn là quốc gia có chiều dày lịch sử hàng ngàn năm với một nền văn hóa đa dạng và phong phú. Các thành phố như Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hội An,… là những địa điểm du lịch mang đậm nét văn hoá Việt Nam.

Ngoài ra, du lịch Việt Nam còn có lợi thế rất lớn về vị trí địa lý. Nằm ở cửa ngõ khu vực Đông Nam Á, Việt Nam có khả năng liên kết vùng du lịch với Singapore, Malaysia, và các nước Đông Nam Á khác. Việt Nam còn là quốc gia có vị trí quan trọng trong dòng giao lưu của 2 nền văn hóa và kinh tế của xã hội Á, Âu nên sẽ tạo ra lợi thế tự nhiên khách quan trong việc liên kết không chỉ trong khu vực mà còn có tầm tham gia liên kết của thế giới trong chuỗi giá trị gia tăng của dịch vụ du lịch toàn cầu. Không những thế, Việt Nam có sự ổn định về chính trị, cộng đồng 54 dân tộc đoàn kết là một môi trường có lợi thế quan trọng để thu hút du khách trên thế giới. Cùng với những thành quả quan trọng của quan hệ ngoại giao thân thiện giữa Việt Nam và gần 200 nước trên thế giới, Việt Nam còn có những thế mạnh không nhỏ trong liên kết vùng Đông Nam Á với các vùng du lịch nổi tiếng của thế giới.

Ngoài ra, thời tiết và khí hậu ôn hoà là hai lợi thế lớn cho nền du lịch Việt Nam tăng thêm cơ hội thu hút khách.Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển một nền du lịch có sức thu hút khách mạnh mẽ nếu biết khai thác và phát huy các lợi thế trên.

Tuy du lịch Việt Nam có tiềm năng phát triển rất lớn, lượng khách du lịch nước ngoài thực tế chỉ có 8 triệu lượt khách/năm và lượng khách du lịch trong nước xấp xỉ 40 triệu lượt khách/năm. Lượng khách du lịch nước ngoài vào Việt thấp và ít hơn rất nhiều sso với một số quốc gia trong khu vực (Singapore có khoảng 18 triệu lượt khách nước ngoài/năm; Malaysia có khoảng 23 triệu khách nước ngoài/năm; Thái Lan có hơn 29 triệu khách nước ngoài/năm,…). Số lượng khách thấp đồng nghĩa với sức hút khách du lịch thực tế yếu kém. Như vậy, những thế mạnh về địa lý, tự nhiên, khí hậu, văn hóa xã hội, chính trị,… của nền du lịch Việt Nam chưa được phát huy và còn gặp phải rất nhiều khó khăn cũng như thách thức.

Sức hút khách du lịch kém và nền du lịch phát triển dưới mức tiềm năng đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Thứ nhất, sự liên kết ngành giữa ngành du lịch với các ngành giao thông vận tải, thương mại, dịch vụ, văn hoá, thể dục thể thao,… còn hạn chế. Thứ hai, hạ tầng du lịch và hạ tầng giao thông vận tải còn kém. Thứ ba, sản phẩm du lịch (du lịch nghỉ dưỡng, du lịch khám phá mạo hiểm, du lịch hội nghị và hội thảo kinh doanh, du lịch mua sắm đêm,…) còn đơn điệm và có sức hấp dẫn kém. Thứ tư, khả năng gia tăng thời gian lưu trú cũng như chi tiêu của khách còn hạn chế. Thứ năm, du lịch Việt Nam chưa phát huy được hết lợi thế về cảnh quan thiên nhiên. Việt Nam còn có rất nhiều những vùng đồi núi, sông hồ, và đồng bằng có quang cảnh sinh thái đẹp, nhưng lại được rất ít người biết đến và có rất ít khách du lịch vì sự hạn chế trong việc quảng bá cũng như đầu tư kinh doanh du lịch. Thứ sáu, về mặt tài chính, tỷ lệ thu hút vốn đầu tư của xã hội vào lĩnh vực du lịch thấp cũng là yếu tố quan trọng kìm nén sự phát triển của nền du lịch.

Phát triển bền vững ngành du lịch

Để phát triển nền du lịch bền vững và toàn diện, Việt Nam ta cần phải có những thay đổi trong cơ chế chính sách và trong phương thức tổ chức thực hiện. Trước hết, những chính sách phát triển hạ tầng, ổn định an ninh, giữ gìn vệ sinh môi trường và tăng cường an toàn vệ sinh thực phẩm là cần thiết để tạo nền tảng hạ tầng kinh tế- xã hội quan trọng trong việc phát triển du lịch bền vững.

Đối với cơ sở hạ tầng, Việt Nam ta cần tiếp tục thực hiện quy hoạch các tuyến đường cao tốc quốc gia trục Bắc-Nam và các tuyến nối các thành phố lớn với các tỉnh và thành phố lân cận để giúp cho quá trình di chuyển của người dân nói chung và khách du lịch nói riêng thuận tiện hơn. Ngoài ra, ta cần phải chú trọng xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông hàng theo chuẩn bậc cao của quốc tế bởi giao thông hàng không đóng vị trí quan trọng trong việc thu hút khách du lịch quốc tế cũng như khách du lịch trong nước.

Đối với giao thông đường thuỷ, nhất là vận tải hành khách tuyến ven biển, các bến tàu chuyên dùng phục vụ cho du lịch hiện nay hầu như chưa có. Do đó, công tác quy hoạch phải được tiếp tục quan tâm thực hiện để các khu vực ven biển thu hút đầu tư xã hội vào du lịch. Đi liền với cơ chế giám sát, ta cần phải kiểm tra và nâng cao chất lượng hoạt động của taxi cũng như các phương tiện kinh doanh vận chuyển để dịch vụ đi lại thuận lợi và an toàn.

Đối với an ninh, an toàn xã hội cần tiếp tục phát huy thực hiện công tác phòng chống và trấn áp đối với tệ nạn trộm cắp cướp giật để tạo lòng tin cũng như sự yên tâm cho du khách trong và ngoài nước. Đề nghị cho phép thực hiện thí điểm về cảnh sát du lịch ở những khu vực đông khách du lịch để đảm bảo an toàn cho họ. Ngoài ra, cần lập những bốt kiểm tra khám xét đồ vật của khách ở trước những địa điểm du lịch. Hiện nay trên thế giới, rất nhiều những vụ khủng bố hay xung đột có vũ khí đã và đang diễn ra ở nhiều địa điểm du lịch khác nhau; chính sách khám xét đồ vật là vô cùng quan trọng trong công cụ bảo vệ an ninh khu vực cũng như tính mạng của khách du lịch và người dân xung quanh.

Đối với vệ sinh môi trường, ta cần tăng cường các hoạt động xử lý rác thái và dọn dẹp vệ sinh, đặc biệt ở những nơi có đông khách du lịch và đông người qua lại. Ngoài ra, ta phải thực hiện chính sách xử phạt tài chính đối với những đối tượng vứt rác bừa bãi hay gây ô nhiễm môi trường. Không những thế, cần nâng cao công tác giám sát việc xử lý rác thải của các nhà máy, nhà hàng, tàu du lịch,… và nâng cao mức phạt cho các cơ sở kinh doanh làm trái với những gì quy định. Đồng thời, chúng ta phải thực hiện giám sát nghiêm ngặt những hoạt động trồng trọt như sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón, và hoá chất của người nông dân cũng như các doanh nghiệp. Sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón, hay hoá chất với liều lượng cao hơn mức quy định không chỉ gây tổn hại nghiêm trọng đến môi trường và khí hậu mà còn gây nguy hiểm đến sức khoẻ và tính mạng của người tiêu dùng thực phẩm.

Đối với an toàn vệ sinh thực phẩm, ta cần phải nâng cao công tác kiểm tra vệ sinh thực phẩm. Không chỉ xử phạt tài chính các cơ sở kinh doanh vi phạm luật an toàn vệ sinh thực phẩm, cần tăng mức xử phạt và thậm chí tịch thu giấy phép kinh doanh buôn bán thực phẩm hay dịch vụ ăn uống đối với những cơ sở kinh doanh vi phạm luật ở mực độ nặng hay vi phạm nhiều lần.

Cùng với những chính sách phát triển cơ sở hạ tầng, ổn định an ninh, giữ gìn vệ sinh môi trường, và tăng cường an toàn vệ sinh thực phẩm, những chính sách quảng cáo du lịch ở trong và ngoài nước hiệu quả là vô cùng cần thiết trong việc thu hút tối đa khách du lịch. Đối với người nước ngoài, Đại Sứ Quán Việt Nam ở các nước và các chủ thể kinh doanh du lịch lớn cần chủ động tổ chức các hoạt động quảng cáo dịch vụ du lịch Việt Nam. Đồng thời, cần nghiên cứu các phương án liên kết với các nước trong khu vực Đông Nam Á, châu Á, các nước thành viên trong hiệp định TPP,… để cùng nhau quảng cáo sản phẩm du lịch qua các phương thức quảng cáo truyền thống như tờ rơi, truyền hình,… cũng như tận dụng hiệu quả các phương thức hiện đại khác như mạng xã hội, trang web,…và cùng nhau tổ chức liên kết xây dựng các sản phẩm du lịch, tour du lịch có tính liên kết vùng để cùng nhau phát triển du lịch và kinh tế.

Thời gian gần đây, Chính phủ đang xúc tiến để thực hiện cấp visa cho khách nước ngoài theo phương thức điện tử. Đây là một chủ trương đúng và cần thiết. Ngoài ra, các chính sách giảm và miễn lệ phí visa đối với một số quốc gia có nhiều khách du lịch đến Việt Nam khi thực hiện sẽ tạo động lực quan trọng gia tăng khách du lịch nước ngoài.

Chính sách và tổ chức thực hiện thu hút vốn đầu tư của xã hội vào lĩnh vực du lịch là vô cùng quang trọng trực tiếp tạo ra các sản phẩm du lịch, các thương hiệu du lịch đạt tiêu chuẩn cao quốc tế, các giá trị gia tăng trong lĩnh vực du lịch,…để phát triển nền du lịch toàn diện. Trước hết, Nhà nước cần rà soát và công bố công khai về quy hoạch phát triển du lịch không chỉ trong thời gian 2016-2020 mà cần có tầm nhìn 2035 để mọi nhà đầu tư và người dân được biết, được thông tin, và được tư vấn đầy đủ chính xác. Đây là điều kiện quan trọng tạo lòng tin để định hướng thu hút đầu tư của doanh nghiệp và người dân vào du lịch.

Ngoài ra, Nhà nước cần nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế trong việc xác định địa bàn khó khăn nhưng có tiềm năng du lịch hiện thực để có các chính sách hỗ trợ giảm lãi vay đầu tư và thuế (thuế tài nguyên, thuế sử dụng đất, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp,…) ưa đãi hơn cũng với các chủ trương hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, hỗ trợ xây dựng hạ tầng kỹ thuật,… Các chính sách này sẽ là bước ngoặt giúp ngành du lịch và kinh tế phát triển toàn diện.

Nhà nước cần khuyến khích sự liên kết khu vực và sự liên kết giữa doanh nghiệp đầu tư du lịch có quy mô lớn với các nhà đầu tư dịch vụ du lịch với tầm cỡ vừa và nhỏ trong việc thu hút du khách. Khi đó người dân khu vực và các doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ càng có thêm cơ hội kinh doanh các ngành nghề dịch vụ như kinh doanh dịch vụ ăn uống, dịch vụ đi lại, dịch vụ giải trí,… Ngoài ra, người dân có cơ hội có việc làm ổn định ngay tại quê nhà thay vì phải lên các thành phố lớn hay các khu vực khác tìm việc làm sẽ góp phần giảm thiểu tỵ lệ thất nghiệp cũng như tăng thêm cơ hội và giảm mức cạnh tranh tìm việc làm cho người dân ở thành phố lớn hay các khu vực khác. Càng nhiều người có việc làm thì tệ nạn cũng như các tiêu cực xã hội sẽ giảm trong phạm vi cả nước. Đồng thời, Nhà nước cần thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề đối với lĩnh vực du lịch theo phương thức xã hội hóa thay cho phương thức tổ chức các trung tâm đào tạo nghề mang nặng tính hành chính kém hiệu quả như hiện nay.

Với những tiềm năng và lợi thế của nền du lịch, chúng ta có quyền tin tưởng rằng nền du lịch và kinh tế Việt Nam sẽ phát triển mạnh mẽ, hiệu quả và bền vững hơn nữa khi những định hướng chiến lược và các giải pháp hướng kinh tế - xã hội được thực hiện phù hợp.