Du lịch cộng đồng Hà Nội: Trông người lại ngẫm đến ta!

Khách du lịch nước ngoài tham gia trải nghiệm cấy lúa tại làng cổ Đường Lâm.

Nhiều trải nghiệm thú vị

Từ lâu, DLCĐ được nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm bởi loại hình này không chỉ giúp phát triển kinh tế mà còn góp phần bảo vệ tài nguyên, văn hóa của địa phương. Tại Thái Lan, DLCĐ ở các trang trại rất phát triển và đem lại một nguồn thu không nhỏ. Ví dụ, tới ChoKchai Dairy Farm, du khách sẽ được cho gia súc ăn, cưỡi ngựa hoặc lái máy kéo, thăm nhà máy chế biến sữa, thậm chí có thể thực hành vắt sữa bò ngay tại đó. Tại Malaysia, chính phủ đã cấp vốn cho 30 trung tâm du lịch sông nước nhằm khuyến khích sự tham gia và sáng tạo của du khách khi đi du lịch. Bên cạnh đó, các loài động vật lạ, cây quý hiếm, các món ăn truyền thống, kỹ thuật mỹ nghệ thủ công được phát huy hết công suất để thu hút khách.

Tại Việt Nam, một số địa phương đã phát triển DLCĐ rất hiệu quả như Sa Pa (Lào Cai), Mai Châu (Hòa Bình), làng cổ Phước Tích (Huế)... TS Trần Hữu Sơn, nguyên Giám đốc Sở VH,TT&DL tỉnh Lào Cai cho biết, từ những mô hình DLCĐ thí điểm ban đầu với số ít hộ dân tham gia, đến nay, Lào Cai có hơn chục điểm DLCĐ phát triển mạnh, đời sống người dân khấm khá hơn, doanh thu của nhiều hộ đạt hàng trăm triệu đồng/năm. Một số điểm DLCĐ nổi tiếng ở Lào Cai như Bản Dền, Tả Phìn thu hút đến 3 vạn du khách/năm, góp phần xóa đói giảm nghèo nhanh gấp 3-5 lần so với những điểm không làm du lịch.

Mới bắt tay làm DLCĐ từ đầu năm 2014, vợ chồng anh Giàng A Tú và chị Mã Thị Phú (thôn Giàng Tả Chải, xã Tả Van, huyện Sa Pa) đã gặt hái được những trái ngọt đầu tiên. Anh Giàng A Tú cho biết, trước đây, vợ chồng anh chỉ làm nông nghiệp và bán hàng nên không đủ ăn. Sau khi tham gia lớp đào tạo miễn phí về làm du lịch và đầu tư hơn 100 triệu đồng để trang bị cơ sở vật chất, anh chị đã dần khấm khá lên và có thu nhập ổn định. Mỗi tháng, gia đình anh lãi ít nhất 4 triệu đồng từ kinh doanh du lịch.

Cần quy hoạch bài bản

Tại Hà Nội, các điểm DLCĐ có thể kể đến là làng cổ Đường Lâm (thị xã Sơn Tây) và các xã miền núi huyện Ba Vì. Trưởng ban Quản lý di tích Làng cổ Đường Lâm Phạm Hùng Sơn cho biết, hiện Đường Lâm thu hút 15 vạn lượt khách/năm. Trước kia, các công ty du lịch dẫn khách đến Đường Lâm tham quan xong thường đưa khách đi nơi khác ăn uống, mua sắm. Nhưng từ năm 2014, nhiều hộ dân đã phát triển thêm các dịch vụ ăn uống, lưu trú, bán các đặc sản của địa phương như gà mía, bánh tẻ, rau sạch, chè lam..., nhờ đó, một số hộ đạt doanh thu hơn 10 triệu đồng/tháng.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Công Hoan, Phó Tổng Giám đốc Hanoi Red Tours cho rằng, Đường Lâm vẫn chưa hấp dẫn du khách. Do trong làng chỉ có một số nhà làm du lịch nên dẫn đến tình trạng "xôi đỗ". Khi vào một số nhà cổ, du khách rất thích nhưng nhìn ra không gian xung quanh, thấy toàn nhà hiện đại, họ bị "tức mắt". Theo ông Nguyễn Công Hoan, để phát triển DLCĐ ở Đường Lâm, cần phải quy hoạch một khu vực thuần túy để bảo tồn và làm du lịch, chấp nhận việc chuyển những hộ làm ngành nghề khác ra khỏi khu vực.

Ngoài Đường Lâm, DLCĐ cũng xuất hiện ở một số nơi tại huyện Ba Vì, song việc phát triển mới ở mức sơ khai và tự phát. Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Đức Hải cho biết, hiện Sở đang hoàn thiện đề án phát triển DLCĐ khu vực Ba Vì, trọng tâm là xây dựng tại các xã Ba Vì, Ba Trại và Vân Hòa. Phát triển DLCĐ ở đây sẽ không đại trà mà phát triển theo hướng riêng để phát huy được nét đặc thù của từng xã với hình thức phát triển du lịch nông thôn. Cụ thể, tại xã Vân Hòa sẽ xây dựng sản phẩm du lịch dựa trên lợi thế phát triển đàn bò sữa; tại xã Ba Trại là trồng chè, tại xã Ba Vì là trồng và chế biến thuốc Nam của người Dao. Ngoài tham quan các thắng cảnh của địa phương, du khách đến đây có thể trực tiếp trải nghiệm các hoạt động lao động, sản xuất của người dân bản địa, tham gia các sinh hoạt văn hóa của người Mường, người Dao...

Như vậy, có thể khẳng định rằng, tiềm năng phát triển DLCĐ ở Hà Nội là có. Vấn đề đặt ra là cần có những chiến lược, sách lược, quy hoạch cụ thể, bài bản và xây dựng sản phẩm du lịch hấp dẫn mà thôi.