Xung quanh lô gỗ XK của Công ty TNHH MTV Ngọc Hưng: Nhiều điểm cần được làm rõ

Cơ quan chức năng đang kiểm tra, đo đạc lô gỗ bị tạm giữ của Công ty Ngọc Hưng Ảnh: N.HÀ

Hải quan làm khó?

Ngày 30-12-2011, tại cảng Tiên Sa-Đà Nẵng, lô hàng XK của Công ty TNHH MTV Ngọc Hưng (sau đây gọi tắt là Công ty Ngọc Hưng) gồm 535 m³ gỗ Trắc Cam bốt xếp trong 22 container, đã hoàn tất thủ tục hải quan, đang được xếp lên tàu thì có “lệnh” tạm dừng để kiểm tra vì có dấu hiệu nghi vấn của cơ quan Hải quan (đã có 16/22 container được xếp lên tàu).

Sau đó, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đà Nẵng đã có quyết định tạm dừng làm thủ tục toàn bộ lô hàng để kiểm tra, xác minh.

Vì lô hàng bị tạm dừng, Công ty Ngọc Hưng đã làm đơn kiến nghị gửi đến nhiều nơi, cho biết: Đây là lô hàng NK từ Lào sau đó xuất thẳng toàn bộ sang Hồng Kông (Trung Quốc). Quá trình làm thủ tục NK, XK, chuyển khẩu, DN đã thực hiện đầy đủ các quy định về thủ tục hải quan, các thủ tục kiểm dịch thực vật, đăng ký phương tiện và người điều khiển phương tiện với các cơ quan chức năng từ địa điểm NK đến cảng XK.

Công ty Ngọc Hưng khẳng định: Việc chiếc xe đầu kéo vận chuyển 1 container gỗ bị cơ quan Công an giữ lại kiểm tra “đơn thuần” chỉ là do lái xe vi phạm Luật Giao thông chứ hàng hóa trên xe không vi phạm gì.

Do đó Công ty Ngọc Hưng cho rằng, việc tạm giữ lô hàng nói trên của cơ quan Hải quan không đúng(?). Trong văn bản kiến nghị gửi các cơ quan chức năng, bà Trần Thị Dung - Giám đốc Công ty Ngọc Hưng còn cho rằng cơ quan Hải quan đã cố tình kéo dài thời gian tạm giữ, gây khó khăn và làm thiệt hại cho DN.

Liên quan đến vụ việc này, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (HH) cũng lên tiếng “bảo vệ quyền lợi” cho DN. Ngày 22-2-2012, HH đã có văn bản số 18/HHG-VP kiến nghị lên Chính phủ, nêu rõ: Sau khi nghiên cứu hồ sơ và làm việc với lãnh đạo DN, HH thấy rằng việc cơ quan Hải quan làm như vậy có thể đưa DN đến chỗ phá sản, dễ làm cho cộng đồng DN nước ngoài có quan hệ mua bán với DN Việt Nam quay lưng lại với DN nước nhà và có ấn tượng xấu với cơ quan quản lý XNK Việt Nam. Ông Nguyễn Tôn Quyền-Phó Chủ tịch HH kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành “tháo gỡ ách tắc” để lô hàng sớm được giải tỏa, XK trong thời gian sớm nhất.

Tới ngày 6-3-2012, bà Đoàn Thị Hương - Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn đầu tư phát triển lâm nông nghiệp, đơn vị được HH giao nhiệm vụ phối hợp với các cơ quan chức năng giúp DN giải tỏa lô hàng, cũng đã có văn bản số 50/TT-VP với nội dung yêu cầu cơ quan Hải quan bồi thường toàn bộ thiệt hại cho DN do quyết định tạm giữ, khám xét lô hàng trái pháp luật.

Vụ việc trở nên “nóng” đến mức, ngày 2-3-2012, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã chỉ đạo Bộ Tài chính và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn “kiểm tra” vụ việc và báo cáo Thủ tướng.

“Hàng XK không đúng khai báo”

Theo khai báo của DN tại tờ khai NK số 1505/NK/KD/B033 ngày 17-2-2011, lô hàng là gỗ Trắc Cam bốt xẻ, tròn (tên la tinh là Dalberrgia Cambodiana pirre - PV) Công ty Ngọc Hưng NK từ Lào, qua cửa khẩu Lao Bảo, sau đó XK đi Hồng Kông (Trung Quốc).

Căn cứ vào thông tin DN khai báo trên tờ khai, lô hàng này thuộc diện luồng Xanh (miễn kiểm tra), theo quy định khi NK, DN khai báo và tự chịu trách nhiệm về nội dung khai báo của mình.

Sau đó DN làm thủ tục XK lô hàng tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cửa Việt - Quảng Trị (tờ khai số 849/XK/KD/C32D ngày 19-12-2011). Đại diện Công ty Ngọc Hưng khẳng định lô hàng đã được DN xuất nguyên lô, không lưu kho. Hàng được bốc từ 13 xe kéo moóc sang 22 container 40” và được Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cửa Việt kiểm hóa, niêm phong và làm thủ tục chuyển cửa khẩu đến Chi cục Hải quan cửa khẩu Đà Nẵng để xuất hàng.

Theo khai báo của DN, hàng XK gồm: 180,380 m³ gỗ Trắc Cam bốt xẻ, 39,964 m³ gỗ Trắc Cam bốt tròn và 315,456 m³ gỗ Trắc Cam bốt (tận dụng gốc, cành, ngọn). Tổng cộng khoảng 535,8 m³. Toàn bộ lô hàng được xếp vào 22 container chuyển đến cảng Đà Nẵng để xuất đi Hồng Kông vào ngày 21-12-2011.

Điểm nghi vấn đầu tiên được đặt ra là số hàng XK có đúng là hàng đã NK như DN khai báo không? Nguồn gốc lý lịch của số hàng XK này là gì?

Ngày 13-1-2012, Cục Điều tra chống buôn lậu-Tổng cục Hải quan (ĐTCBL-TCHQ) đã có Công văn số 35/ĐTCBL-Đ2 gửi Viện Sinh thái và tài nguyên sinh vật-Viện Khoa học công nghệ Việt Nam (Viện) 16 mẫu gỗ lấy từ lô hàng của Công ty Ngọc Hưng đề nghị giám định.

Ngày 17-1-2012, Viện đã có Công văn số 29/STTNSV kết luận: “16 mẫu gỗ được Cục ĐTCBL-TCHQ trưng cầu giám định tại CV 35/ĐTCBL-Đ2 gồm: 7 mẫu gỗ thuộc loài Trắc có tên khoa học là Dalbergia Conchinchinesis và 9 mẫu gỗ thuộc loài Giáng hương có tên khoa học là Pterocarrpus Macrocarpus”.

Trong khi đối chiếu với tờ khai hải quan thì Công ty Ngọc Hưng chỉ khai NK và XK mặt hàng gỗ Trắc Cam bốt, không có 2 loại gỗ như kết luận giám định của Viện Sinh thái và tài nguyên sinh vật.

Tiếp theo, ngày 16-1-2012, Hội đồng giám định mẫu vật của Viện cũng đã được thành lập để phối hợp cùng các cơ quan chức năng kiểm tra, phân loại giám định tại chỗ toàn bộ lô hàng của Công ty Ngọc Hưng do cơ quan Hải quan đang tạm giữ tại cảng Đà Nẵng.

Ngày 12-3-2012, Hội đồng đã có Biên bản kết luận giám định số 151/STTNSV nêu rõ: Lô gỗ gồm 431,598 m³ thuộc loài Trắc có tên khoa học là Dalbergia conchinchinesis và 21,506 m³ gỗ thuộc loài Giáng hương có tên khoa học là Pterocarrpus macrocarpus.

Ngoài ra kết quả kiểm tra toàn bộ 22 container nhận thấy lô hàng còn “xuất hiện” thêm 865 đoạn gỗ hình trụ kích cỡ khác nhau, khoét rỗng bên trong, có đáy kín, đã làm nhẵn bề mặt; 2 gỗ hình lọ hoa.

Như vậy Công ty Ngọc Hưng đã có hành vi XK hàng hóa không đúng khai báo hải quan. Do đó ngày 9-3-2012, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đà Nẵng ra Quyết định số 02/QĐ-HQCĐN tạm giữ toàn bộ lô hàng.

Mặt khác, tại Thông tư liên tịch 60/2011/TTLT-BTC-BCA-BCT về việc hướng dẫn chế độ hoá đơn chứng từ đối với hàng hóa NK lưu thông trên thị trường, theo quy định phải có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp. DN xuất trình nguồn gốc lô hàng là gỗ Trắc Cam bốt nhưng kết quả giám định và kiểm tra thực tế hàng hóa là gỗ Trắc (còn gọi là Cẩm lai nam) có tên khoa học là Dalbergia Conchinchinesis và gỗ Giáng hương có tên khoa học là Pterocarrpus macrocarpus. Như vậy lô hàng không có nguồn gốc hợp pháp!

Một câu hỏi được đặt ra là nếu lô hàng XK đang bị tạm giữ nói trên không phải là lô hàng mà DN đã NK từ Lào qua CK Lao Bảo, vậy toàn bộ số gỗ quý hiếm có giá trị ước tính trên 100 tỷ đồng này có nguồn gốc từ đâu?

Kỳ sau: Hành trình “lòng vòng” của lô gỗ

Nguyễn Hà