Xóa độc quyền, cấp phép sản xuất vàng miếng cho doanh nghiệp đủ điều kiện?

Diễn biến giá vàng trong 30 ngày qua. Nguồn: 24h

Giá vàng liên tục diễn biến mạnh

Trên thị trường vàng, tính đến đầu giờ chiều ngày 29/3, giá vàng SJC vẫn ở mức cao lên tới 81 triệu đồng/lượng chiều bán ra và khoảng 79 triệu đồng/lượng chiều mua vào. Giá vàng tiếp tục có diễn biến tăng từ đầu tuần đến nay. Chênh lệch giữa chiều mua vào - bán ra là 2 triệu đồng. Chênh lệch với giá vàng của các thương hiệu riêng trong nước hơn 10 triệu đồng mỗi lượng.

Theo số liệu vừa công bố của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá vàng tháng 3/2024 tăng 4,59% so với tháng trước; tăng 9,41% so với tháng 12/2023; tăng 22,71% so với cùng kỳ năm trước. Giá vàng bình quân quý 1/2024, chỉ số giá vàng tăng 18,23% so với cùng kỳ năm trước.

Nhìn vào diễn biến giá vàng trong tháng 3 còn thấy giá vàng SJC liên tục tăng – giảm với biên độ mạnh. Khi giá vàng SJC chiều bán ra có thời điểm vọt tăng từ 79,8 triệu đồng/lượng hôm 1/3 lên mức cao kỷ lục 82,52 triệu đồng/lượng trong phiên 12/3, nhưng ngay sau đó lại giảm sốc xuống 80,7 triệu đồng/lượng ngay hôm sau.

Những diễn biến này của giá vàng trong nước dù cùng chiều với diễn biến giá vàng thế giới, khi hiện giá vàng trên thị trường quốc tế cũng đang ở mức cao kỷ lục từ trước đến nay, lên tới 2.233 USD/ounce, tăng hơn 10% so với đầu năm 2024. Dù vậy, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và quốc tế theo quy đổi vẫn ở mức 13-15 triệu đồng mỗi lượng.

Nhiều ý kiến đề nghị bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng. Ảnh: HD

Đồng tình với đề xuất bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng

Theo các chuyên gia, Việt Nam đang quản lý thị trường vàng theo kiểu “một mình một chợ”, thiếu hội nhập và liên thông với thế giới dẫn đến những chênh lệch giữa giá vàng trong nước với giá vàng SJC, chênh lệch cao giữa giá vàng SJC với giá vàng thế giới. Thậm chí, theo chuyên gia kinh tế PGS.TS. Ngô Trí Long, trên thế giới chưa có một ngân hàng trung ương nào có chính sách duy trì một thương hiệu vàng và độc quyền sản xuất vàng miếng như Việt Nam.

Vì thế, từ cuối năm 2023, khi thị trường vàng biến động mạnh, Thủ tướng Chính phủ và Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo về ổn định thị trường vàng, trong đó đặt ra yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải lên phương án sửa đổi và thay thế Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý thị trường vàng.

Chuyên gia kinh tế PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh bày tỏ, xóa bỏ cơ chế độc quyền vàng miếng SJC sẽ giúp những doanh nghiệp đủ điều kiện được dập vàng miếng bán ra thị trường. Tuy nhiên, Nhà nước phải kiểm soát số lượng để tránh đầu cơ, vì chúng ta không khuyến khích đầu cơ vàng, nhưng phải đáp ứng nhu cầu chính đáng tích trữ của người dân. Hơn nữa, vàng là mặt hàng kinh doanh có điều kiện, liên quan tới vấn đề dự trữ quốc gia nên phải có sự kiểm soát của cơ quan chức năng.

PGS.TS. Ngô Trí Long cũng cho rằng, NHNN chỉ thực hiện chức năng quản lý và hoạch định chính sách, chỉ điều tiết dự trữ ngoại hối bằng vàng theo quy định mà không tham gia sản xuất kinh doanh hoặc điều tiết thị trường bằng các biện pháp hành chính, không trực tiếp can dự việc kinh doanh của các doanh nghiệp. Thêm vào đó, nếu để doanh nghiệp tự xuất và nhập khẩu vàng thì luồng vàng ra - vào Việt Nam sẽ nhanh hơn, cân bằng được giá trong nước với giá thế giới. NHNN chỉ làm nhiệm vụ giám sát về khối lượng, thậm chí giám sát giá cả khi cần thiết.

Tuy nhiên, trong khi chờ sửa đổi Nghị định 24, thì các chuyên gia nhấn mạnh, những tác động từ thị trường thế giới tới thị trường vàng trong nước cần phản ứng nhanh từ cơ quan quản lý. Chẳng hạn như nên cho phép nhập khẩu vàng nhiều hơn.

Theo PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, mỗi năm, cả nước nhập khẩu rất nhiều ôtô, cũng như chi rất nhiều USD để nhập những mặt hàng xa xỉ, nên việc nhập khẩu vàng trên nhu cầu chính đáng của người dân, doanh nghiệp cần được đáp ứng, không lo ngại “chảy máu” ngoại tệ. Hơn nữa, vị này còn nêu, một số doanh nghiệp cũng đang chế tác vàng trang sức cao cấp, tạo ra những sản phẩm tốt, tinh xảo, xuất khẩu đi một số thị trường thì cũng mang về nguồn thu ngoại tệ.

Phát biểu tại phiên họp của Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã giao Ngân hàng Nhà nước rà soát, hoàn thiện khung khổ pháp lý, các cơ chế, chính sách liên quan đến thị trường vàng để phát triển thị trường vàng minh bạch, lành mạnh, hiệu quả, bền vững, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.