Vốn của dân đem đầu tư phải được chia lợi nhuận

Việc ngân hàng giữ lại cổ tức cần phải được xem xét kỹ lưỡng. (Ảnh: L.Bằng)

Yêu cầu của Bộ Tài chính là đúng luật

Bộ Tài chính vừa đề nghị Thống đốc Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo người đại diện phần vốn Nhà nước tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) biểu quyết chia cổ tức năm 2015 bằng tiền mặt và nộp toàn bộ số cổ tức được chia vào ngân sách Nhà nước.

Lý do khiến Bộ Tài chính có động thái này là trước đó, Đại hội đồng cổ đông BIDV quyết định chỉ trả cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 8,5% và VietinBank quyết định không chia cổ tức.

Đáng nói là hiện phần vốn Nhà nước vẫn chiếm tỷ lệ “áp đảo” tại BIDV với hơn 95%, xấp xỉ khoảng 30.000 tỷ đồng. Còn vốn nhà nước ở VietinBank chiếm 64,46%, tương đương khoảng 24.000 tỷ đồng.

Bộ Tài chính cho rằng, một số ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ đã tự quyết định hình thức phân chia lợi nhuận không đúng theo quy định của pháp luật, không thống nhất với Bộ Tài chính.

Ngay sau khi thông tin này được đưa ra, dư luận có nhiều ý kiến trái chiều. BIDV và VietinBank cũng có quan điểm bảo vệ cho việc chi trả cổ tức phân phối lợi nhuận của hai ngân hàng này. Phía VietinBank cho biết, quyết định không chia cổ tức đã nhận được sự đồng thuận tại Đại hội đồng cổ đông 2016. Đây là quyết định cần thiết và có ý nghĩa chiến lược để VietinBank nâng cao năng lực tài chính, đảm bảo hệ số an toàn vốn, tiếp tục phát triển hoạt động, đáp ứng nhu cầu vốn và dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế; đồng thời gia tăng sức mạnh để VietinBank hội nhập khu vực và quốc tế.

“Tuy nhiên, hiện tại dư địa tăng vốn của VietinBank là tương đối hạn chế do tỷ lệ sở hữu nhà nước tại VietinBank đã chạm ngưỡng tối thiểu (64,46%) theo quy định của Chính phủ. Do đó, để đáp ứng nhu cầu tăng vốn, việc VietinBank đã đề xuất phương án giữ lại lợi nhuận để tăng vốn là hoàn toàn phù hợp trong bối cảnh hiện tại. Phương án này cũng đã được các cổ đông thống nhất rất cao, đặc biệt trong đó có các cổ đông chiến lược, cổ đông lớn của nước ngoài” - VietinBank bày tỏ quan điểm trong thông cáo phát đi.

Đáp lại những ý kiến cho rằng ngân hàng bị làm khó, Bộ Tài chính khẳng định việc có công văn gửi Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về việc thu ngân sách Nhà nước từ cổ tức được chia cho phần vốn nhà nước ở VietinBank, BIDV là đã thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của mình trong việc yêu cầu các ngân hàng phải chấp hành đúng chính sách pháp luật của nhà nước.

Năm 2016, Bộ Tài chính có nhiệm vụ phải thu phần lợi nhuận từ các doanh nghiệp có vốn nhà nước vào ngân sách là 55 nghìn tỷ đồng. Dẫn các quy định của pháp luật, Bộ Tài chính cho rằng pháp luật đã quy định rõ ràng về vấn đề thu lợi nhuận từ phần vốn nhà nước ở các doanh nghiệp. “Quy định của pháp luật rất rõ ràng như vậy, nhưng thời gian qua một số ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ đã tự quyết định hình thức phân chia lợi nhuận không đúng theo quy định của pháp luật, không thống nhất với Bộ Tài chính” - Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Vì lẽ đó, Bộ Tài chính đã có văn bản đề nghị Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước tại BIDV, VietinBank biểu quyết chia cổ tức năm tài chính 2015 bằng tiền mặt và nộp toàn bộ số cổ tức được chia cho phần vốn nhà nước tại 2 ngân hàng nêu trên vào ngân sách Nhà nước theo đúng quy định của pháp luật.

Đây là tiền vốn của dân

Trao đổi với phóng viên, TS. Lưu Bích Hồ, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển cho rằng: Hiện nay có thể thu ngân sách căng thẳng cho nên Bộ Tài chính tìm mọi cách tăng thu, giữ được mức thu đúng như dự toán. Đó là lý do chủ yếu. Lý do thứ hai VietinBank, BIDV đều là những ngân hàng lớn, vốn nhà nước chi phối, do đó họ không có lý gì giữ lại cổ tức đầu tư tiếp. Ngân hàng này phải có trách nhiệm đóng góp cho Nhà nước, không nên khất mãi phần cổ tức đáng ra ngân sách được hưởng từ đồng vốn đầu tư của Nhà nước.

“Hiện nay Chính phủ đang đẩy mạnh cổ phần hóa, đa dạng hóa sở hữu. Nay ngân hàng lại bắt Nhà nước gánh thêm cổ phiếu cho họ, chẳng khác gì Nhà nước tiếp tục đầu tư thêm. Trong khi đó hiện Nhà nước không có chủ trương đầu tư thêm cho DNNN nói chung và ngân hàng có vốn nhà nước nói riêng. Cho nên yêu cầu của Bộ Tài chính là có lý” – TS. Lưu Bích Hồ chia sẻ.

Ông Đặng Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Tài chính DN (Bộ Tài chính) cho rằng: Việc Bộ Tài chính muốn BIDV và VietinBank trả cổ tức bằng tiền mặt là thực hiện theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp và Nghị quyết của Quốc hội chứ không phải do ngân sách khó khăn. Kể cả ngân sách không bội chi lớn thì vẫn phải yêu cầu thu, vì đây là DN có vốn đầu tư của nhà nước, lợi nhuận phải đóng vào ngân sách, vì đây là tiền vốn của dân.

"Đúng là ngân hàng của nước ta khiêm tốn về tài sản so với khu vực nên nhu cầu tăng vốn là có. Tuy nhiên, có nhiều cách để tăng vốn. Phát hành tăng vốn từ phần cổ tức giữ lại không phải là giải pháp căn cơ vì số vốn rất nhỏ, không đáng kể. Nếu ngân hàng thương mại cần tăng vốn thì có nhiều giải pháp mạnh hơn, như thoái bớt vốn nhà nước hoặc phát hành thêm cổ phiếu chứ không phải bổ sung vốn một cách nhỏ giọt vì nguồn cổ tức giữ lại không nhiều", ông Đặng Quyết Tiến chia sẻ.

Mở rộng vấn đề từ chi trả cổ tức của các ngân hàng có vốn nhà nước, trao đổi với phóng viên, chuyên gia tài chính ngân hàng TS. Nguyễn Trí Hiếu băn khoăn liệu Chính phủ có nên tiếp tục đầu tư vào các ngân hàng thương mại nhà nước nói riêng và DN nhà nước nói chung nữa hay không. “Đã đến giai đoạn, Chính phủ chỉ nắm giữ những vấn đề liên quan đến yếu huyệt của nền kinh tế như quốc phòng, giáo dục,... Tất cả những lĩnh vực kinh tế tư nhân có thể đảm nhận được hãy trả về cho tư nhân và Nhà nước rút vốn dần”- ông Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh.