TS Phan Hữu Thắng, nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài: Duy trì sức hút với thị trường truyền thống, mở rộng hợp tác với thị trường tiềm năng

	Doanh nghiệp FDI chiếm 73,2% kim ngạch xuất khẩu cả nước
	Sớm ban hành bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả khu vực FDI
	Sự lạc quan của các doanh nghiệp FDI đã trở lại

TS Phan Hữu Thắng

Các diễn biến bất ổn trên thế giới gần đây như cuộc xung đột giữa Nga - Ukraine, chiến dịch “Zero Covid” của Trung Quốc... có tác động như thế nào đến việc thu hút nguồn vốn FDI của Việt Nam thưa ông? Liệu đây có phải là cơ hội của Việt Nam?

Xung đột giữa Nga và Ukraine không chỉ đơn thuần là một xung đột khu vực mà thể hiện sự rạn nứt trầm trọng trong quan hệ giữa Nga và phương Tây, có ảnh hưởng sâu sắc đến châu Âu và toàn thế giới, có khả năng dẫn tới làm thay đổi địa chính trị toàn cầu: một số nước lớn sẽ lợi dụng sự bất ổn do cuộc xung đột này gây ra để thực hiện các toan tính riêng có lợi cho họ, tranh chấp lãnh thổ và mâu thuẫn giữa các nước lớn và nhỏ tiếp tục căng thẳng. Kinh tế toàn cầu sẽ bị suy giảm và dòng vốn FDI toàn cầu sẽ bị suy giảm theo.

Ảnh hưởng nghiêm trọng nhất của xung đột Nga- Ukraine đối với nền kinh tế thế giới là làm cho giá hàng hóa tăng cao. Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), năm 2022, lạm phát dự kiến sẽ tiếp tục tăng trung bình 3,9% ở các nền kinh tế phát triển, 5,9% ở các nền kinh tế đang phát triển và thị trường mới nổi. Để kiềm chế lạm phát, nhiều nước, đặc biệt là Mỹ đã thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ bằng việc tăng lãi suất. Điều này sẽ dẫn tới giảm đầu tư của các tập đoàn, doanh nghiệp và giảm tiêu dùng trên toàn cầu.

Bên cạnh đó, chiến dịch “Zero Covid” của Trung Quốc đã làm giảm nhu cầu tiêu dùng nội địa và kim ngạch xuất nhập khẩu của Trung Quốc với phần còn lại của thế giới. Việt Nam cũng bị ảnh hưởng nhất định, tuy nhiên, tác động của các yếu tố trên chỉ trong ngắn hạn và các doanh nghiệp FDI ở Việt Nam đã có kinh nghiệm đối phó khi trải qua đại dịch Covid-19 vừa qua nên khả năng thu hút FDI năm 2022 không bị ảnh hưởng nhiều. Việc biến nguy cơ thành cơ hội đòi hỏi Việt Nam phải nhanh chóng xác định được những “điểm nghẽn” của đất nước hiện nay; tiếp tục tư duy đột phá, táo bạo để theo kịp xu thế và thích ứng với sự thay đổi của thế giới.

Theo ông, chúng ta phải làm gì để thu hút FDI vừa đạt chất lượng, vừa đạt số lượng?

Cùng với việc sàng lọc dự án, để đạt được mục tiêu thu hút vốn FDI giai đoạn 2021-2025 và 2025-2030 như Nghị quyết 50-NQ/TW đã đặt ra, trước hết, cần sớm xây dựng và triển khai chiến lược thu hút FDI để định hướng hoạt động xúc tiến đầu tư của các bộ, ngành, địa phương.

Chiến lược thu hút FDI thời kỳ 2021-2030 cần xác định rõ các lĩnh vực ưu tiên thu hút các dự án công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ cao, công nghệ sạch, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan tỏa, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu, kết nối hữu cơ với khu vực kinh tế trong nước.

Hiện tại trình độ phát triển giữa các địa phương trong cả nước còn khác nhau, nên cần thu hút FDI cân đối, hợp lý giữa các vùng miền phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội Việt Nam trong giai đoạn tới, do vậy cần có quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội từ nguồn vốn FDI. Theo đó, những địa phương có kết cấu hạ tầng tương đối hiện đại và nguồn nhân lực có chất lượng thì tập trung thu hút các dự án công nghệ cao, công nghệ mới, dự án nghiên cứu phát triển, dịch vụ hiện đại. Những địa phương điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn vẫn tiếp tục thu hút các dự án FDI vào những ngành thâm dụng lao động, nhưng phải đảm bảo các điều kiện về công nghệ, môi trường, tiết kiệm năng lượng. Danh mục các dự án quốc gia gọi vốn FDI sẽ xác định rõ từng loại dự án quy mô lớn theo ngành trên từng địa bàn cụ thể, vừa rõ ràng minh bạch với các nhà đầu tư nước ngoài, vừa tránh được sự cạnh tranh chạy dự án giữa các địa phương, giữa các nhà đầu tư,... làm xấu và giảm sức cạnh tranh của môi trường đầu tư Việt Nam.

Về đối tác, cần định hướng ưu tiên thu hút các tập đoàn đa quốc gia đặt trụ sở và thành lập các trung tâm nghiên cứu phát triển (R&D), trung tâm đổi mới sáng tạo tại Việt Nam, khuyến khích chuyển giao công nghệ và kỹ năng quản trị cho doanh nghiệp Việt Nam. Duy trì sức hút đối với các thị trường và đối tác truyền thống, đồng thời mở rộng hợp tác với các thị trường, đối tác giàu tiềm năng khác như Anh, Ấn Độ,…Việc xác định được đúng đối tác đầu tư có ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì liên quan đến xây dựng nền kinh tế tự cường, an ninh, trật tự xã hội và quốc phòng về lâu dài, không thể nhìn vào lợi ích trước mắt nên cần có Bộ tiêu chí chọn lọc phù hợp với định hướng “Đa phương hóa, đa dạng hóa’” đối tác đầu tư phù hợp với điều kiện kinh tế- xã hội và địa chính trị của đất nước.

Xin cảm ơn ông!