TS. Nguyễn Minh Phong, Viện Nghiên cứu KT-XH Hà Nội: Tiết kiệm phải thực chất

Chủ trương tiết giảm chi phí trong hoạt động của các DN Nhà nước là cần thiết và đúng đắn. Thứ nhất, tiết kiệm chi phí sản xuất nói chung, chi phí tài chính nói riêng là yêu cầu và cách thức để nâng cao sức cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của DN trong bối cảnh ngày càng mở rộng toàn cầu hóa, hội nhập và cạnh tranh thị trường gay gắt hơn.

Thứ hai, đối với các DN Nhà nước, đó còn là biểu hiện của mục tiêu nâng cao trách nhiệm xã hội của các DN tương xứng với vai trò của khu vực này trong nền kinh tế đất nước. Thứ ba, thực tế cho thấy, hiện tượng lãng phí trong chi tiêu và đầu tư công ở khu vực kinh tế Nhà nước đã và đang diễn ra ngày càng nặng nề, bất chấp các quy luật kinh tế và quy định pháp lý chung.

Trong điều kiện kinh tế khó khăn hiện nay và trên thực tế hoạt động của DN, theo ông, con số 5-10% đã là một con số hợp lý chưa? Liệu chúng ta có thể nâng cao con số này hơn?

Thực tế cho thấy, các DN Nhà nước nói chung, các tập đoàn và Tổng công ty Nhà nước nói riêng còn nhiều dư địa cho chủ trương tiết kiệm chi phí tài chính, gắn với sự cồng kềnh của bộ máy, sự lãng phí trong đầu tư và chi tiêu, cùng nhiều kẽ hở trong quản lý tài chính vĩ mô và vi mô, cả từ phía Nhà nước cũng như từ phía DN. Hơn nữa, thay vì kêu gọi chung chung, đã đến lúc cần lượng hóa các yêu cầu quản lý Nhà nước thành các chỉ tiêu định lượng và tài chính bắt buộc trong quản lý Nhà nước đối với DN Nhà nước. Đối với một số tập đoàn và tổng công ty Nhà nước, hoàn toàn có thể nâng cao hơn tỷ lệ tiết kiệm trên 10%.

Việc cắt giảm tối thiểu từ 5-10% phí tài chính của các tập đoàn, DN Nhà nước là yêu cầu bắt buộc thực hiện Nghị quyết 01 của Chính phủ để phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế xã hội trong năm 2012. Đặc biệt, cần nhấn mạnh rằng, đây là giải pháp căn cơ và lâu dài cho các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước.

Trước mắt, Tập đoàn Bảo Việt, Tập đoàn Dệt may Việt Nam, EVN, Vinalines, Petrolimex… đã và sẽ tiếp tục đi tiên phong, để đến hết quý I-2012, tất cả các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước sẽ thực hiện tốt Nghị quyết này và có kế hoạch báo cáo Bộ Tài chính để Bộ tổng hợp và báo cáo với Chính phủ.

Để thực hiện tốt chủ trương này, mỗi DN cần có phương án tổng thể và bước đi cụ thể, thích hợp với đơn vị mình, đồng thời, cần chú ý một số điểm nhấn. Cần tăng cường tái cấu trúc, trong đó có tái cấu trúc sản phẩm, thị trường, công nghệ và bộ máy quản lý, tuân thủ các quy định chung về quản lý Nhà nước, đáp ứng các nguyên tắc thị trường ngày càng đầy đủ hơn.

Đặc biệt, đi sâu vào cải cách cơ chế quản trị tài chính và giảm chi phí thường xuyên, các chi phí phi sản xuất, cũng như các chi phí làm tăng giá thành. Bên cạnh đó, cần tăng cường phân công trách nhiệm cá nhân rõ ràng trong các quy trình quản lý, áp dụng các chế độ khoán chi và kiểm soát chi tài chính vừa nghiêm ngặt, vừa mềm hóa, hướng đến kết quả coi trọng chất lượng sản phẩm cuối cùng và hiệu quả đầu ra.

Theo tôi, các DN còn cần tăng cường việc mua và sử dụng chung các sản phẩm và dịch vụ công trong nội bộ ngành, tập đoàn và tổng công ty nhằm tiết kiệm chi phí và tăng thêm các ưu đãi trong mua sắm tài sản công. DN cũng cần tăng cường cập nhật, chính xác, minh bạch hóa và công khai hóa thông tin tài chính, nhất là các thông tin về chi tiêu thường xuyên của từng đơn vị, công đoạn và quy trình hoạt động, quản lý của DN.

Điểm quan trọng cuối cùng là DN phải xây dựng, công khai và kiểm soát, áp dụng chặt chẽ các chế tài đủ nghiêm khắc nhằm hạn chế và xử lý kịp thời các quyết định đầu tư và chi tiêu vô trách nhiệm, thiếu hiệu quả và các hành vi tham nhũng, lãng phí tài chính các loại khác.

Tôi cho rằng đây là quy định hợp lý trong việc tiết kiệm cần được áp dụng rộng rãi không chỉ trong các bộ chức năng, mà còn trong các tập đoàn, tổng công ty và DN Nhà nước. Điều cần nhấn mạnh trong việc thực hiện chủ trương này là các tập đoàn, tổng công ty và DN Nhà nước phải bảo đảm để các quy định và hoạt động tiết kiệm đó là thực chất, tránh hình thức kiểu “được chỗ hà, ra chỗ hổng”, hoặc “đánh bùn sang ao”…

Xin cảm ơn ông!

Song Trân (thực hiện)