Trung Quốc có thể “phản đòn” Mỹ ra sao sau vụ đóng cửa lãnh sự quán?

Mỹ liên tục gây sức ép với Trung Quốc

Căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục gia tăng sau khi Mỹ yêu cầu Trung Quốc đóng cửa Tổng lãnh sự quán của nước này ở thành phố Houston. Thêm vào đó, CNN dẫn một số nguồn tin tiết lộ, các công tố viên liên bang đang tìm kiếm một nhà khoa học Trung Quốc bị cáo buộc gian lận visa mà họ cho rằng đối tượng này đang trốn trong lãnh sự quán Trung Quốc ở San Francisco.

Lãnh sự quán Mỹ ở TP. Thành Đô, Trung Quốc. Ảnh:AFP.

Các công tố viên Mỹ cáo buộc Tang Juan, một nhà nghiên cứu sinh học đã nói dối về mối liên hệ của cô với quân đội Trung Quốc để được nhập cảnh vào Mỹ và sau đó, tránh bị bắt giữ bằng cách trốn trong cơ quan ngoại giao Trung Quốc.

Theo hồ sơ của tòa án, Tang bị buộc tội vào ngày 26/6 với cáo buộc gian lận visa. Theo các công tố viên, đối tượng đã che giấu mối liên hệ với quân đội Trung Quốc trong đơn xin cấp visa, nhưng các nhà điều tra đã phát hiện những bức ảnh cô mặc quân phục của lực lượng này. Người phụ nữ này còn bị phát hiện từng làm việc tại Đại học Quân Y số 4 của Trung Quốc (FMMU).

Ngoài Tang Juan, còn có một số nhà khoa học Trung Quốc mà các công tố viên cáo buộc là một phần của “chương trình do quân đội Trung Quốc, đặc biệt là FMMU và các tổ chức liên quan thực hiện, nhằm điều các nhà khoa học quân sự đến Mỹ với những lý do giả mạo hoặc dưới vỏ bọc để che giấu việc làm thực sự của họ”.

“Có bằng chứng cho thấy ít nhất có một trường hợp, một nhà khoa học quân sự Trung Quốc đã sao chép hoặc đánh cắp thông tin từ các tổ chức của Mỹ theo sự chỉ đạo của các quan chức quân đội cấp cao ở Trung Quốc. Bên cạnh đó, còn có bằng chứng cho thấy chính phủ Trung Quốc hướng dẫn các cá nhân này tiêu hủy chứng cứ, hay thực hiện nỗ lực rời khỏi Mỹ”, các công tố viên cho biết.

Việc truy tìm nhà khoa học Tang Juan và việc Mỹ đóng cửa Tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston trong vòng 72 giờ là những hành động mới nhất của Mỹ nhằm “gây sức ép ” trên nhiều lĩnh vực với Trung Quốc. Thời gian gần đây, Trung Quốc đã phải chứng kiến chiến dịch tăng cường tẩy chay mạng công nghệ 5G của nước này, chịu các biện pháp trừng phạt liên quan đến vấn đề Hong Kong. Giới quan sát cho rằng, các đòn liên tiếp của Mỹ sẽ khiến Bắc Kinh bị tổn thất về kinh tế và có nguy cơ bị cô lập sau xung đột biên giới nước láng giềng, mâu thuẫn với nhiều quốc gia khác như Anh, Canada, Australia.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, người vừa có chuyến công du châu Âu để hối thúc các nhà lãnh đạo châu Âu đưa ra quan điểm cứng rắn hơn với Trung Quốc, nói rằng động thái này phù hợp với chính sách của chính quyền ông Trump.

“Tổng thống Trump đã nói đủ. Chúng tôi sẽ không cho phép điều này tiếp tục diễn ra. Chúng tôi đã đặt ra những kỳ vọng rõ ràng về cách thức Trung Quốc sẽ thay đổi cách hành xử, khi họ không làm như vậy, chúng tôi sẽ có những hành động bảo vệ người dân Mỹ, bảo vệ an ninh quốc gia, việc làm và nền kinh tế của chúng tôi”.

Trung Quốc sẽ đáp trả Mỹ như thế nào?

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm qua (23/7) tuyên bố, chính phủ nước này sẽ trả đũa “tương xứng” bằng việc đóng cửa lãnh sự quán của Mỹ. Hôm nay (24/7) Trung Quốc đã yêu cầu Mỹ đóng cửa tổng lãnh sự quán tại Thành Đô. Đây là 1 trong 5 lãnh sự quán của Mỹ tại Trung Quốc đại lục và có tầm quan trọng chiến lược do phụ trách khu vực Tây Nam nước này.

Tuy vậy, phe cứng rắn ở Bắc Kinh vẫn kêu gọi chính phủ nước này tiến xa hơn phản ứng “ăn miếng trả miếng”, thậm chí xem xét đóng cửa Tổng lãnh sự quán Mỹ ở Hong Kong.

Natasha Kassam, một nhà nghiên cứu tại Viện Lowy ở Sydney cảnh báo “Trung Quốc có thể đáp trả bằng cách cắt giảm số lượng nhân viên ngoại giao Mỹ ở nước này. Nhưng quyết định này sẽ hạn chế các đường dây liên lạc của Washington với Bắc Kinh, cũng như khả năng của Mỹ nhằm theo dõi những diễn biến đang xảy ra ở Trung Quốc”.

Hiện đang có sự chia rẽ về chính sách đối phó với Mỹ tại Trung Quốc. Nhiều quan chức an ninh và quân đội đã phản đối lập trường hòa giải vì sợ rằng điều đó sẽ khiến Washington cho là Bắc Kinh đang yếu thế. Trong khi những quan chức đặt nặng vấn đề kinh tế lại mong muốn tìm kiếm một phản ứng có chừng mực hơn với Mỹ và giữ nguyên thỏa thuận “ngừng bắn” về mặt thương mại.

Chủ tịch Tập Cận Bình – trọng tài cuối cùng của cuộc tranh luận tại Bắc Kinh về chính sách đối phó với Mỹ, vẫn chưa lên tiếng khẳng định sự xấu đi trong quan hệ song phương. Khi Mỹ đưa ra quyết định bất ngờ, ông đang có chuyến thăm tỉnh Cát Lâm và dường như không bị tác động bởi căng thẳng ngoại giao.

Theo một số nhà phân tích, có nhiều dấu hiệu cho thấy Trung Quốc không muốn đẩy căng thẳng đi xa hơn. Ngay cả khi Mỹ quyết định đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston, Bắc Kinh vẫn duy trì cam kết với thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 với Mỹ ký kết ngày 15/1, New York Times dẫn một số nguồn thạo tin cho biết.

Nếu Trung Quốc muốn gây tổn thương đối với Tổng thống Trump trong chiến dịch tranh cử, nước này có thể ngừng mua một lượng lớn nông sản từ phía Mỹ. Điều này sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho người nông dân Mỹ vốn có lá phiếu quan trọng tại một số bang. Cho đến nay, Trung Quốc vấn tiếp tục thu mua ngô, lúa mì, lúa miến và thịt lợn của Mỹ, ông Darin Friedrichs chuyên gia về hàng hoa nông sản tại văn phòng của công ty INTL FCStone (Mỹ) ở Thượng Hải khẳng định.

Giới quan sát lo ngại về mối quan hệ song phương ngày càng xấu đi giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, đồng thời cảnh báo xung đột ngoại giao có thể sẽ “nóng hơn”.

Cựu đại sứ Canada tại Trung Quốc Guy Saint-Jacques nói rằng tình hình hiện nay là một "sự leo thang nguy hiểm": “Giờ là lúc để duy trì đối thoại nhằm xóa bỏ những hiều nhầm. Toàn bộ ý tưởng tách rời hai nền kinh tế sẽ gây rắc rối vì điều này có thể gây ra hậu quả địa chính trị lâu dài”. Ông cho rằng các bên cần phải làm việc cùng nhau để tránh để các vấn đề bùng nổ thành những cuộc khủng hoảng lớn hơn”./.