Tránh tổ chức lễ hội theo kiểu câu khách

Hiện nay những người tham gia lễ hội đã không hiểu hết ý nghĩa tốt đẹp nên đã xảy ra tình trạng tranh cướp, sứt đầu mẻ trán để tranh giành quả Phết.

Chiều 3-3 (13 tháng Giêng) tại xã Hiền Quan (Tam Nông, Phú Thọ) đã diễn ra lễ hội Phết Hiền Quan 2015 (hay còn gọi là Lễ hội Cướp Phết). Người dân địa phương quan niệm, hễ ai cướp được Phết đem về, gia đình người đó sẽ may mắn, khỏe mạnh suốt năm.

Lễ hội đã thu hút hàng vạn người đến tham dự. Tuy nhiên, màn cướp Phết ở bãi cát trước đình được mọi người trông đợi nhất lại biến thành màn đánh lộn giữa các thanh niên. Ngay từ quả Phết đầu tiên, các thanh niên đã lao vào túm tóc, quật dây lưng vào người có ý định cướp Phết. Lực lượng an ninh của lễ hội phải liên tục lao vào ngăn cản các vụ ẩu đả, nhưng tình hình vẫn hết sức hỗn loạn.

Bàn về thực tế nêu trên, ông Ngô Đức thịnh- Giám đốc Trung tâm Bảo tồn văn hóa tín ngưỡng Việt Nam cho rằng: Lễ hội Cướp Phết là một nét văn hóa đẹp, thể hiện tín ngưỡng văn hóa của cư dân nông nghiệp. Phết mang ý nghĩa là mặt trời, tâm Phết là đường đi của mặt trời từ Đông sang Tây. Trong lễ hội Cướp Phết, cư dân sẽ chia thành hai đội để đưa quả Phết về hai lỗ Đông và Tây, năm nào mà quả Phết được đưa về lỗ Đông nhiều hơn đồng nghĩa với năm đó mùa màng bội thu, ngược lại năm nào lỗ Phết hướng Tây có nhiều phết hơn, năm đó lo ngại nhiều vấn đề thiên tai.

Cũng theo ông Thịnh, Lễ hội Cướp Phết được coi là nét văn hóa đẹp của người Việt với ý nghĩa biểu tượng cao, con người tham gia cướp Phết là để cầu mong một năm mùa màng bội thu. Tuy nhiên hiện nay những người tham gia lễ hội đã không hiểu hết ý nghĩa tốt đẹp nên đã xảy ra tình trạng tranh cướp, sứt đầu mẻ trán để tranh giành quả Phết.

"Đây là thực tế đáng báo động, cho thấy hiểu biết của nhân dân về những phong tục đẹp trong các lễ hội hiện còn rất hạn chế. Người ta thỏa sức tranh cướp, dùng vũ lực để cướp mà không hiểu được rằng quả Phết đó không đem lại may mắn cho cá nhân nào mà nó là một trò chơi con người dùng để thể hiện mong ước của mình về một năm với nhiều may mắn, hạnh phúc và bình an", ông Thịnh bức xúc.

Còn theo nhà văn hóa Trần Lâm Biền, hiện nay khi tham gia lễ hội, con người chỉ nghĩ đến yếu tố cá nhân, quyền lợi cá nhân chứ không phải quyền, lợi ích của cộng đồng nên dẫn tới việc tranh cướp một cách thô bạo như lễ hội Cướp Phết ở Phú Thọ.

"Những người tham gia lễ hội đã không hiểu đúng về lễ hội, đương nhiên cách hành xử cũng sẽ lệch lạc, điều này giống như việc một người đi xe ô tô nhưng lại điều khiển xe theo kiểu một người đi xe đạp, tránh đâu khỏi tai nạn", ông Biền nói.

Vì vậy theo nhà văn hóa Trần Lâm Biền, khi tham gia lễ hội mà không hiểu được tính thiêng, ý nghĩa nhân văn cao cả, nhân đạo, của lễ hội, lấy ý thức cá nhân để tranh giành quyền lợi với cộng đồng tức là "có tội" với các bậc tiên tổ.

Bên cạnh đó, để xảy ra tình trạng nêu trên, không chỉ trách người dân mà ngay cả các nhà quản lý lễ hội, cũng phải có kiến thức đủ rộng đủ sâu để tuyên truyền cho người tham gia, tránh tình trạng tổ chức lễ hội theo kiểu cố để câu khách kiếm tiền. "Cứ tổ chức lễ hội theo kiểu hiện nay, tình trạng tiêu cực chồng tiêu cực là không thể tránh khỏi", nhà văn hóa Biền lo ngại.

Còn theo ông Ngô Đức Thịnh, để giảm bớt những câu chuyện đau lòng liên quan đến các lễ hội hiện nay, việc giáo dục ý thức, tri thức cho những người tham gia lễ hội là yếu tố quyết định vì nhân dân luôn là chủ thể của lễ hội. "Chỉ khi nhân dân- người tham gia lễ hội hiểu đúng tính thiêng của lễ hội, khi đó những gì được coi là truyền thống tốt đẹp mới được trả về đúng vị trí vốn có", ông Thịnh nói.