Trang bị kỹ năng chống gian lận trong thương mại điện tử

Toàn cảnh hội nghị tập huấn.

Ông Đặng Văn Dũng, Phó Chánh Văn phòng, Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia nhấn mạnh tại Hội nghị tập huấn công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong hoạt động thương mại điện tử cho Ban Chỉ đạo 389 của 15 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc.

Trong những năm qua, thương mại điện tử Việt Nam đã có những bước tăng tốc mạnh mẽ, nhất là trong giai đoạn thực hiện giãn cách xã hội để phòng chống dịch Covid-19, trở thành một trong những thị trường thương mại điện tử (TMĐT) tăng trưởng nhanh nhất trong khu vực Đông Nam Á.

Theo số liệu mới nhất của Bộ Công Thương thì tổng bán lẻ hàng hóa trên môi trường mạng của năm 2021 đạt từ 13,5 - 13,7 tỷ USD, năm 2022 thị phần bán lẻ trực tuyến là trên 16 tỷ USD và dự báo đến năm 2025 là trên 38 tỷ USD, kéo theo dịch vụ hậu cần, chuyển phát... phát triển mạnh. Nhiều công ty chuyển phát lớn có doanh thu từ đây chiếm tới 90-95%.

Tuy nhiên, ông Đặng Văn Dũng cho biết, bên cạnh sự phát triển vượt bậc của TMĐT ở Việt Nam thì tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ được rao bán tràn lan trên mạng internet, trên các nền tảng giao dịch trực tuyến đang là vấn đề nhức nhối của xã hội, ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng, môi trường đầu tư kinh doanh, gây thất thu ngân sách...

Vấn đề trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân như: một số cơ quan, lực lượng chức năng chưa thực sự vào cuộc, công tác phối hợp, chia sẻ thông tin chưa kịp thời, chưa hiệu quả; hệ thống pháp luật chưa điều chỉnh, hoàn thiện kịp thời so với yêu cầu thực tế nên hiệu quả đấu tranh còn hạn chế; nguồn lực con người, cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện phục vụ công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong thương mại điện tử chưa đáp ứng được yêu cầu triển khai nhiệm vụ trong tình hình mới. Bên cạnh đó nhận thức, ý thức tuân thủ pháp luật của tổ chức, cá nhân kinh doanh và người tiêu dùng còn hạn chế.

Đánh giá về những khó khăn, thách thức khi bảo vệ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ trong môi trường số, ông Lê Huy Anh, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, do bản chất tương tác trên môi trường số giữa người bán và người tiêu dùng, nên hình thức kinh doanh này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ để các đối tượng kinh doanh hàng hóa giả mạo, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ tiếp cận người tiêu dùng.

Phương thức, thủ đoạn hoạt động của đối tượng kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong thương mại điện tử ngày càng tinh vi, việc xác định nguồn gốc hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ khó khăn hơn so với thương mại truyền thống do nhiều đối tượng không có kho hàng, cửa hàng, chỉ tiếp nhận đặt hàng trực tuyến, phân tán hàng hóa nhiều nơi, chỉ giao hàng với số lượng nhỏ lẻ, khó xác định nguồn hàng…

Chính vì vậy, theo ông Lê Huy Anh, để tăng cường bảo vệ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường số cần tổ chức thực hiện có hiệu quả Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ; kiện toàn năng lực của các cơ quan quản lý và cơ quan thực thi thông qua công tác xây dựng nguồn nhân lực và năng lực công nghệ; nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan thực thi như: Công an, Bộ đội Biên phòng, Hải quan và các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành trong việc kiểm soát hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ngay tại các cơ sở sản xuất trong nước và tại các cửa khẩu.

Bên cạnh đó, tăng cường hiệu quả phối hợp giữa chủ thể quyền với các cơ quan thực thi, chủ sản thương mại điện tử trong việc cung cấp hàng thật, kỹ năng nhận biết hàng hóa giả mạo, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Tại hội nghị, các chuyên gia đến từ các bộ, ngành như: Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), Vụ Thanh tra- Kiểm tra (Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính) đã chia sẻ những thông tin tập trung về: phòng chống hàng giả, gian lận trong TMĐT; công tác quản lý hoạt động TMĐT, quản lý mặt hàng hạn chế kinh doanh, kinh doanh có điều kiện trong TMĐT như thuốc lá, rượu bia...; thu thập thông tin, tài liệu, chứng cứ về hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trên không gian mạng; hành vi vi phạm trong lĩnh vực thông tin truyền thông liên quan tới hoạt động TMĐT; quản lý thuế và những hành vi vi phạm trong hoạt động TMĐT; các quy định pháp luật và biện pháp phòng, chống hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong môi trường số.