Tháng tư, và khúc tráng ca về tình đồng đội

Nhạc sĩ Hồ Hoài Anh. Ảnh T.L.

Bài thơ viết một ngày, cơ duyên tích 10 năm

“Bài thơ này tôi viết dành tặng một người lính già đầu bạc - Thiếu tướng Lê Phi Long, nguyên Cục phó Cục Tác chiến”, nhà thơ, nhà báo Nguyễn Sĩ Đại, cho biết. Là một người lính từng có 5 năm quân ngũ, tham gia chiến đấu từ những năm cuối cuộc kháng chiến chống Mỹ đến các cuộc chiến tranh biên giới, nhà thơ Nguyễn Sĩ Đại chia sẻ, hình ảnh người lính già trong bài thơ cũng là một phần của ông trong đó. “Cảm hứng sáng tác hình thành từ rất lâu, sau những chuyến có cơ duyên cùng tướng Phi Long đi thăm lại chiến trường xưa, thăm lại đồng đội ở khắp mọi miền tổ quốc hoặc đi tìm hài cốt những đồng đội đã hy sinh”. Suốt mấy chục năm qua, chứng kiến tướng Phi Long cùng các đồng đội miệt mài đi tìm mộ những người đồng đội vẫn đang nằm lại các chiến trường, ông cảm thấy cần phải viết một cái gì đó về nghĩa cử này.

“Cho đến một ngày, sau một chuyến đi như vậy, khi tiễn tướng Phi Long ra sân bay trở về nhà ông tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhìn mái tóc bạc của ông, hình ảnh rừng núi, đại ngàn, hình ảnh những trận đánh oai hùng ùa về trong tâm trí tôi. Ngay ngày hôm đó, tôi hoàn thành bài thơ, với những tứ thơ:

“Có, có một người lính già

Suốt một đời

Quen xếp hàng

Mang tóc mây độc hành

Mang xôn xao đại ngàn

Nghe mọi miền

Âm vang

Tiếng sóng…”

Viết xong, đặt tên bài thơ là “Khúc tráng ca tháng Tư của người lính già”, ông cất giữ nó cho riêng mình. Chỉ trong một lần gặp mặt các văn nghệ sĩ khoảng năm 2007, ông có đọc bài thơ này cho bạn bè nghe. Khi đó, nhạc sĩ Ngọc Xuân, người Quảng Ninh, rất ấn tượng với bài thơ, đã xin chép lời thơ và đem về phổ nhạc. “Tuy nhiên, rất tiếc là sau đó không lâu, anh Ngọc Xuân bị bạo bệnh rồi mất, nên chúng tôi cũng chưa kịp dàn dựng và thu âm ca khúc của anh được, ông Đại tiếc nuối nói.

Nhưng số phận đã may mắn đem bài thơ đến tay nhạc sĩ Hồ Hoài Anh. Và lần này, sau 10 năm kể từ khi ra đời, bài thơ đã có cơ duyên đơm hoa kết trái, để trở thành một ca khúc đầy ý nghĩa trong những ngày tháng tư lịch sử.

Nhà thơ Nguyễn Sĩ Đại.

Bài hát không chỉ của một thế hệ

“Cách đây hơn một tháng, tôi tình cờ được nghe bài thơ của chú Nguyễn Sĩ Đại trong một dịp ngồi cùng bạn bè. Đọc được những lời tự sự xúc động, nghe câu chuyện kể về nhân vật được nhắc đến trong bài thơ là Thiếu tướng Lê Phi Long, tôi quyết định sẽ tìm gặp Thiếu tướng để tìm hiểu thêm,” nhạc sĩ Hồ Hoài Anh cho biết.

Hồ Hoài Anh rất thích thú khi tìm hiểu về cuộc đời quân ngũ của vị tướng già, người từng tham gia rất nhiều chiến dịch lớn trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, đặc biệt từng tham gia chỉ đạo chiến dịch Tây Nguyên và trực tiếp điều hành phòng tác chiến của cánh quân Duyên hải miền Trung, mở đường tiến công vào Sài Gòn tháng 4.1975.

“Dù đã ngoài 90, nhưng mỗi khi nói về cuộc chiến vệ quốc, ông luôn hào hứng và chẳng bỏ sót một chi tiết nào. Khi nói chuyện với ông, tôi bị xúc động mạnh. Những câu chuyện trong chiến tranh, cả vui lẫn buồn, ông kể đủ cả.Tôi chợt nhận ra những người sinh ra và lớn lên trong chiến tranh như ông, ai cũng đau đáu một nỗi niềm với đất nước, đồng đội đã hy sinh. Ai trong số họ cũng có mong muốn tột cùng là được đưa những đồng đội đã ngã xuống về đoàn tụ với gia đình”, Hồ Hoài Anh tâm sự.

Quyết định phổ nhạc bài thơ đến với Hồ Hoài Anh rất nhanh chóng. Sự thăng hoa về cảm xúc cùng những câu chuyện cảm động về những người lính già, tình đồng đội giúp anh hoàn thành tác phẩm chỉ trong một ngày. Anh đặt tên ca khúc là “Khúc tráng ca tháng Tư”.

Hồ Hoài Anh kể, khi nghe thử bản ghi âm trong phòng thu, vợ anh, ca sĩ Lưu Hương Giang đã rất xúc động, và hỏi anh tìm cảm hứng từ đâu mà hay vậy. Nhạc sĩ chỉ cười bảo bài thơ vốn đã hay sẵn, anh chỉ dựa vào đó mà để chắp cánh cho giai điệu bay lên.

Hồ Hoài Anh tâm sự, khi sáng tác, anh đã nhắm đến giọng hát của Tùng Dương. “Bài hát này đúng là “đo ni đóng giày” cho tôi - ca sĩ Tùng Dương khẳng định - Tuy vậy, tôi cũng phải khẳng định đây là bài hát mang tính thử thách bởi có nhiều đoạn yêu cầu quãng giọng cao chất ngất”. “Khi hát “Khúc tráng ca tháng Tư”, những mất mát, đau thương mà thế hệ ông cha phải chịu đựng lại hiện về, khiến tôi dù không được trực tiếp trải nghiệm, cũng vẫn cảm thấy rưng rưng xúc động - Tùng Dương tâm sự - Tôi tin rằng, nếu được bước lên sân khấu biểu diễn, bài hát này sẽ còn tạo nên nhiều ấn tượng mạnh mẽ hơn cho khán giả”.

Nghe bản thu âm, nhà thơ Nguyễn Sĩ Đại xúc động. “Các bạn trẻ lứa tuổi con tôi đều thích ca khúc này. Tôi đã chia sẻ bản thu này cho các đồng đội, đồng nghiệp, gia đình, ai cũng rất xúc động, có người đã khóc”, ông nói.