Tăng giá điện chưa có sự đồng thuận

Theo tính toán của Hội Thẩm định giá, việc điều chỉnh giá điện làm chỉ số giá tiêu dùng CPI (tính cả hai vòng) sẽ tăng 0,369%. Giá điện làm tăng giá thành sản xuất phôi thép 0,45%, thép tăng 0,75%, xi măng tăng 2,25%. Hộ sử dụng điện dưới 100 số điện mỗi tháng sẽ phải trả thêm 6.000 đồng. Hộ dùng 100 - 300 số điện sẽ phải trả thêm 18.900 đồng/tháng. Hộ dùng trên 300 số điện trả thêm 59.064 đồng/tháng. Ông có đánh giá như thế nào về những con số này?

Việc giá điện tăng 7,5% cùng với việc giá xăng dầu tăng từ ngày 11-3 sẽ có tác động đến các chỉ số của nền kinh tế, bởi đây là 2 nguyên nhiên liệu đầu vào thiết yếu của hầu hết các ngành sản xuất. Mức tác động như thế nào là do tính toán của cơ quan chức năng, song mức độ tác động đối với từng ngành, đối tượng là khác nhau như khách sạn nhà hàng khác so với sắt thép, xi măng..., đồng thời còn phụ thuộc vào thực tế.

Tuy nhiên, sự tác động về mặt tâm lý, “té nước theo mưa” và hình thành mặt bằng giá mới mới là điều quan trọng.

Cơ sở nào để có thể hình thành mặt bằng giá mới, thưa ông?

Do xăng dầu, điện là những yếu tố đầu vào thiết yếu nên khi 2 mặt hàng này tăng giá chắc chắn sẽ tác động đến giá cả các mặt hàng theo chiều hướng tăng để bù đắp chi phí. Cơ quan quản lý cần có biện pháp, chế tài để kiểm soát giá cả, hàng hóa, tránh tình trạng “té nước theo mưa”. Ví dụ, điện cho hộ kinh doanh cho thuê trọ, điện sản xuất thép tăng có vin vào cớ đó để tăng giá hay không? Chế tài quản lý có thể là biện pháp hành chính như tước giấy phép hoặc biện pháp kinh tế như xử phạt.

Việc tăng giá xăng là phụ thuộc vào giá thế giới. Giá điện viện cớ vào việc tăng giá nguyên liệu đầu vào của điện như xăng - dầu, than, khí, rồi việc chi trả việc chênh lệch lãi suất trong thời gian qua. Tuy nhiên, những chi phí khác như hao tổn điện năng, năng suất lao động thấp mà nhân lực nhiều,… đã và đang được tính toán vào giá điện. Điều này có thỏa đáng không, thưa ông?

Tính toán giá thành điện phức tạp vì hạch toán từ trên xuống dưới. Theo báo cáo kiểm toán và thanh tra, thì lý do ban đầu ngành điện làm ăn không hiệu quả, hay đầu tư ngoài ngành, năng suất kém, tổn thất lớn. Những yếu tố này đưa vào giá thành, lỗ do chủ quan, quản trị kém, cuối cùng để người tiêu dùng chịu thiệt. Vì vậy, để người tiêu dùng chấp thuận cần có cuộc “đại phẫu thuật”, phải có các cơ quan tư vấn độc lập đủ chuyên môn mới giải quyết được. Còn như hiện nay, EVN báo cáo, Cục Điều tiết điện lực xem xét nhưng cơ quan chức năng (Bộ Công Thương) phần lớn đứng về nhà sản xuất và đơn vị độc quyền, ít khi về người tiêu dùng. Họ có những phát ngôn ít được đồng tình ví dụ “giá điện tăng mọi người hưởng lợi” hoặc “không tăng giá thì EVN phá sản”. Do đó, các cơ quan chức năng cần công tâm, cần phải có cuộc kiểm tra tổng thể, cần có nguồn lực đầy đủ để xem xét chính xác sự việc.

Tất cả hoạt động của EVN hiện nay chưa thực sự có hiệu quả mà lại đổ lên người tiêu dùng, đây là điều bất cập, khiến cho người tiêu dùng chưa đồng thuận. Theo quan điểm của tôi, để tạo sự động thuận với người tiêu dùng, đề nghị mỗi lần tăng giá điện phải có sự minh bạch rõ ràng hơn trong việc tính toán giá điện.

Xin cảm ơn ông!