"Vực dậy" dòng vốn FDI từ Nhật Bản

Nhà đầu tư Nhật Bản đang quan tâm đến thị trường Việt Nam. Ảnh: Hồng Nụ.

Nguy cơ giảm

Theo số liệu của Hiệp hội DN Nhật Bản tại Việt Nam (JBAV), tính đến tháng 5-2014, số lượng các DN thành viên của JBAV đã đạt mốc 1.319 DN, khiến Việt Nam trở thành nước có Hiệp hội DN Nhật Bản quy mô lớn thứ hai trong các nước ASEAN, chỉ sau Thái Lan. Con số này đã tăng gấp hơn hai lần so với 604 DN năm 2007. Và trong 3 năm qua, đầu tư FDI của Nhật Bản vào Việt Nam liên tục tăng.

Tổng vốn đầu tư mới và đầu tư mở rộng năm 2013 đạt 5,88 tỉ USD, đứng đầu trong số các nước và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, đóng góp lớn cho sự phát triển công nghiệp của Việt Nam. Tuy vậy, dù các DN Nhật Bản vẫn rất quan tâm đến việc đầu tư vào Việt Nam song hoạt động đầu tư của Nhật Bản đang đứng trước nguy cơ chững lại.

Thực tế, trong 7 tháng của năm 2014, vốn đầu tư từ Nhật Bản vào Việt Nam đã "tụt" xuống vị trí thứ ba trong số 46 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Theo số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), vốn đầu tư của Nhật Bản trong 7 tháng năm 2014 chỉ có 1,11 tỉ USD (chiếm 11,7% tổng vốn đầu tư), trong khi đó cùng kì năm trước, vốn đầu tư của Nhật Bản đứng đầu trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam với số vốn lên đến 4,1 tỉ USD (chiếm 34,4% tổng vốn đầu tư đăng ký tại Việt Nam).

Lí giải cho việc dòng vốn đầu tư của Nhật có nguy cơ suy giảm, tại Diễn đàn DN giữa kì 2014, đại diện Hiệp hội DN Nhật Bản nhận định, các DN Nhật Bản vẫn đánh giá rất cao cơ hội kinh doanh tại Việt Nam nhưng những vấn đề như chi phí lao động tăng nhanh, thủ tục hành chính phức tạp, hệ thống pháp luật thiếu hoàn thiện... đang ngày càng ảnh hưởng nhiều đến cảm nhận của nhà đầu tư và về lâu dài sẽ có ảnh hưởng xấu đến cả hoạt động đầu tư FDI nói chung.

Vì thế, vừa qua, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản đề nghị các bộ, ngành và địa phương liên quan trả lời những kiến nghị của đại diện các DN hàng đầu Nhật Bản về môi trường đầu tư ở Việt Nam, trong đó phần lớn tập trung vào các kiến nghị liên quan đến cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực...

Ông Fujio Mitarai, Chủ tịch Tập đoàn Canon Inc cho rằng vấn đề mở rộng ngành công nghiệp phụ trợ và đào tạo nguồn nhân lực đang trở thành yêu cầu cấp bách. “Việt Nam cũng cần cải thiện hạ tầng điện lực. Hiện tại mỗi năm có 2 lần mất điện trên 6 tiếng, nhưng có tới khoảng 30 lần mất điện tạm thời. Do vậy chúng tôi rất mong Việt Nam cải thiện tình hình điện năng” ông Fujio Mitarai đề nghị.

Yên tâm với nhà đầu tư Nhật

Dù dòng vốn từ Nhật Bản có chững lại trong 7 tháng năm 2014, song theo “Khảo sát thực trạng hoạt động của các DN Nhật Bản ở khu vực châu Á và châu Đại dương” thường niên của Tổ chức xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO), 70% DN Nhật đầu tư vào Việt Nam năm 2013 tiếp tục coi Việt Nam là một thị trường quan trọng cũng như duy trì chiến lược “mở rộng hoạt động” trong năm 2014 (một tỉ lệ cao so với phần lớn các quốc gia khác).

JETRO cũng cho biết hiện có tới 30% DN Nhật Bản đầu tư ra nước ngoài đang cân nhắc Việt Nam như một lựa chọn hàng đầu. Báo cáo hồi tháng 2-2014 của JETRO cho hay Việt Nam đã trở thành quốc gia ưu tiên nhất của Nhật, vượt qua đối thủ lớn nhất trong cạnh tranh thu hút vốn đầu tư với Việt Nam là Indonesia, Thái Lan và Philippines.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch Hiệp hội DN đầu tư nước ngoài cho rằng, Việt Nam có nhiều tiềm năng trong thu hút Nhật Bản vào nhiều lĩnh vực như cơ khí, công nghệ điện tử, dịch vụ theo các hiệp định thương mại tự do. Đầu tư của Nhật là cơ hội rất lớn cho Việt Nam bởi vì mối quan hệ kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội giữa Việt Nam với Nhật Bản là rất tốt. Nhật Bản cũng đánh giá rất cao môi trường đầu tư ở Việt Nam và họ muốn hỗ trợ Việt Nam. Nhật Bản đã và đang muốn chuyển dịch dòng vốn đầu tư, cho nên Việt Nam cần nắm bắt cơ hội này. Đầu tư của Nhật vào Việt Nam sẽ giúp chúng ta có được đủ thứ, không chỉ về kinh tế, văn hóa mà còn an ninh.

Theo ông Nguyễn Văn Toàn, DN Nhật rất khó tính nhưng họ nghiêm túc. Họ xác định vào đầu tư ở Việt Nam không phải là ngẫu nhiên vì họ đã nghiên cứu thị trường Việt Nam từ rất lâu. “Tôi đã có thời gian hơn 10 năm hợp tác làm việc với Nhật thì thấy họ làm việc rất cẩn thận, có những việc tôi cảm giác chỉ làm trong mấy tháng là xong thì họ phải làm kĩ càng trong mấy năm. Cho nên khi họ chọn Việt Nam rồi thì tương đối yên tâm, mọi thứ đều rõ ràng. Nhìn chung các nước như Nhật Bản, Liên minh châu Âu-EU, thậm chí Mỹ đầu tư nhiều vào Việt Nam cũng góp phần thúc đẩy cải cách thể chế, thay đổi lề thói làm việc, tăng cường tính minh bạch, giảm thiểu cơ hội cho tham nhũng” - ông Toàn nói.