Quản lý sản xuất kinh doanh rượu: Chưa khi nào hết khó!

Bệnh nhân ngộ độc rượu đang điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: DN

Nhiều thủ đoạn tinh vi

Chiều 31/1, Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế tổ chức Hội thảo tăng cường các biện pháp phòng chống ngộ độc rượu trong dịp tết nguyên đán mậu tuất và mùa lễ hội xuân 2018 và mùa hễ lội xuân 2018.

Theo thống kê của Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, trong giai đoạn 2013-2017, toàn quốc ghi nhận 862 vụ ngộ độc thực phẩm làm 24.954 người mắc, 22.213 người đi viện và 130 người chết. Trong đó, ngộ độc rượu ghi nhận 28 vụ, làm 193 người mắc, 179 người đi viện và 34 người chết. Số vụ chiếm 3,24% tổng số vụ ngộ độc, số mắc chiếm 0,77% tổng số mắc nhưng tử vong chiếm tới 26,15% tổng số tử vong do ngộ độc. Ngoài ra, đã ghi nhận một số trường hợp lẻ có tiền sử nghiện rượu uống cồn y tế gây ngộ độc bị tử vong và gây ra di chứng ảnh hưởng đến sức khỏe như mù, rối loạn tâm thần.

Tại Hội thảo, ông Nguyễn Hùng Long, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế cho biết, theo quy luật dịp Tết hàng năm, nhu cầu của thị trường về các mặt hàng thực phẩm trong đó có rượu luôn tăng cao. Chính vì vậy, các cơ sở sản xuất rượu ở trong nước sẽ tăng cường sản xuất, các cơ sở kinh doanh đẩy mạnh nhập khẩu. Tuy nhiên, trong đó vẫn có nhiều tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật gây nguy cao ngộ độc rượu cho người tiêu dùng.

Về phương thức, thủ đoạn trong hoạt động sản xuất kinh doanh rượu lậu, rượu giả, rượu kém chất lượng theo đại diện Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương thông tin, lợi dụng chính sách thông thoáng trong việc kiểm soát các thủ tục hải quan đối với hàng NK để khai không đúng chủng loại hàng hóa, trong đó có mặt hàng rượu để nhập lậu, trốn thuế NK và thuế tiêu thụ đặc biệt, hợp lý hóa bằng các giấy tờ hợp lệ khác đưa vào nội địa bán cho người tiêu dùng, lợi dụng chính xác ưu đãi của nhà nước với cư dân biên giới và sự kiểm soát chưa chặt chẽ của các cơ quan chức năng tại một số thời điểm nhất định để đưa các loại rượu từ nước ngoài vào trong nước tiêu thụ, sử dụng các loại giấy tờ giả của các cơ quan quản lý nhà nước, sản xuất các loại rượu “nhái”, vi phạm các quy định về sở hữu công nghệ của một số thương hiệu nổi tiếng đã được cơ quan quản lý nhà nước bảo hộ.

Ngoài ra, cũng theo vị này hiện một số cơ sở sử dụng các nguyên liệu không rõ nguồn gốc hoặc chai rượu ngoại có giá thành rẻ để sản xuất các loại rượu giả có giá cao, hoặc sử dụng các loại nguyên liệu nguồn men nhập lậu, không rõ nguồn gốc nhằm tăng độ cồn, hiệu suất thu hồi cao.

Về nguyên nhân của các vụ ngộ độc rượu theo các chuyên gia y tế, chủ yếu do đối tượng đã pha chế cồn công nghiệp có nồng độ methanol cao nhiều lần giới hạn cho phép bán cho người tiêu dùng gây ngộ độc cấp tính; bên cạnh đó, nhận thức của người tiêu dùng về tác hại, nguy cơ mất an toàn khi sử dụng các sản phẩm rượu không rõ nguồn gốc, xuất xứ, được nấu thủ công, rượu ngâm động vật, thực vật, không nhãn mác còn hạn chế; nhất là tại các vùng và ở các nhóm nạn nhân có điều kiện kinh tế khó khăn.

Theo đại diện Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội, hiện khó khăn trong việc quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh rượu là thói quen sử dụng rượu sản xuất thủ công, rượu không rõ nguồn gốc xuất xứ còn phổ biến trong nhân dân. Việc quản lý cơ sở sản xuất, bán rượu thủ công nhỏ lẻ tiêu dùng tại chỗ còn gặp nhiều khó khăn, khó kiểm soát, đặc biệt là các hộ gia đình nấu rượu truyền thống không kinh doanh trên thị trường nhưng vẫn bán rượu cho người thân quen theo kiểu trao tay, một số hộ kinh doanh tạp hóa có bán rượu không có giấy phép kinh doanh bán lẻ rượu, rượu không nguồn gốc. “Lực lượng cán bộ quản lý, cán bộ làm công tác ATTP còn mỏng chủ yếu kiêm nhiệm, đặc biệt tuyến xã, phường thị trấn chưa có cán bộ phụ trách ATTP lĩnh vực Công Thương”, vị đại diện này nói.

Nghiêm với sai phạm

Trước thực tế nhức nhối ngộ độc rượu nêu trên, đại diện Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công thương, để quản lý tốt việc sản xuất, kinh doanh rượu, các chính quyền địa phương ban hành các văn bản quản lý, thực hiện phân cấp, bổ sung các chế tài xử lý nghiêm các hành vi vi phạm do cán bộ, công chức, thiêu trách nhiệm, buông lỏng quản lý an toàn thực phẩm tại địa phương. Bên cạnh đó các cơ quan liên quan cần tăng cường thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh rượu, đặc biệt là rượu tự nấu, tự pha chế, pha chế, rượu không rõ nguồn gốc xuất xứ.

‘Đồng thời nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong các cơ quan, tổ chức, chính quyền cơ sở trong việc không để xảy ra các vụ việc vi phạm pháp luật về ATTP trong hoạt động sản xuất, kinh doanh rượu có tính chất phức tạp kéo dài, kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi bao che, tiếp tay hoặc thiếu trách nhiệm của cán bộ, công chức khi thi hành công vụ”, đại diện Vụ Khoa học và Công nghệ nói.

Tại Hội thảo, đại diện Cục Cảnh sát môi trường, Bộ Công an đề nghị Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, Vụ Khoa học & Công nghệ, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng và các địa phương ban hành Quy chuẩn kỹ thuật đối với từng loại rượu thủ công, truyền thống (nhất là một số địa phương việc sản xuất rượu thủ công truyền thống tương đối phát triển, sản lượng tiêu thụ lớn như: Bắc Ninh, Hưng Yên, Bắc Giang, Bình Định…). Bởi hiện nay, Bộ Y tế đã ban hành Quy chuẩn Kỹ thuật quốc gia đối với sản phẩm đồ uống có cồn (QCVN 6-3:2010/BYT) nhưng chỉ quy định giới hạn tối đa cho phép của một số chỉ tiêu đối với loại rượu vang, rượu mùi và rượu vodka, còn đối với các loại rượu thủ công hiện nay chưa có quy chuẩn kỹ thuật riêng mà áp dụng theo (TCVN 7043:2013) tiêu chuẩn về rượu trắng.

Ý kiến của đại diện Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội cho rằng, cơ quan này đã đưa ra nhiều khuyến cáo người dân không uống rượu tại các cơ sở dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố không đủ điều kiện ATTP, không có giấy đăng ký kinh doanh, không công khai nguồn gốc rượu.

Về phía cơ quan quản lý, theo vị này thời gian tới Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội sẽ tiếp tục thanh, kiểm tra các cơ sở sản xuất, pha chế thủ công. “Tổ chức ký cam kết trách nhiệm không kinh doanh rượu không rõ nguồn gốc, xuất xứ, rươu không có nhãn mác, rượu không công bố sản phẩm theo quy định, yêu cầu công khai địa chỉ nguồn gốc rượu và giấy chứng nhận cam kết ATTP cho khách hàng tại từng cơ sở. Phát huy vai trò các ban ngành đoàn thể, tổ dân phố giám sát vận động cơ sở ký cam kết, khai báo giao nộp rượu không rõ nguồn gốc, nhãn mác”, đại diện Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội nêu.