Phương án rút BHXH một lần cần đáp ứng nhu cầu, giữ chân người lao động

Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật BHXH (sửa đổi). Ảnh: Quochoi.vn

Theo đó, các đại biểu Quốc hội đánh giá về sự cần thiết xây dựng dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về cải cách hệ thống BHXH; đồng thời bổ sung một số quy định cụ thể về các hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc với các biện pháp xử lý, chế tài xử lý đối với các hành vi vi phạm…

Liên quan đến nội dung về hưởng BHXH một lần, đồng ý với việc sửa đổi quy định này, nhưng đại biểu Phạm Thị Kiều (đoàn Đắk Nông) cho rằng cần có giải pháp để hạn chế người lao động rút BHXH 1 lần nhưng vẫn đảm bảo để người lao động có thể ổn định đời sống sau khi ngừng làm việc. Vì vậy, đại biểu đề nghị nên có phương án sử dụng nguồn Quỹ BHXH để thành lập Quỹ cho vay đối với người lao động phải ngừng việc nhưng chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (đoàn Quảng Bình) cho rằng cần có một giải pháp đồng bộ để bảo vệ người lao động và để người lao động không muốn rút bảo hiểm một lần. Dự thảo Luật đề xuất 2 phương án, đại biểu cho rằng phương án linh hoạt nhất là không cấm người lao động rút BHXH một lần. Luật có thể xem xét thiết kế thành các phương án để người lao động lựa chọn.

Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (đoàn Hưng Yên) nhấn mạnh BHXH một lần là quyền lợi chính đáng của người lao động tham gia BHXH. Tuy nhiên người lao động hưởng BHXH một lần có xu hướng gia tăng trong thời gian qua là một thực tế đáng lo ngại đối với việc thực hiện mục tiêu an sinh xã hội cho toàn dân. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá nguyên nhân dẫn tới xu hướng gia tăng của tình trạng rút BHXH một lần để có giải pháp căn cơ. Đại biểu đề nghị xem xét điều kiện giúp BHXH một lần thật thận trọng để đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động.

Đại biểu Nguyễn Thanh Cầm (đoàn Tiền Giang) đề nghị Ban soạn thảo xem xét, đưa ra phương án về rút BHXH 1 lần thấu đáo, hợp lý. Ảnh: Quochoi.vn

Hiện dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đưa ra hai phương án về rút BHXH một lần, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm (đoàn Tiền Giang) cho rằng, nếu chọn phương án 1 sẽ không đảm bảo sự công bằng giữa những người lao động tham gia BHXH trước và sau khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực. Bởi một trong những lý do chính khiến người lao động rút BHXH một lần trong thời gian qua là để bù đắp những khó khăn về mặt kinh tế để lo cho cuộc sống trước mắt.

Quy định như phương án 1 dễ dẫn tới nguy cơ sẽ không động viên được người lao động trẻ, người lao động mới tham gia BHXH khi tích lũy từ tiền lương và thu nhập của người lao động còn rất thấp. Do vậy, việc rút BHXH một lần trong nhiều trường hợp là nguồn tài chính vô cùng cần thiết để người lao động duy trì bảo đảm được phần nào cuộc sống trước mắt của họ. Như vậy, vô hình chung sẽ không tạo động lực để người lao động trẻ, lao động mới tham gia BHXH, không thực hiện được nguyên tắc công bằng, bình đẳng của BHXH.

Đại biểu Nguyễn Thanh Cầm cho biết, nếu chọn phương án 2 người lao động vẫn có thể rút BHXH một lần như hiện nay, nhưng mức rút chỉ là 50% trên tổng tích lũy của họ trước đó là không hợp lý, vì số tiền người sử dụng lao động đóng BHXH cho người lao động cũng là tiền của người lao động. Bên cạnh đó, việc chỉ được rút 50% chưa phải là một phương án tốt hỗ trợ cho người lao động khi họ đang phải đương đầu với những khó khăn ngay trước mắt của cuộc sống.

Đặc biệt hơn khi người lao động giúp BHXH một lần lại là phụ nữ thì việc sử dụng những khoản tiền này chủ yếu dành cho những nhu cầu thiết yếu của gia đình. Đại biểu cho rằng, phương án này cũng sẽ tạo ra sự khác biệt khá lớn về số tiền hưởng BHXH một lần của những người lao động hưởng BHXH một lần trước và sau khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực. Chính sách cũng không thực hiện được mục tiêu xây dựng luật là mở rộng gia tăng quyền lợi ích tạo sự hấp dẫn để thu hút người lao động tham gia BHXH.

Vì các lý do nêu trên, đại biểu kiến nghị Ban soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu và lấy ý kiến các đối tượng chịu tác động trực tiếp, có xem xét dưới góc độ giới để có được một phương án thấu đáo, đáp ứng được quyền lợi thực chất và nguyện vọng của người lao động về việc hưởng BHXH một lần.

Cũng về vấn đề này, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai đề nghị nên nghiên cứu phương án người lao động được lựa chọn rút BHXH một lần hoặc rút 50% thời gian đã đóng; thời gian còn lại được bảo lưu để hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu và không nên chỉ giải quyết tối đa 50% tổng thời gian đã đóng.

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương bin.h và Xã hội Đào Ngọc Dung làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm. Ảnh: Quochoi.vn

Phải biểu giải trình, làm rõ về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, rút BHXH một lần là vấn đề lớn, quan trọng, nhạy cảm, vừa có tính chất chính trị xã hội nhưng cũng có tính chất chuyên môn rất cao. Do đó, Ban soạn thảo và Chính phủ sẽ tiếp tục cân nhắc thấu đáo, nghiên cứu, lấy thêm ý kiến của các đối tượng thụ hưởng, của người sử dụng lao động.

Theo Bộ trưởng, để có thể đưa ra phương án BHXH một lần cần hướng tới hai tới mục tiêu cơ bản. Mục tiêu thứ nhất là đáp ứng được nhu cầu chính đáng của người tham gia BHXH là vẫn có quyền rút BHXH. Mục tiêu thứ hai là phải phấn đấu để giữ chân người lao động trong hệ thống, đảm bảo an sinh xã hội và chăm lo cho người dân khi về già là có lương hưu đảm bảo cuộc sống.

"Hiện tại khó có thể đưa ra một phương án tối ưu mà sẽ đi theo phương án nhiều ưu điểm hơn. Việc điều chỉnh hưởng BHXH sẽ tiếp tục được điều chỉnh theo hướng là người lao động có quyền vấn đề này nhưng không phân biệt người đóng trước hay đóng sau khi Luật có hiệu lực", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ.

Trước ý kiến một số đại biểu nêu nhiều về vấn đề mức cho rút khác nhau, Bộ trưởng cho hay, Ban soạn thảo đưa ra phương án 2 (lao động được giải quyết 50% tổng thời gian đóng vào Quỹ hưu trí tử tuất, phần còn lại được bảo lưu trong hệ thống để sau này hưởng chế độ), thì ở đây 50% là thời gian đóng chứ không phải mức đóng; 50% là để lại cho người lao động và được ghi nhận trong sổ BHXH để người lao động tiếp tục được hưởng các quyền lợi BHXH. Khi người lao động quay trở lại tham gia thì được cộng hưởng tiếp thời gian đóng. Còn nếu không tham gia thì khi đến tuổi nghỉ hưu, người lao động sẽ hưởng trợ cấp hằng tháng.