Phòng ngừa tai biến y khoa vẫn chưa được quan tâm đúng mức

Xin Bộ trưởng cho biết hiện ngành Y tế có hệ thống giám sát, thống kê về tai biến y khoa hay không? Hàng năm có bao nhiêu trường hợp tai biến y khoa được thống kê?

Hiện nay, Bộ Y tế chưa có hệ thống giám sát, thống kê về tai biến y khoa trên toàn quốc. Tuy nhiên, để sớm có thông tin nhằm quản lý các trường hợp tai biến y khoa tốt hơn, Bộ Y tế đang xây dựng dự thảo Thông tư hướng dẫn quản lý sự cố y khoa trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Trong đó tập trung hướng dẫn thống nhất quy định liên quan đến nhận diện, phân loại, báo cáo sự cố và một số nguyên tắc cơ bản việc khắc phục, xử lý, xác định nguyên nhân, phòng ngừa sự cố y khoa.

Về sự cố y khoa, theo các nhà nghiên cứu y học Mỹ, đây là lĩnh vực có nhiều rủi ro nhất đối với khách hàng. Các chuyên gia y tế Mỹ nhận định, chăm sóc y tế tại Mỹ không an toàn như người dân mong đợi và dự báo có ít nhất 44.000 đến 98.000 người tử vong trong các bệnh viện của Mỹ hàng năm do các sự cố y khoa. Thống kê còn chỉ rõ, số người chết vì sự cố y khoa trong các bệnh viện của Mỹ, cao hơn tử vong do tai nạn giao thông, ung thư vú, HIV/AIDS. Còn tại Việt Nam qua một số nghiên cứu của các nhà khoa học, bệnh viện, tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện hiện mắc từ 4,5% đến 8% người bệnh nội trú.

Vậy theo Bộ trưởng, đâu là nguyên nhân dẫn đến tai biến y khoa?

Bệnh viện là môi trường có nhiều nguy cơ để tai biến xảy ra. Tại một số bệnh viện, hiện tượng quá tải bệnh nhân cũng dẫn đến việc cắt xén hoặc làm tắt các quy trình chuyên môn. Quá tải bệnh viện cũng khiến người bệnh thiếu kiên nhẫn, hợp tác với nhân viên y tế. Nhân viên y tế chịu nhiều áp lực, luôn làm việc với cường độ cao dễ dẫn đến sai sót. Bên cạnh đó, do y học mang tính xác suất và bất định cao, người bệnh trong các cơ sở y tế phải trải qua nhiều thủ thuật, phẫu thuật, không thể làm lại, sử dụng các thiết bị nguy hiểm, thiết bị xâm lấn, các hóa chất độc cũng làm tăng nguy cơ sai sót trong y tế. Trong cấp cứu người bệnh, thời gian là điều rất quan trọng, nhân viên y tế cần phải cấp cứu với tốc độ cao, do vậy sự cố y khoa cũng dễ xảy ra.

Đó là những nguyên nhân chủ quan, liệu có hay không những nguyên nhân “có tính chất hệ thống”, thưa Bộ trưởng?

Nguyên nhân có hệ thống là do lãnh đạo cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chưa đặt an toàn người bệnh là ưu tiên hàng đầu trong chương trình cải tiến chất lượng của đơn vị, thiếu chương trình hành động cụ thể, thiếu phân bổ nguồn lực thích hợp cho hoạt động an toàn đối với người bệnh. Trong hoạt động quản lý bệnh viện vẫn còn tồn tại suy nghĩ nguyên nhân của sự cố y khoa chủ yếu do lỗi cá nhân, ít khi xem xét lỗi hệ thống. Việc triển khai hoạt động phòng ngừa sự cố y khoa chưa được quan tâm đúng mức, chưa xây dựng hệ thống quản lý, sai sót, sự cố; công tác tổng hợp, báo cáo, giám sát sai sót, sự cố chưa được chú trọng; thiếu xây dựng các quy trình kỹ thuật để đảm bảo an toàn đối với người bệnh; thiếu hoạt động huấn luyện về an toàn đối với người bệnh cho nhân viên y tế.

Vụ việc tai biến y khoa gây chấn động năm 2017 chính là vụ việc nhiều bệnh nhân tử vong khi đang chạy thận tại Bệnh viện Đa khoa Hòa Bình. Nguyên nhân vụ việc có liên quan tới việc sử dụng, quản lý trang thiết bị y tế. Vậy Bộ trưởng có thể cho biết trang thiết bị y tế sau khi đưa vào sử dụng được kiểm soát như thế nào? Ai sẽ chịu trách nhiệm về an toàn trang thiết bị y tế đối với người bệnh?

Thực hiện Nghị quyết 19 và Nghị quyết 35 của Chính phủ tạo điều kiện cho các DN trong hoạt động kinh doanh, chuyển dần từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 31/2017/TT-BYT thay thế Thông tư số 44/2011/TT-BYT, theo đó việc kiểm tra chất lượng các trang thiết bị y tế sẽ được quản lý theo số lưu hành quy định tại Nghị định số 36/2016/NĐ-CP và thực hiện kiểm tra tại các cơ sở y tế để giảm thời gian thông quan hàng hóa tại cửa khẩu theo các quy định có liên quan. Cụ thể, đối với các thiết bị bức xạ, thiết bị đo lường được thực hiện kiểm tra theo quy định của Luật Năng lượng nguyên tử, Luật Đo lường.

Trang thiết bị y tế sau khi đưa vào sử dụng được giao cho đơn vị sử dụng chịu trách nhiệm quản lý, đơn vị sử dụng có trách nhiệm phải đảm bảo sử dụng, vận chuyển, lưu giữ, bảo quản, bảo trì, bảo dưỡng theo hướng dẫn của người sản xuất (Khoản 1, Điều 42 Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa: quy định về điều kiện đảm bảo chất lượng hàng hóa trong quá trình sử dụng và Điều 55, 56, 57 Nghị định 36/2016/NĐ-CP về quản lý trang thiết bị y tế- chương Quản lý, sử dụng trang thiết bị y tế tại các cơ sở y tế).

Ngoài ra, theo quy định tại Nghị định 36/2016/NĐ-CP về quản lý trang thiết bị y tế, Chủ sở hữu số lưu hành (đơn vị chịu trách nhiệm đưa sản phẩm vào thị trường Việt Nam) có trách nhiệm phối hợp với đơn vị sử dụng trong công tác bảo dưỡng, sửa chữa, hiệu chuẩn trang thiết bị. Trường hợp thiết bị do lỗi của nhà sản xuất, Chủ sở hữu số lưu hành có trách nhiệm thực hiện công tác thu hồi, khắc phục theo quy định của Nghị định.

Năm qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã có Nghị quyết về chăm sóc sức khỏe nhân dân. Xin Bộ trưởng chia sẻ những việc mà ngành sẽ làm để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, giảm thiểu tai biến y khoa?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, “một hệ thống y tế tốt cung cấp các dịch vụ có chất lượng đến mọi người dân, khi nào và ở đâu họ cần”. Để y tế Việt Nam phát triển, chất lượng khám chữa bệnh nâng cao, giảm tai biến y khoa, cần nâng cao năng lực cung ứng dịch vụ từ phía các cơ sở y tế cũng như giảm các rào cản cả về địa lý, tài chính, văn hóa để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận với dịch vụ y tế, đảm bảo an sinh xã hội.

Một số giải pháp chủ yếu để nâng cao chất lượng y tế Việt Nam mà ngành Y tế đang và sẽ thực hiện trong thời gian tới là thực hiện các giải pháp y tế công cộng, bảo vệ sức khỏe, giải quyết các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe thông qua các chính sách liên ngành, bao gồm việc nâng cao hiểu biết của người dân về sức khỏe, nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, lấy người dân làm trung tâm, bao phủ toàn bộ các khu vực địa lý, đặc biệt quan tâm tới các nhóm dân cư yếu thế, theo dõi sức khỏe đến từng người dân. Thực hiện các chương trình y tế dự phòng có hiệu quả, chẩn đoán sớm, giải quyết bệnh tật tại gia đình, cộng đồng.

Bộ Y tế cũng đang tiến hành nhiều biện pháp để sắp xếp bộ máy tổ chức tinh gọn, hiệu quả từ Trung ương đến địa phương. Lựa chọn thuốc, dịch vụ, vật tư y tế đáp ứng yêu cầu điều trị với mức chi phí phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước, quỹ BHYT và khả năng chi trả/cùng chi trả của người dân. Đồng thời áp dụng phương thức chi trả nhằm khuyến khích sử dụng nguồn tài chính có hiệu quả. Tiếp tục đổi mới cơ chế tài chính y tế, mở rộng quyền tự chủ về tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, hình thành mô hình quản lý bệnh viện như DN công ích.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!