Phía sau sự tăng trưởng tín dụng đột biến

Tín dụng đến cuối tháng 4/2017 đã tăng 5,76% so với đầu năm, đánh dấu tháng thứ tư tăng trưởng liên tiếp. Ảnh: TL.

Đâu là động lực giúp tín dụng đạt được sự tăng trưởng cao bất thường trong bốn tháng đầu năm nay?

Tối ưu vòng quay vốn

Khác với mọi năm, tín dụng những tháng đầu năm nay đã có sự tăng trưởng tích cực và ổn định. Chính phủ đã chỉ đạo các ngân hàng phải trải đều tăng trưởng tín dụng qua các tháng, tránh hiện tượng cuối năm mới tập trung tăng mạnh. Do đó, về phía cung vốn, các ngân hàng có nhiều động lực và mục tiêu để đẩy vốn cho vay ngay từ đầu năm, nhất là khi thanh khoản vẫn ở mức ổn định.

Ngoài ra, vì tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn theo quy định đã giảm từ 60% xuống còn 50% kể từ đầu năm nay, các ngân hàng khó có thể tăng trưởng tín dụng trung, dài hạn mạnh mẽ như giai đoạn trước đây. Trong khi nguồn vốn huy động cũng tăng trưởng chậm hơn, nên các ngân hàng chỉ có cách tập trung tăng trưởng tín dụng ngắn hạn, do đó cần phải đẩy nhanh tín dụng ngay từ đầu năm để đạt được vòng quay vốn cho vay tối ưu hơn.

Cụ thể, với một khoản vay ngắn hạn từ 3-6 tháng, nếu ngân hàng đẩy mạnh cho vay ngay từ các tháng đầu năm, thì sẽ có thể đạt được 2-4 vòng quay vốn trong một năm, từ đó giúp nguồn thu nhập lãi vay đạt hiệu suất cao hơn.

Báo cáo tháng 4/2017 của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cũng cho biết tín dụng đang có sự chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng tín dụng ngắn hạn, giảm tín dụng trung, dài hạn. Cụ thể, tỷ trọng tín dụng ngắn hạn đã tăng từ 44,9% vào tháng 12/2016 lên 45,5% vào cuối tháng 3/2017.

Ngoài ra, trong thời gian gần đây, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có sự linh hoạt điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho các ngân hàng, nhất là những ngân hàng đạt tiến độ tốt, chứ không cứng nhắc giữ nguyên chỉ tiêu đã giao từ đầu năm. Điều này giúp các ngân hàng không cần phải tăng tín dụng ảo vào cuối năm để mở rộng hạn mức tăng cho năm sau như những năm trước đây, do đó tăng trưởng tín dụng trong các tháng đầu năm nay thể hiện thực chất hơn, trong khi những năm trước tín dụng các tháng đầu năm thường giảm sút do sự tăng ảo vào cuối năm trước đó.

Có hay không hiện tượng cơ cấu nợ hay dòng vốn rót mạnh vào các kênh đầu tư rủi ro?

Nếu theo sát diễn biến tăng trưởng tín dụng được các cơ quan điều hành công bố thì có thể thấy tăng trưởng tín dụng có dấu hiệu tăng nhanh hơn từ nửa cuối tháng 3 cho đến nay. Cụ thể, nếu như tín dụng đến ngày 20/3/2017 chỉ mới tăng 2,81% so với đầu năm, thì vào cuối tháng 3 đã tăng 4,06% và cuối tháng 4 mức tăng lên đến 5,76%.

Ngoài yếu tố nhu cầu vay có thể đã tăng nhanh hơn sau Tết Nguyên đán, thì cần lưu ý là Thông tư 39/2016/TT-NHNN có hiệu lực từ ngày 15/3/2017 đã cho phép các ngân hàng thương mại cơ cấu nợ cho khách hàng, với điều kiện đánh giá khách hàng có đủ khả năng trả nợ trong tương lai, và cũng yêu cầu việc cơ cấu lại nợ phải thực hiện trước hoặc trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày đến kỳ hạn trả nợ đã thỏa thuận. Do đó, khả năng các ngân hàng đẩy mạnh việc cơ cấu nợ từ giữa tháng 3 trở lại đây có thể xảy ra.

Một điểm đáng chú ý nữa là sự nóng lên của thị trường bất động sản và tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường chứng khoán trong những tháng đầu năm có thể đã kích thích nhu cầu vay vốn rót vào các kênh đầu tư này. Ủy ban Kinh tế của Quốc hội hôm 22-5-2017 cho rằng cần tiếp tục tăng cường kiểm soát rủi ro trong cho vay đối với lĩnh vực bất động sản, nhất là bất động sản cao cấp. Số doanh nghiệp bất động sản thành lập mới trong năm 2016 là 3.126 doanh nghiệp, tăng đến 83,9%.
Nhu cầu vay vốn ngoại tệ cao

Trong mức tăng trưởng chung 5,76% nói trên thì tín dụng tiền đồng tăng 5,87% và tín dụng ngoại tệ tăng 4,64%. Mặc dù tăng trưởng tín dụng ngoại tệ thấp hơn tiền đồng nhưng so với tăng trưởng tín dụng ngoại tệ ở mức âm của cùng kỳ năm 2016 thì tăng trưởng tín dụng ngoại tệ trong bốn tháng đầu năm nay là rất tích cực. Nguyên nhân là vào năm ngoái, Thông tư 24/2015/TT-NHNN quy định việc vay vốn bằng ngoại tệ sẽ kết thúc vào ngày 31/3/2016, dẫn đến các doanh nghiệp xuất khẩu phải hoàn trả các khoản vay ngoại tệ trước ngày này và có hai tháng liên tiếp đứt quãng không thể tiếp cận nguồn vốn vay ngoại tệ, do đến tháng 6 mới được tiếp cận trở lại qua Thông tư 07/2016/TT-NHNN.

Trong khi đó, theo Thông tư 31/2016/TT-NHNN thì hoạt động cho vay ngoại tệ sẽ được gia hạn đến hết năm 2017. Do đó, ngay từ những tháng đầu năm nay, các doanh nghiệp xuất khẩu đã đẩy mạnh vay ngoại tệ để tận dụng chênh lệch lãi suất giữa ngoại tệ và tiền đồng cũng như thời gian còn lại được phép vay ngoại tệ trong năm nay, nhất là khi tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng cho thấy sự ổn định và dự báo mức độ điều chỉnh sẽ không quá 3% trong năm nay.

Ngoài ra, việc nhập siêu bốn tháng đầu năm đến 2,7 tỉ đô la Mỹ, trong đó kim ngạch nhập khẩu là hơn 64 tỉ đô la Mỹ, tăng trưởng mạnh đến 24,9% so với cùng kỳ, cũng cho thấy khả năng nhu cầu vay vốn ngoại tệ của các doanh nghiệp nhập khẩu là khá cao trong các tháng đầu năm nay. Như vậy, cầu vay ngoại tệ cao đều có thể đến từ các doanh nghiệp xuất khẩu lẫn nhập khẩu.

Tuy nhiên, đến thời điểm cuối năm nay, khi các doanh nghiệp xuất khẩu đến hạn hoàn trả các khoản vay ngoại tệ và không được phép vay lại nếu như không có thêm thông tư hay quyết định nào gia hạn, thì tín dụng ngoại tệ của các ngân hàng sẽ sụt giảm trở lại và sẽ kéo tăng trưởng tín dụng chung của toàn ngành xuống trở lại. Do đó, NHNN cũng không cần phải sớm điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2017 như một số ý kiến đề xuất gần đây khi chứng kiến mức tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ trong bốn tháng đầu năm nay.