Nhiều bước tiến mới của công tác quản lý rủi ro trong hoạt động hải quan

CBCC Hải quan các tỉnh khu vực phía Nam tham gia tập huấn Thông tư 81. Ảnh T.D

Công tác quản lý rủi ro ngày càng chuyên sâu

Ông Hồ Ngọc Phan, Phó Cục trưởng Cục QLRR, Tổng cục Hải quan cho biết, trong những năm qua, công tác quản lý rủi ro của ngành Hải quan đã có những bước phát triển nhanh chóng, vai trò của công tác QLRR ngày càng được chú trọng, mở rộng về phạm vi và chuyên sâu về nội dung, kỹ thuật nghiệp vụ áp dụng trong các lĩnh vực nghiệp vụ hải quan, đặc biệt là việc áp dụng QLRR trong thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa XNK; tạo nền tảng quan trọng cho sự đột phá trong cải cách, điện tử hóa, tự động hóa thủ tục hải quan nói riêng cũng như công tác quản lý của ngành Hải quan nói chung.

Theo số liệu thống kê của ngành Hải quan cho thấy, trong thời gian qua, số lượng, tỷ lệ các lô hàng phải kiểm tra thực tế hàng hóa trong thực hiện thủ tục hải quan đã giảm đáng kể qua các năm, cụ thể năm 2014, tỷ lệ kiểm tra thực tế là 9,68%, đến nay (kết quả 9 tháng đầu năm 2020) tỷ lệ này giảm còn 5,08%. Trong 2 năm 2019 và 2020, Tổng cục Hải quan đã xây dựng, hoàn thiện các nội dung quy định về áp dụng QLRR trong hoạt động nghiệp vụ hải quan, trình Bộ ký ban hành Thông tư 81/2019/TT-BTC ngày 15/11/2019 quy định QLRR trong hoạt động nghiệp vụ hải quan và ký ban hành Quyết định2218/QĐ-TCHQ ngày 26/8/2020 hướng dẫn thực hiện, áp dụng quản lý rủi ro trong hoạt động nghiệp vụ hải quan.

Chia sẻ về công tác tạo thuận lợi thương mại của cơ quan Hải quan, ông Alistair Gall, chuyên gia cao cấp về tạo thuận lợi thương mại –USAID cho rằng, Chính phủ Việt Nam và Tổng cục Hải quan đã có nhiều nỗ lực thực hiện cải cách hành chính. Đặc biệt, việc áp dụng QLRR trong thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa XNK đã tạo nền tảng quan trọng cho bước đột phá cải cách hải quan. Để giải quyết một số bất cập còn tồn tại và để tạo thuận lợi hơn nữa cho hoạt động XNK, Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan đã xây dựng Thông tư về QLRR trong hoạt động hải quan. Đây là thông tư đầu tiên quy định trong lĩnh vực QLRR.

“Việc ban hành Thông tư 81 này không chỉ giúp tăng cường tính minh bạch trong khuôn khổ pháp lý cho Hải quan mà còn tăng cường năng lực của Hải quan trong các thủ tục hoạt động cốt lõi, chẳng hạn như quản lý và thực thi đối với các giao dịch, tờ khai và doanh nghiệp có rủi ro cao hơn, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tuân thủ”- ông Alistair Gall nhấn mạnh.

Phát huy hiệu quả

Theo đại diện Cục QLRR, Tổng cục Hải quan, những nội dung mới của Thông tư 81 về QLRR trong hoạt động nghiệp vụ hải quan thông qua việc đưa ra các quy định, tiêu chí cụ thể giúp cơ quan Hải quan thu thập, xử lý thông tin, áp dụng các biện pháp giám sát, kiểm tra trong quá trình quản lý sao cho cụ thể, minh bạch. Đồng thời, góp phần phát triển mối quan hệ đối tác Hải quan – doanh nghiệp thông qua cung cấp thông tin để phục vụ đánh giá tuân thủ; chữ ký số để xử lý, trao đổi với cơ quan hải quan về các vướng mắc liên quan đến đánh giá tuân thủ…

Ngoài ra, tại hội thảo, đại diện các Cục Hải quan địa phương cũng chia sẻ những kinh nghiệm về QLRR đem lại hiệu quả tích cực trong công tác quản lý hải quan. Chia sẻ về kinh nghiệm áp dụng tiêu chí, chỉ số tiêu chí QLRR, là công cụ chính trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Cụ thể, Cục Hải quan Hải Phòng đã thu thập được các thông tin tuân thủ của doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu, doanh nghiệp trọng điểm, những bất thường trong hoạt động xuất nhập khẩu; thông tin liên quan đến danh mục rủi ro về phân loại, xuất xứ, hàng giá; tình hình, xu hướng vi phạm, gian lận của doanh nghiệp… Từ đó, thực hiện sàng lọc đánh giá xác định các đối tượng rủi ro và đưa ra các biện pháp áp dụng kiểm tra, kiểm soát phù hợp.

Nhờ áp dụng triệt để các tiêu chí, chỉ số QLRR, Cục Hải quan Hải Phòng đã phát hiện nhiều vụ vi phạm pháp luật. Điển hình như phát hiện một số vụ vận chuyển trái phép số lượng lớn vảy tê tê, ngà voi (hàng cấm thuộc danh mục CITES)… Nhiều trường hợp vi phạm thuộc lĩnh vực gia công, sản xuất xuất khẩu cũng kịp thời được phát hiện nhờ áp dụng các tiêu chí, chỉ số QLRR.

Tương tự, đại diện Cục Hải quan Đà Nẵng, thông qua việc thu thập xử lý thông tin hàng hóa XNK để áp dụng các biện pháp QLRR, đơn vị đã phát hiện nhiều vụ vi phạm qua như vận chuyển trái phép vảy tê tê; vào tháng 5-6/2020 đã phát hiện 5 container chứa 100 tấn hàng hóa không khai báo.

Đại diện Cục Hải quan Bình Dương cho biết, nhờ tận dụng CNTT trong xử lý, thu thập thông tin về QLRR đã đem lại những hiệu quả nhất định như tự động đưa ra danh sách doanh nghiệp mới hoạt động lần đầu tại các chi cục khi doanh nghiệp mở tờ khai; tự động thống kê các doanh nghiệp không mở tờ khi XNK trong 6 tháng gần nhất; thống kê, phân tích và ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo; tự động thống kê, phân tích được thị trường XNK…