Nhà máy điện "kêu" khó khi tham gia thị trường phát điện cạnh tranh

Số lượng các nhà máy điện tham gia giao dịch trên thị trường phát điện cạnh tranh đến nay là 76 nhà máy. Ảnh internet.

Nhiều khó khăn

Sau 5 năm vận hành (kể cả 1 năm thí điểm là 6 năm), theo đánh giá của Bộ Công Thương tại hội nghị “Tổng kết 5 năm vận hành thị trường phát điện cạnh tranh” ngày 27/7, thị trường phát điện cạnh tranh đã đạt một số kết quả.

Ông Đinh Thế Phúc, Phó cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) cho biết, tính đến hết tháng 6 năm 2017, số lượng các nhà máy điện tham gia giao dịch trên thị trường là 76 nhà máy với tổng công suất đạt 20.728 MW tăng 2,45 lần so với thời điểm mới vận hành thị trường vào tháng 7/2012 (chỉ có 31 nhà máy điện).

Không chỉ số lượng nhà máy tham gia tăng nhanh, công tác vận hành cũng được đảm bảo an toàn liên tục, thông tin về kế hoạch vận hành cũng được công bố đầy đủ cho các thành viên tham gia thị trường góp phần giúp minh bạch, công bằng trong việc huy động nguồn điện.

Không phủ nhận những kết quả này song nhiều nhà máy điện cũng trực tiếp nêu lên những khó khăn trong quá trình tham gia thị trường phát điện cạnh tranh.

Ông Ngô Trí Thịnh, Tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực- TKV cho biết, hiện các nhà máy điện chỉ được thanh toán 80% giá trị hợp đồng đã ký. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, nhà máy điện phải thanh toán tiền mua bán than theo tuần trong khi chu kỳ thanh toán tiền điện 50 ngày mới được thanh toán. “Chúng tôi phát sinh chi phí đi vay để thanh toán hợp đồng mua than, nếu chậm thanh toán lại bị tính lãi. Do vậy, đề nghị Bộ làm sao có thể xem xét rút ngắn được chu kỳ thanh toán tiền điện giúp nhà máy điện tránh phát sinh những khó khăn ngoài mong muốn”, ông Thịnh nói và cho biết, đây cũng là khó khăn của nhiều nhà máy điện khác.

Không chỉ vậy, cơ cấu giá điện cũng như hướng dẫn tại Thông tư 56/2014/TT-BCT đều cho phép tính toán chênh lệch tỷ giá trong giá điện nhưng đến nay chưa được thực hiện. Ông Thịnh cho hay: “Chúng tôi được biết các nhà máy của các tổng công ty phát điện cũng gặp khó khăn này, khi khoản chênh lệch tỷ giá mới chỉ được giải quyết bằng cách treo lại hoặc giãn nợ”.

Ngoài ra, các nhà máy nhiệt điện của Tổng công ty Điện lực- TKV còn gặp những bất cập trong quá trình vận hành. Theo ý kiến của ông Thịnh, các nhà máy cùng đưa vào vận hành một thời điểm thì nên quy định không phân tách công suất huy động cho từng nhà máy, để tránh tình trạng cả 2 nhà máy cùng chạy nhưng chỉ đạt chế độ tải 40% công suất. Vị này cho hay: “Hiện chúng tôi đang mắc phải tình trạng này, tức là chạy cả 2 tổ máy thì non tải còn nếu chạy 1 nhà máy thì không đủ công suất huy động”.

"Giải" chênh lệch tỷ giá

Giải đáp những vấn đề này, ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực cho hay, rút ngắn thời gian thanh toán là vấn đề được nhiều doanh nghiệp nêu ra. Hiện nay, thời gian thanh toán tuân thủ theo quy trình nhưng trong mỗi nhà máy đều có hợp đồng mua bán điện, trong đó có quy định thời gian thanh toán.

Tuy nhiên, với việc sử dụng chữ ký số có thể rút ngắn thời gian thanh toán nên Cục Điều Tiết điện lực đề nghị EVN chỉ đạo công ty mua bán điện trao đổi nghiên cứu phương án này.

Riêng với vấn đề thanh toán chênh lệch tỷ giá, ông Tuấn cho biết, trong quá trình xây dựng khung giá bán điện- hiện đang trình Thủ tướng, chúng tôi đã trình cơ chế thanh toán cho các nhà máy điện theo lộ trình điều chỉnh giá điện trong khung giá sẽ được Thủ tướng phê duyệt trong tháng 7 hoặc đầu tháng 8. “Sau khi có quyết định của Thủ tướng chúng tôi sẽ báo cáo lại lãnh đạo Bộ Công Thương và làm việc với Bộ Tài chính để có hướng dẫn”, vị này nói.

Ghi nhận những khó khăn doanh nghiệp nêu, ông Hoàng Quốc Vượng, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết thêm, đối với việc xây dựng bộ máy tham gia vận hành thị trường điện cạnh tranh, Cục Điều tiết điện lực chỉ đạo hướng dẫn các nhà máy điện đặc biệt là các nhà máy điện vận hành theo quy trình vận hành liên hồ chứa. Các nhà máy chủ động đề xuất, trên cơ sở đảm bảo quy trình liên hồ, phù hợp với thị trường điện cạnh tranh.

Những vướng mắc trong quá trình vận hành thị trường phát điện cạnh tranh cần được giải quyết để có thể chuyển sang giai đoạn tiếp theo đó là vận hành chính thức thị trường bán buôn điện cạnh tranh, chính thức từ năm 2019.

Được biết, song song với công tác củng cố và phát triển thị trường phát điện cạnh tranh, Bộ Công Thương đã chủ trì phối hợp với các cơ quan, đơn vị nghiên cứu chuẩn bị cho thị trường bán buôn cạnh tranh và đưa vào thực hiện thí điểm thị trường bán buôn điện (thực hiện trên giấy) từ năm 2016.