Nguy hại khôn lường từ thuốc lá thế hệ mới

	Long An: Liên tiếp bắt hai vụ vận chuyển thuốc lá lậu tại biên giới Kiến Tường
	Lô thuốc lá vô chủ bị Hải quan Đồng Tháp thu giữ
	Hải quan An Giang bắt giữ xuồng máy chở đầy thuốc lá nhập lậu

Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đang có dấu hiệu tăng, đặc biệt là ở nhóm học sinh, sinh viên, thanh niên.

Tăng nhanh người sử dụng

Trên thị trường hiện có các loại thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng, thuốc lá nước, xì gà điện tử, shisha điện tử, trong đó thuốc lá điện tử đang là sản phẩm “hot”. Hiện các chiến dịch quảng cáo đang "tấn công" vào thanh niên, khi đưa ra các thiết kế "sành điệu", sử dụng tiện lợi, hương vị mới, hấp dẫn, thể hiện đẳng cấp, làm cho giới trẻ coi nhẹ những rủi ro với sức khỏe. Đặc biệt, các sản phẩm này còn sử dụng hình thức bán hàng qua mạng (bán qua app điện thoại thông minh, quảng cáo và mua bán trên internet) để tiếp cận nhanh nhất đến giới trẻ.

Các chuyên gia y tế cảnh báo thuốc lá điện tử chứa formaldehyde, benzene, nitrosamines, acetaldehyde và các chất gây ung thư khác. Do đó, người hít phải khói thuốc lá điện tử cũng có nguy cơ mắc nhiều bệnh tật, trong đó có bệnh ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, ung thư dạ dày...

Dẫu biết vậy nhưng để bán được hàng, nhiều tổ chức, cá nhân đã đánh tráo khái niệm, tuyên truyền rằng việc hút các loại thuốc lá thế hệ mới không gây hại hoặc ít tác hại hơn so với khi hút thuốc lá thông thường. Cách thức quảng cáo thậm chí gây hiểu lầm rằng các loại thuốc lá thế hệ mới có tác dụng hỗ trợ việc cai thuốc lá truyền thống.

Theo bác sỹ Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, nếu như trước kia, người sử dụng thuốc lá truyền thống còn e dè, tránh cho người thân không bị ảnh hưởng bởi tình trạng khói thuốc thụ động thì ngày nay, do tin vào lời quảng cáo rằng thuốc lá thế hệ mới không nguy hại, họ vô tư hút trong phòng kín mà không lo ảnh hưởng đến người xung quanh. Do đó, việc quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá đốt nóng là sản phẩm không đốt cháy nên không tỏa khói từ đó giảm tác hại hơn thuốc lá điếu truyền thống là không chính xác.

Nêu thực tế sử dụng thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam, ông Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế cho biết, theo điều tra sức khỏe học sinh toàn cầu của WHO thực hiện tại 21 tỉnh, thành phố của nước ta vào năm 2019, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường ở học sinh Việt Nam có xu hướng giảm từ 4% xuống 3,6%, nhưng tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử bắt đầu tăng lên 2,6%. Điều đáng lo ngại là tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đang có dấu hiệu tăng, đặc biệt là ở nhóm học sinh, sinh viên, thanh niên.

Chưa kể, theo ông Khuê, hiện tại Việt Nam, qua báo cáo của Bộ Công an, tình trạng tội phạm ma túy trộn các loại ma túy vào các sản phẩm thuốc lá điện tử và hướng vào đối tượng học sinh, sinh viên và giới trẻ đang rất phức tạp và một số vụ việc đã được điều tra, phát hiện. Ngoài ra, thuốc lá điện tử còn có nguy cơ cao tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện, ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội.

Làm sao kiểm soát?

Không chỉ ở Việt Nam mà trên thế giới các loại thuốc lá thế hệ mới cũng đang gây rất nhiều hệ lụy. Theo bà Phan Thị Hải, Phó giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, hiện nay, nhiều quốc gia đã cấm mua bán, sử dụng sản phẩm thuốc lá điện tử do sản phẩm này tác động và tiếp cận chủ yếu đối với giới trẻ, gây ảnh hưởng tới sức khỏe và định hướng hành vi của giới trẻ.

Riêng đối với sản phẩm thuốc lá làm nóng, WHO đã công nhận đây là sản phẩm thuốc lá và chịu sự điều chỉnh của Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC). Tuy nhiên, “cần có quy định mang tính đặc biệt hơn như cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh; phải có quy định, quy chuẩn quốc gia cho thuốc lá làm nóng để giới hạn hàm lượng, bảo đảm an toàn cho người sử dụng”, bà Phan Thị Hải nêu ý kiến.

Với những tác hại nguy hiểm đến sức khỏe của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, GS. TS Ngô Quý Châu, Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, Chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam đề xuất các cơ quan chức năng tại Việt Nam sớm đưa ra khuyến cáo cấm hoặc kiểm soát chặt chẽ việc kinh doanh sản phẩm thuốc lá này.

Theo GS. TS Ngô Quý Châu, hiện nay, toàn bộ tiêu chuẩn Việt Nam về thuốc lá đều mới chỉ được áp dụng cho sản phẩm thuốc lá truyền thống. Đối với các mặt hàng thuốc lá thế hệ mới hiện chưa được phân loại hàng hóa, chưa có tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật để nhập khẩu.

Trước những nguy hại của các sản phẩm “thuốc lá mới”, về phía Bộ Y tế, ông Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế cho rằng, Bộ Y tế đang xem xét đề xuất Chính phủ cấm hoàn toàn việc sử dụng thuốc lá điện tử và shisha. Với thuốc lá nung nóng theo lãnh đạo Vụ Pháp chế, cơ quan này đề xuất quản lý như thuốc lá thông thường với những cảnh báo về hình ảnh.

Ngoài việc kiểm soát chặt thuốc lá thế hệ mới, nhiều ý kiến cho rằng mức thuế và giá thuốc lá ở Việt Nam hiện vẫn còn rất thấp so với các nước trong khu vực (trừ Campuchia) và thế giới. Để hạn chế tiêu dùng và đối tượng tiếp cận sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là học sinh, sinh viên và người có thu nhập thấp, việc tăng thuế đối với thuốc lá là biện pháp quan trọng nhằm góp phần đạt mục tiêu quốc gia về giảm tỷ lệ người hút thuốc lá, giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá.