Ngành Hải quan: Thu ngân sách khó khăn dần xuất hiện

Tháng 8 giảm mạnh

Mặc dù 8 tháng đầu năm 2024, tổng số thu NSNN của toàn ngành Hải quan vẫn đạt 274.035 tỷ đồng, bằng 73,1% dự toán được giao, tăng 13,1% so với cùng kỳ năm 2023, tuy nhiên, số thu trong tháng 8 của toàn Ngành lại chỉ đạt 34.379 tỷ đồng, giảm 9% so với tháng 7/2024.

Đánh giá nguyên ngân, đại diện Cục Thuế XNK cho biết, tổng kim ngạch XNK chịu thuế tháng 8 giảm 1,9% so với tháng 7, trong đó, kim ngạch NK chịu thuế giảm 1,5%.

Đáng chú ý, kim ngạch một số mặt hàng nhập khẩu (NK) có trị giá lớn, thuế suất cao giảm như: Than các loại giảm 45% về lượng và giảm 19,7% về trị giá, làm giảm thu 430 tỷ đồng; dầu thô giảm 11,8% về lượng và giảm 12,9% về trị giá, làm giảm thu 275 tỷ đồng; xăng dầu các loại giảm 25,6% về lượng và giảm 20,1% về trị giá, làm giảm thu 571 tỷ đồng; điện thoại và linh kiện giảm 21,2% về trị giá, làm giảm thu 210 tỷ đồng; ô tô nguyên chiếc các loại giảm 12,3% về lượng và giảm 11,8% về trị giá, làm giảm thu 597 tỷ đồng so với tháng 7/2024.

Hải quan Vũng Áng phối hợp kiểm tra thủ tục cho phương tiện vận tải hàng hóa. Ảnh: Thế Mạnh

Là đơn vị có nguồn thu ổn định nhất khu vực miền Trung nhưng theo đánh giá của Cục Hải quan Hà Tĩnh, tính đến ngày 31/8/2024, tổng kim ngạch hàng hóa XNK qua địa bàn đạt 3.991,39 triệu USD, giảm 6,6%, trong đó, kim ngạch chiều XK ghi nhận giảm tới 17,2% (tương đương đạt 1.628,7 triệu USD).

Theo Cục Hải quan Hà Tĩnh, tác động từ kim ngạch giảm nên số thu ngân sách qua địa bàn trong 8 tháng đầu năm đạt 5.991,89 tỷ đồng. Mặc dù số thu vẫn tăng so với cùng kỳ năm 2023 và tăng so với tháng 7/2024 nhưng chỉ số tăng đang có dấu hiệu chậm lại và xu hướng giảm trong những tháng cuối năm.

Ông Cao Đức Thắng, Trưởng Phòng Nghiệp vụ Cục Hải quan Hà Tĩnh chia sẻ, nguyên nhân do sự cố sạt lở QL8 đi cửa khẩu quốc tế Cầu Treo từ tháng 8/2023 đến nay chưa được xử lý dứt điểm đã ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu ngân sách qua địa bàn tỉnh Hà Tĩnh. Ngoài ra, tuyến đường số 8 bên phía Lào hạ cấp từ quốc lộ xuống tỉnh lộ nên trọng tải cho phép bị hạ xuống (theo Thông báo số 09660 cho phép vận chuyển hàng hóa là 43,2 tấn bao gồm cả hàng hóa và trọng tải xe) trong khi đó xe vận tải kéo rơ-moóc của Việt Nam được phép lưu hành từ 49 tấn đến 51 tấn (bao gồm cả hàng hóa và trọng tải xe) nên xe chở hàng hóa chưa lưu thông do vấn đề tải trọng và trạm cân phía bạn Lào.

Đặc biệt là đơn vị chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu thu ngân sách XNK của cả nước, nhưng ngay từ đầu năm, công tác thu NSNN của Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh đã gặp rất nhiều khó khăn và ghi nhận nhiều tháng có mức thu giảm đáng kể.

Theo đánh giá, sự sụt giảm số thu tại địa bàn Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh quản lý, chủ yếu từ nguyên nhân do cung cầu thị trường và sức mua yếu, lượng xe ô tô NK tồn tại cảng còn rất lớn. Ngoài ra, nhiều mặt hàng NK có thuế suất cao bị cắt giảm thuế và sẽ còn giảm sâu hơn trong các năm tới theo lộ trình cắt giảm thuế quan đã cam kết trong các hiệp định thương mại tự do (FTA). Mặt khác, chính sách giảm thuế GTGT (từ 10% xuống 8%) đối với một số mặt hàng cũng đã tác động không nhỏ tới nguồn thu trên địa bàn TP Hồ Chí Minh.

Bên cạnh đó, trong 8 tháng, Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh đã thực hiện các thủ tục hoàn thuế, miễn thuế với số tiền trên 10.300 tỷ đồng cho DN. Đồng thời, thực hiện hoàn thuế GTGT đối với hàng hóa của người nước ngoài và người Việt Nam định cư ở nước ngoài mang theo khi xuất cảnh, tổng cộng trên 65 tỷ đồng.

Chủ động đánh giá sát nguồn thu

Đại diện Cục Thuế XNK nhấn mạnh, những khó khăn của tình hình kinh tế cũng như sức tiêu thụ hàng hóa, đặc biệt thiệt hại do ảnh hưởng của bão Yagi, lũ lụt đã và đang xảy ra tại hầu hết các tỉnh phía Bắc cho thấy nguồn thu ngân sách từ hoạt động XNK trong 4 tháng cuối năm của ngành Hải quan đối mặt với nhiều thách thức.

Trong khi đó, từ nay đến cuối năm, chính sách giảm thuế GTGT tiếp tục được thực hiện, dự kiến làm giảm thu khoảng 18.000 tỷ đồng. Bên cạnh đó, ngành Hải quan thực hiện kỳ hoàn thuế NK đối với linh kiện ô tô cũng sẽ làm giảm tổng thu khoảng 6.000 tỷ đồng. Đây là những thách thức khá lớn đối với nhiệm vụ thu NSNN trong hoạt động XNK của ngành Hải quan.

Theo đó, nhằm đảm bảo công tác thu đạt hiệu quả, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị trong toàn Ngành quyết liệt triển khai chuyển đổi số, nhất là đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong thu, chi ngân sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý thu, chi NSNN; đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời, mở rộng cơ sở thu và chống thất thu thuế, nhất là từ thương mại điện tử, để bù đắp số thu bị giảm do thực hiện các chính sách hỗ trợ; phấn đấu hoàn thành dự toán được giao ở mức cao nhất.

Để nỗ lực triển khai các giải pháp phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ thu ở mức cao nhất, Cục Hải quan Hà Tĩnh đã chỉ đạo các đơn vị trong toàn cục tiếp tục bám sát và triển khai nghiêm túc quy định của các cấp về việc tạo thuận lợi thương mại, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, quyết liệt triển khai nhiệm vụ thu.

Trong đó, yêu cầu các chi cục cửa khẩu tập trung, triển khai các giải pháp, cụ thể như cải cách thủ tục hành chính; thu hút DN tham gia hoạt động XNK qua các cửa khẩu trên địa bàn, tạo nguồn thu mới hiệu quả; triển khai các biện pháp chống thất thu NSNN qua công tác kiểm tra, giám sát thực hiện thủ tục hải quan, quản lý thuế, kiểm tra sau thông quan, thanh tra chuyên ngành, kiểm tra nội bộ, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại.

Ngoài ra, Cục Hải quan Hà Tĩnh cũng đang tích cực tăng cường công tác thu thập thông tin từ các DN, dự án đầu tư lớn để nắm thông tin về hoạt động XNK, kim ngạch XNK... làm cơ sở đánh giá khả năng thu và xây dựng dự toán thu NSNN năm 2025 sát thực tế.

Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh cũng cho biết sẽ đẩy mạnh chống thất thu qua giá, thuế để đảm bảo thực hiện tốt nhất nhiệm vụ thu ngân sách năm 2024. Song song với đó, Cục cũng tập trung kiểm tra các trường hợp có dấu hiệu gian lận, trốn thuế; tăng cường kiểm tra sau thông quan đối với các lô hàng có rủi ro cao, đặc biệt là các lô hàng được miễn, giảm, hoàn thuế; tiến hành thanh tra chuyên ngành đối với các DN có vi phạm về thuế XNK…