Lối thoát nào cho cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung?

Mỹ và Trung Quốc chính thức bước vào cuộc chiến thương mại lớn nhất lịch sử.

Sở dĩ nhận định cuộc chiến thương mại chưa dừng lại là vì Tổng thống Mỹ Donald Trump có nói với báo giới rằng ông sẽ cân nhắc đánh thuế bổ sung 500 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc nếu Bắc Kinh trả đũa.

Các biện pháp trả đũa này đã khai hỏa cho một cuộc chiến thương mại không có một cái kết rõ ràng. Kịch bản tồi tệ nhất sẽ là hai bên liên tiếp có những biện pháp “ăn miếng, trả miếng”, tạo ra tác động tiêu cực lớn đối với người tiêu dùng và các nền kinh tế trên thế giới.

Kịch bản tốt nhất là cả hai bên đạt được một thỏa thuận để chấm dứt cuộc chiến này. Khi được hỏi về liệu có cách nào chấm dứt cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung hiện nay hay không, hay cuộc chiến này không hồi kết, giới chuyên gia đều có quan điểm chung là: Luôn có một lối thoát, song sẽ phức tạp.

Chuyên gia Michael Froman của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại và từng là đại diện thương mại Mỹ dưới thời Chính quyền Barack Obama, cho rằng luôn có một lối thoát cho cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung hiện nay, song điều này đòi hỏi cả hai bên hiểu rõ lối thoát này là gì để rốt cục có thể nhất trí về điều cả hai bên thực sự mong muốn. Nếu hai bên đạt được một thỏa thuận nào đó, thì sẽ luôn có cách để thoát khỏi hành động “ăn miếng, trả miếng” này.

Cùng quan điểm này, Joshua Meltzer, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Brookings cho rằng vấn đề là không rõ lối thoát này sẽ như thế nào. Cả hai muốn tìm giải pháp cho cuộc xung đột, song cách mà chính quyền Mỹ lâu nay đưa ra lại khiến cuộc xung đột này khó có thể chấm dứt, ít nhất trong ngắn hạn, trong khi Bắc Kinh không rõ Washington đang nhắm đến điều gì.

Đưa ra một hướng đi cụ thể hướng đến lối thoát này, Todd Tucker, nhà khoa học chính trị tại Viện Roosevelt cho rằng Trung Quốc có thể đề xuất mua thêm nhiều nông sản Mỹ và giúp Mỹ nhiều hơn về vấn đề Triều Tiên và khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể tuyên bố chiến thắng và chấm dứt cuộc xung đột này.

Trong khi đó, Mark Wu, Giáo sư luật tại Harvard cho rằng hai nước vẫn đang ở giai đoạn đầu của cuộc chiến và đang thử thách lòng kiên nhẫn của nhau. Câu hỏi là liệu có bên nào sẽ “đánh tín hiệu” hay họ sẽ tiếp tục leo thang căng thẳng.

Cho đến thời điểm này, quy mô tác động đến thương mại chưa lớn và cả hai đều cho rằng có thể vượt qua tác động tiêu cực trong ngắn hạn. Trong khi đó, hai nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc đều không muốn tỏ ra “yếu thế” trước công chúng trong nước. Rốt cục thì cả hai nhận ra rằng họ cần sự hợp tác của nhau về nhiều vấn đề phi kinh tế khác. Thế nên, mỗi bên hiện đang đong đếm khả năng chịu nhún của bên kia.

Tuy nhiên, mức độ Bắc Kinh nhượng bộ đến đâu và Washington chấp nhận đến đâu lại là điều không rõ ràng.

Simon Lester, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chính sách thương mại Herbert A. Stiefel thuộc Viện Cato cho rằng hiện không rõ liệu Tổng thống Donald Trump có sẵn sàng nắm lấy cơ hội giải thoát xung đột hiện nay hay không. Nếu người tiêu dùng và giới doanh nghiệp Mỹ bị tổn thương và lên tiếng thì chính quyền Trump có thể sẽ lùi bước. Và khi đó, các nhà đàm phán Mỹ và Trung Quốc sẽ cần tạo ra một thỏa thuận “giữ thể diện” để cả hai đều có thể tuyên bố chiến thắng. Các nhà thương lượng cần đưa ra một số nhượng bộ của từ phía Trung Quốc để Mỹ chấp nhận được còn Mỹ cần trao cho Trung Quốc những thứ mà Bắc Kinh sẽ không bị đánh giá là chịu khuất phục trước sức ép của Washington.

Dựa trên những quy định trong Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Matt Gold, Giáo sư luật tại Đại học Fordham nhận định rằng Bắc Kinh sẽ không thương lượng với Washington vì việc áp đặt các biện pháp thuế quan vào hàng hóa của Trung Quốc để trả đũa với lý do an ninh quốc gia là sự vi phạm các nguyên tắc của WTO mà cả hai nước này và 162 nước khác tuân theo. Trong ngoại giao thương mại, chính phủ các nước sẽ không thương lượng để ngăn chặn một nước thực hiện các hành động trái với quy tắc của WTO. Theo giáo sư Gold, Trump đã không tuân thủ thủ tục trả đũa phù hợp với nguyên tắc của WTO. Và điều này đã cản trở Bắc Kinh tiến tới bàn đàm phán để tìm ra một giải pháp.