Kiểm tra, giám sát chặt các hoạt động trên thị trường vốn

	Phát triển "chiều sâu" thị trường vốn, giảm phụ thuộc ngân hàng
	SSI tiếp tục được vinh danh là Nhà tư vấn trong nước tốt nhất
	Thêm cơ hội để mở rộng thị trường vốn
	Cách nào để phát triển thị trường vốn?

Ông đánh giá như thế nào về sự phát triển của thị trường vốn tại Việt Nam trong năm 2019?

- Năm 2019, thị trường vốn đã có những tăng trưởng vượt bậc, giúp lượng vốn cung cấp cho hoạt động của nền kinh tế ước tăng 33% so với trước đây. Trong đó thị trường trái phiếu, cổ phiếu ước tăng tới 17% so với năm 2018, điều này khiến nhiều nhà kinh tế ngỡ ngàng. Đây cũng là con số tăng trưởng rất nhanh trong sự phát triển không đồng đều, chưa thực sự ổn định của thị trường chứng khoán trong thời gian qua. Nhưng rõ ràng đây lại là bước quan trọng và cần thiết để doanh nghiệp trong nền kinh tế giảm thiểu phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng.

Theo đó, tín dụng ngân hàng tính đến cuối tháng 11 năm 2019 chỉ tăng trưởng 9,4%, trong khi cùng kỳ năm 2018 thì tăng trưởng 10,35%. Đặc biệt, nếu như trong giai đoạn 2016-2017, để GDP tăng trưởng 1% thì tín dụng phải tăng trưởng khoảng 15-18%, nhưng trong năm 2019 GDP cả nước đang được dự báo tăng trưởng khoảng 7% trong khi tín dụng mới chỉ tăng trưởng 9%, giảm hơn rất nhiều so với trước đây. Điều này cho thấy sự phụ thuộc vốn tín dụng ngân hàng vào nền kinh tế giảm đi rất nhiều và được bù lại bằng việc tăng lên của huy động trái phiếu, cổ phiếu. Đây là sự thay đổi cần thiết, thỏa đáng với nền kinh tế thị trường.

Tăng trưởng là tín hiệu đáng mừng nhưng ẩn sau đó vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế, theo ông, đó là những vấn đề gì?

- Đúng là tăng trưởng trái phiếu, cổ phiếu của doanh nghiệp thời gian qua có nhiều vấn đề. Nếu như việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp của các ngân hàng tương đối ổn định, lãi suất phù hợp, thì còn có không ít doanh nghiệp phát hành trái phiếu với lãi suất tương đối cao, thậm chí nhiều doanh nghiệp lĩnh vực bất động sản huy động trái phiếu doanh nghiệp với lãi suất lên tới 16-18%. Đây là mức lãi suất cực kỳ cao, rất khó có khả năng trả nợ một cách sòng phẳng, khiến cơ quan nhà nước, Ủy ban Chứng khoán cần có động thái giám sát, hạn chế trái phiếu với lãi suất quá cao.

Hơn nữa, trong thị trường vốn, các quy chế về kiểm tra, giám sát việc phát hành trái phiếu đã có. Nhưng thực tế việc kiểm tra, giám sát, cũng như kiểm toán hoạt động của các doanh nghiệp phát hành trái phiếu có vẻ chưa đầy đủ. Không những thế, đối với hoạt động phát hành cổ phiếu tăng thêm, các quốc gia khác trên thế giới thường quản lý bằng tỷ lệ tăng thêm thích hợp với giá trị cổ phiếu mà doanh nghiệp đang có. Thông thường những nước phát triển có tỷ lệ 1:1 là tối đa, các nước khác thông thường là tỷ lệ 1:0,8. Tại Việt Nam, dù đã có nhiều quy định cụ thể, nhưng trong các đợt phát hành thêm cổ phiếu thì việc kiểm tra giám sát chưa đến nơi đến chốn, nên việc phát hành thêm chưa đi vào nề nếp, thiếu cơ sở đảm bảo tăng trưởng và phát triển của doanh nghiệp, phù hợp với khả năng hấp thu của bản thân doanh nghiệp, cũng như bảo đảm tính ổn định của thị trường.

Nhưng điểm sáng của thị trường vốn là Luật Chứng khoán sửa đổi vừa được thông qua tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV, đã làm các doanh nghiệp niêm yết, doanh nghiệp tham gia thị trường chứng khoán thay đổi vị thế tài chính, giúp các doanh nghiệp phát triển lớn mạnh hơn nhưng cũng đòi hỏi phát hành chặt chẽ hơn, mức độ kiểm tra giám sát chặt hơn. Nhưng nếu các biện pháp thanh kiểm tra trên thực tế của chúng ta không được siết chặt thì các quy định chỉ nằm ở quy định.

Trong thị trường vốn, dù đã giảm nhưng cán cân cung cấp vốn cho nền kinh tế vẫn nghiêng về tín dụng ngân hàng. Phải làm thế nào để lập lại thế cân bằng, thưa ông?

- Tín dụng ngân hàng trong năm 2019 tuy giảm về tốc độ tăng trưởng, nhưng tổng khối lượng vẫn tăng lên. Do đó, để cán cân cung cấp vốn được đồng đều, bền vững thì chúng ta phải phát triển thị trường vốn đầy đủ, đồng bộ, thông thoáng. Chúng ta phải có các thị trường nhánh, đó là những thị trường liên quan đến các hoạt động về phát hành, mua bán trái phiếu, cổ phiếu, thị trường vốn phái sinh… từ đó đảm bảo lợi nhuận, việc mua bán, thanh toán được thực hiện nhanh nhất. Bởi khi mua bán đơn giản thì doanh nghiệp cầm nắm cổ phiếu, trái phiếu dễ dàng hơn, rẻ hơn. Các doanh nghiệp sẽ thấy hấp dẫn, theo nhu cầu và khả năng chuyển sang tìm kiếm nguồn cung ứng vốn khác.

Tuy nhiên, cái gốc của vấn đề cần giải quyết còn nằm ở bản thân doanh nghiệp cũng như các chủ thể giao dịch trên thị trường vốn. Kiến thức của xã hội nói chung và doanh nghiệp nói riêng về thị trường tài chính tiền tệ chưa sâu, việc tuyên truyền phổ biến chưa đầy đủ. Bên cạnh đó, để tham gia vào thị trường chứng khoán, huy động vốn trên thị trường trái phiếu, cổ phiếu một cách thuận lợi thì đòi hỏi doanh nghiệp phải có sự chuẩn bị, phải công khai, minh bạch tài chính. Nếu như khi đi vay vốn ngân hàng, doanh nghiệp sẽ được các ngân hàng thẩm định, kiểm tra năng lực, có tài sản đảm bảo là doanh nghiệp sẽ được vay vốn. Thì với các thị trường vốn như trái phiếu, cổ phiếu, doanh nghiệp phải tự chủ động trình bày mình là ai, hoạt động như thế nào, lãi suất ra sao cho hấp dẫn… Điều này còn rất khó bởi các doanh nghiệp nước ta chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, việc tự quản lý sổ sách tài chính còn chưa đâu vào đâu thì việc công khai minh bạch tài chính là cả một vấn đề nan giải.

Trong năm 2020 và những năm tiếp theo, theo ông, thị trường vốn tại Việt Nam sẽ có sự phát triển như thế nào?

- Với sự phát triển của thị trường vốn trong thời gian qua, đặc biệt là việc phát hành trái phiếu, cổ phiếu đã trở thành trào lưu, thu hút được sự tham gia của các doanh nghiệp trong nước thì thị trường trái phiếu doanh nghiệp và thị trường trái phiếu Chính phủ, thị trường cổ phiếu… sẽ có bước đột phá mới trong năm 2020. Điều này sẽ giúp thị trường chứng khoán, thị trường tài chính thực sự là kênh cung cấp vốn tốt nhất, đồng đều hơn cho các hoạt động của doanh nghiệp và nền kinh tế.

Xin cảm ơn ông!