Hoàn thiện quản lý tuân thủ về thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân

Ngành Thuế đẩy mạnh áp dụng quản lý rủi ro nhằm nâng cao tính tuân thủ của NNT. Ảnh: ST

Nâng cao tính tuân thủ các nghĩa vụ chính của người nộp thuế

Theo Tổng cục Thuế, khu vực kinh tế cá thể đã và đang phát triển đa dạng, góp phần tạo công ăn việc làm cho người lao động, thực hiện xóa đói giảm nghèo và làm tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước (NSNN). Tuy nhiên, tình hình kinh doanh của khu vực này khá phức tạp, khả năng tuân thủ pháp luật nói chung và pháp luật thuế nói riêng chưa cao. Tình trạng trốn thuế, gian lận thuế còn nhiều, tuân thủ tự nguyện và nhận thức về khai, nộp thuế chưa cao ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế, gây thất thu NSNN.

Theo số liệu quản lý thuế năm 2022 ,cả nước có 3,1 triệu hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Trong đó, số lượng hộ kinh doanh có địa điểm kinh doanh cố định là 1,9 triệu hộ (trong đó hộ khoán là 1,8 triệu và 90 nghìn hộ kê khai); số lượng cá nhân kinh doanh khai thuế theo từng lần phát sinh là 74,8 nghìn, số lượng cá nhân cho thuê tài sản là 77,7 nghìn; số lượng cá nhân kê khai, nộp thuế qua các tổ chức xổ số, bảo hiểm, bán hàng đa cấp là 1 triệu. Số lượng cá nhân phát sinh thu nhập chịu thuế là khoảng 29 triệu, trong đó, số thuế thuộc diện khấu trừ là khoảng 7 triệu.

Tổng cục Thuế cho biết, vẫn có tình trạng DN núp bóng hộ kinh doanh hoặc hộ kinh doanh có doanh thu hàng trăm tỷ đồng sử dụng nhiều hóa đơn để tăng chí phí đầu vào. Trước thực trạng đó, cần tăng cường quản lý, hạn chế tình trạng gian lận, trốn thuế đối với cá nhân, hộ kinh doanh, đặc biệt đối với DN núp bóng hộ kinh doanh, hoàn thiện công tác quản lý tuân thủ về thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân. Mục tiêu của quản lý rủi ro tuân thủ là quản lý và nâng cao tuân thủ về các nghĩa vụ chính của người nộp thuế (NNT) như: đăng ký thuế, kê khai đúng hạn, khai báo chính xác và nộp thuế đúng hạn. Quản lý rủi ro tuân thủ là cách tiếp cận toàn diện, thiết kế biện pháp xử lý theo mức độ tuân thủ.

Với xu hướng số lượng NNT ngày một gia tăng, hoạt động kinh tế phát sinh ngày càng phức tạp, ngành Thuế đã đẩy mạnh áp dụng quản lý rủi ro nhằm nâng cao tính tuân thủ của NNT đồng thời phòng chống gian lận gây thất thoát NSNN. Theo đó, các giải pháp quan trọng đã được ngành Thuế triển khai gồm: rà soát danh sách cảnh báo sử dụng hóa đơn vượt ngưỡng an toàn; rà soát đối chiếu dữ liệu hóa đơn điện tử (HĐĐT) và tờ khai; nghiên cứu phát hiện rủi ro qua chuỗi mua bán hóa đơn; xây dựng công cụ hỗ trợ quản lý rủi ro về thuế của cá nhân thông qua tổ chức trả thu nhập...

Phân tích hành vi NNT để có biện pháp quản lý rủi ro tuân thủ phù hợp

Để hoàn thiện công tác quản lý tuân thủ về thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân trong thời gian tới, một loạt giải pháp đã và sẽ tiếp tục được ngành Thuế triển khai. Theo đó, Tổng cục Thuế tăng cường quản lý hóa đơn dựa trên kết quả phân tích rủi ro bằng việc xây dựng Bộ chỉ số tiêu chí áp dụng quản lý rủi ro về thuế và hóa đơn đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, áp dụng công nghệ mới để phân tích dữ liệu HĐĐT của hộ kinh doanh có liên quan đến DN theo các chuỗi mua bán hàng hóa, dịch vụ. Bên cạnh đó, triển khai kiểm soát HĐĐT, ngăn chặn tình trạng xuất khống hóa đơn, ngành Thuế sẽ nâng cấp ứng dụng hỗ trợ “Danh sách NNT thuộc diện giám sát xuất hóa đơn vượt ngưỡng an toàn”, đẩy mạnh triển khai rà soát, kiểm tra, kịp thời ngăn chặn tình trạng xuất khống hóa đơn và có biện pháp quản lý thuế phù hợp.

Đồng thời, tăng cường xử lý các trường hợp có sai lệch khi đối chiếu dữ liệu hóa đơn và tờ khai thuế; nhận diện và tiếp cận các nguồn thông tin, thiết kế các quy trình báo cáo thông tin và đối chiếu so khớp thông tin với bên thứ ba; xây dựng tờ khai điền trước cho cá nhân trực tiếp quyết toán thuế với cơ quan Thuế; hoàn thiện cơ sở dữ liệu thông tin cá nhân, nhân thân chủ hộ kinh doanh.

Cùng với các giải pháp trên, Tổng cục Thuế cũng triển khai phân tích hành vi của NNT để có thể đưa ra các biện pháp quản lý rủi ro tuân thủ phù hợp. "Các cơ quan quản lý thuế sẽ không thể kiểm tra, thanh tra để xử lý hết những rủi ro tuân thủ phát sinh. Xây dựng mô hình tuân thủ có thể giúp xây dựng một loạt biện pháp tuân thủ hiệu quả, từ tuyên truyền, giáo dục cho đến truy tố. Các biện pháp xử lý tuân thủ cần cân nhắc những rủi ro và tùy thuộc vào khả năng xảy ra và hậu quả sẽ cần đầu tư nguồn lực phù hợp trong các khâu quản lý thuế để đưa ra các giải pháp kiểm soát mang tính phòng ngừa và các biện pháp khắc khục rủi ro", Tổng cục Thuế cho biết.

Cụ thể như, tuyên truyền, giáo dục cho những NNT muốn tuân thủ, giúp người dân, NNT nâng cao ý thức tuân thủ về nghĩa vụ chấp hành thuế, tạo thói quen lấy hóa đơn khi mua hàng hóa, dịch vụ đối với người mua hàng hóa, dịch vụ; tạo thuận lợi cho việc đăng ký, kê khai, nộp thuế để giúp NNT không bị thấy ngại ngay từ những bước đầu tiên. Đồng thời, nhắc nhở để những NNT đang suy tính về việc không tuân thủ nhớ rằng luôn có các chế tài xử phạt và truy tố hình sự cho hành vi không tuân thủ, sử dụng không hợp pháp hóa đơn. Bên cạnh đó, công khai thông tin NNT vi phạm pháp luật thuế, NNT bỏ địa chỉ kinh doanh trên Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế…