Hàn gắn quan hệ Nga - Mỹ

Tổng thống Putin (trái) và Tổng thống Trump (phải) tại cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Hamburg (Đức) ngày 7/7/2017.

Năm 1977, cố lãnh đạo quân sự, chính trị gia người Israel Moshe Dayan từng nói: “Nếu muốn có được hòa bình, người ta không nói chuyện với bằng hữu. Người ta nói chuyện với kẻ thù”. Điều này được cho là đúng với cuộc gặp sắp tới giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Cuộc gặp đã bị trì hoãn từ lâu này diễn ra vào thời điểm quan hệ Nga-Mỹ xấu đi nghiêm trọng sau nhiều tranh cãi, trong đó có những nghi ngờ rằng Nga đã can thiệp vào chiến dịch bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016 cũng như việc Nga can thiệp vào tình hình Syria và Ukraine.

Trước khi trở thành Tổng thống Mỹ, ông Trump đã nhiều lần nói trong chiến dịch tranh cử rằng ông sẽ nỗ lực thúc đẩy một mối quan hệ tốt đẹp hơn với Moscow, một đối thủ địa chính trị của Mỹ luôn tìm cách cạnh tranh vị thế siêu cường. Giá trị của nỗ lực này là điều ai cũng hiểu rõ. Các cử tri Mỹ đã hiểu được điều đó, và họ bỏ phiếu cho ông Trump trở thành Tổng thống Mỹ vì kỳ vọng sự thay đổi trong chính sách đối ngoại. Trong chiến dịch tranh cử, ông cũng không ít lần tuyên bố sẽ gặp những nhà lãnh đạo nước ngoài có những mối quan tâm rất khác đối với Mỹ. Ông đưa ra ý tưởng về việc tìm kiếm điểm chung và xây dựng chính sách đối ngoại từ những nền tảng mà hai bên cùng quan tâm.

Theo Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và châu Âu Dmitry Suslov, quan hệ Nga-Mỹ đang phát triển theo trạng thái "tiền chiến tranh" và đó là điều không thể chấp nhận được. Cả hai phía đã nhận ra rằng cần phải kiểm soát tình hình và phải dự báo trước được mọi việc, do đó cần nối lại đối thoại song phương để ngăn quan hệ suy thoái hơn nữa. Hai nhà lãnh đạo này từng gặp nhau 2 lần bên lề các hội nghị quốc tế và đã ít nhất 8 lần điện đàm cùng nhau. Cả hai đều dành cho nhau những lời bình luận tích cực trước thềm cuộc gặp. Tuy nhiên, hội nghị thượng đỉnh này có thể khiến nhiều đồng minh của Mỹ không hài lòng, chẳng hạn như Anh vốn muốn cô lập ông Putin, hay làm cho những quốc gia như Ukraine càng thêm lo ngại về điều mà họ xem là thái độ thân thiện quá mức của Tổng thống Trump đối với nhà lãnh đạo Nga. Giới chỉ trích, những người vốn nghi ngờ về cam kết của ông Trump đối với NATO và lo ngại trước những tranh cãi của ông với nhiều đồng minh lâu năm như Canada và Đức về chính sách thương mại, cũng có chung tâm trạng.

Tuy nhiên, người phát ngôn Nhà Trắng Lindsay Walters khẳng định với báo giới rằng Tổng thống Trump muốn tiến hành cuộc gặp này là vì an ninh quốc gia và để xác định xem Nga có sẵn lòng thúc đẩy quan hệ song phương hay không. Bà cũng nói thêm rằng Tổng thống Trump hy vọng cuộc gặp có thể “giúp giảm thiểu căng thẳng”.

Liệu cuộc gặp thượng đỉnh Nga - Mỹ, diễn ra ở chính nơi từng đăng cai nhiều cuộc gặp quan trọng trong giai đoạn Chiến tranh Lạnh như hội nghị thượng đỉnh giữa Leonid Brezhnev và Gerald Ford năm 1975, giữa Mikhail Gorbachev và George H.W. Bush năm 1990, cũng như cuộc gặp giữa nhà lãnh đạo Boris Yeltsin và Bill Clinton năm 1997, có tạo đột phá cho quan hệ Nga - Mỹ ngày nay hay không?

Đại sứ Nga tại Liên hợp quốc Vassily Nebenzia nhấn mạnh Moscow hy vọng cuộc gặp thượng đỉnh Helsinki tới sẽ giúp tái khởi động đối thoại song phương Nga - Mỹ. Đại sứ khẳng định: “Chúng tôi đơn giản chỉ cần một mối quan hệ bình thường, thực tế với một quốc gia lớn mà thế giới phụ thuộc khá nhiều vào”. Ông cũng cho rằng cuộc gặp sắp tới sẽ chủ yếu tập trung vào quan hệ Mỹ - Nga, song “hai bên khó tránh” việc đề cập tới cuộc nội chiến tại Syria, thỏa thuận hạt nhân Iran và cuộc khủng hoảng Ukraine.