Hạn chế của Dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể là phân luồng như phân ban

GS.TSKH Vũ Minh Giang

Ông có nhận định như thế nào về Dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo lấy ý kiến rộng rãi?

Theo tôi, sự thay đổi trong chương trình giáo dục tổng thể là một tín hiệu tốt, đánh dấu bước chuyển tiếp từ nền giáo dục tiếp cận nội dung, dạy từng nội dung cụ thể sang nền giáo dục tiếp cận kỹ năng, phương pháp, giáo dục về việc làm người. Điều đó giúp nâng cao tính chủ động của người học. Tôi đánh giá cao sự nỗ lực của các chuyên gia trong việc xây dựng Dự thảo.

Tuy nhiên, với tư cách là chuyên gia về giáo dục, nhà khoa học và cũng là một thầy giáo thì tôi cho rằng, cần phải xác định mục tiêu của giáo dục phổ thông. Tức là khi hoàn thành chương trình phổ thông, một học sinh có thể học nghề, đi làm, học đại học. Trong khi đó, Dự thảo cũng đang xây dựng theo hướng phân luồng lớp 11 và 12 cho học sinh chọn môn thiên về tự nhiên hay xã hội. Với hướng phân luồng này, học sinh sẽ vẫn rơi vào trạng thái tập trung vào học những môn yêu thích và bỏ những môn học còn lại.

Theo tôi, phân luồng cần là phân rõ học xong phổ thông ai vào được đại học, ai học trung cấp, ai đi học nghề chứ không phải phân ban theo khối môn. Phân ban theo tự nhiên, ban xã hội là khái niệm đã cổ xưa, tư duy đã lạc hậu cách đây nửa thế kỷ. Tư duy học phổ thông là để chuẩn bị cho kỳ thi đại học là sai lầm. Học phổ thông là trang bị kiến thức cho một công dân. Kiến thức học sinh học cần bình đẳng như nhau chỉ có phân trình độ người giỏi và người kém, không phải phân người giỏi tự nhiên, người giỏi xã hội. Còn việc phát hiện năng khiếu tự nhiên, năng khiếu xã hội thì lại là vấn đề khác. Chính vì vậy, hạn chế của Dự thảo là vẫn coi phân luồng như phân ban. Khi các trường đào tạo chương trình theo dự thảo, sẽ có khoảng 70 – 80% học sinh bị lệch lạc và sẽ vẫn có những lứa học sinh không hoàn chỉnh, "què quặt" về kiến thức.

Theo ông, các môn học trong Dự thảo liệu đã hoàn chỉnh chưa?

Theo tôi, cần phải bổ sung nội dung dạy tinh thần yêu nước, lịch sử vào chương trình Tiểu học. Để làm tốt việc này, các chuyên gia lịch sử cần chung tay vào xây dựng chương trình lịch sử. Ở bậc phổ thông, theo tôi, cần dạy bằng lịch sử các truyền thuyết, bằng phim ảnh, phim hoạt hình... qua đó, gieo vào tâm thức mỗi đứa trẻ về tình cảm với quê hương, ý thức yêu nước ngay từ khi còn nhỏ. Qua những hoạt động gần gũi và được học sinh yêu thích, giáo viên không cần giảng giải nhiều mà vẫn đạt được mục đích.

Trong Dự thảo, môn học trải nghiệm sáng tạo đang gây ra nhiều tranh cãi. Quan điểm của ông như thế nào về vấn đề này?

Về mặt lý thuyết, đưa hoạt động trải nghiệm sáng tạo vào trong chương trình là đúng đắn. Tuy nhiên, về thực tiễn thì cần nhìn nhận lại. Đôi khi, hoạt động trải nghiệm sáng tạo không phải là điều gì đó quá ghê gớm, quá cao sang. Đơn giản chỉ là các hoạt động bình thường, gần gũi qua đó giúp học sinh trải nghiệm và phát huy sáng tạo.

Theo tôi, sáng tạo không phải làm gì lớn như làm vệ tinh nhân tạo... mà là nảy sinh ra sáng kiến. Ví dụ như: Từ việc gấp tờ giấy hay gọt bút chì cũng có thể phát hiện ra năng khiếu, sự sáng tạo của học sinh. Hoặc cho trẻ tập khảo cổ bằng việc cho các vật dụng vào thùng cát để trẻ tìm kiếm… Những việc dường như được coi là “cổ lỗ sĩ” cũng sẽ giúp phát hiện ra học sinh có sáng kiến hay không.Trải nghiệm sáng tạo là cần thiết đưa vào chương trình học nhưng cách xây dựng chương trình trong Dự thảo chưa thực sự thuyết phục.

Xin cảm ơn ông!