Hàm ý kinh tế và chiến lược của TPP đối với châu Á-Thái Bình Dương

Từ ngày 4 đến 13-3, tại “đảo quốc sư tử” Singapore diễn ra vòng đàm phán thứ 16 về TPP với sự tham dự của hơn 600 đại biểu đến từ 11 nước tham gia đàm phán. Đoàn Việt Nam do ông Trần Quốc Khánh, Thứ trưởng Bộ Công Thương, Trưởng đoàn đàm phán của Chính phủ về kinh tế và thương mại quốc tế, dẫn đầu. Các nước tham gia đàm phán còn lại gồm Australia, Brunei, Canada, Chile, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Mỹ. Tất cả đều là thành viên của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC).

Theo đánh giá của giới chuyên gia, TPP có ý nghĩa cả về kinh tế và chiến lược đối với khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nơi hiện được coi là động lực tăng trưởng của thế giới.

Về hàm ý kinh tế, nếu được thành lập, TPP không chỉ thúc đẩy hội nhập trong khu vực mà còn mở rộng giao thương giữa các nước thành viên thông qua mạng lưới sản xuất lớn ở châu Á. Trong bài viết mới đây đăng trên chuyên mục điện tử Perspective của Viện nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) tại Singapore, hai tác giả Sanchita Basu Das và Hnin Wint Nyunt Hman cũng viết: “Giá trị kinh tế của TPP sẽ phụ thuộc vào các nội dung thảo luận và nội dung cuối cùng được đưa vào hiệp định. Giá trị đó phụ thuộc vào chiều sâu mà hiệp định hướng tới, cũng như mức độ thương lượng đối với các vấn đề gây nhiều tranh cãi".

Cũng theo hai tác giả, với các ý nghĩa trên, TPP không chỉ đóng khung với các thành viên của APEC, mà sẽ mở cửa đón nhận cả những nước khác. Hiện tại, nhiều nền kinh tế lớn ở châu Á như Nhật Bản, Trung Quốc và Ấn Độ còn do dự trong việc tham gia đàm phán TPP, nhưng điều đó không có nghĩa các nước này sẽ "vô can" nếu TPP được thành lập. Theo tính toán, chỉ cần với 11 nước hiện nay, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của TPP cũng đã lên tới 21.000 tỷ USD, chiếm hơn 50% GDP của APEC và sẽ ảnh hưởng khá lớn đến các hoạt động giao thương trong khu vực. Nếu có thêm sự góp mặt của 3 nước trên thì thành tựu kinh tế của TPP chắc chắn sẽ lớn hơn nhiều.

Về hàm ý chiến lược, hai nhà nghiên cứu của Singapore cho rằng TPP là một phần của cuộc ganh đua Mỹ-Trung và “là một dạng chiến tranh kinh tế ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương”. Một điều rất dễ nhận thấy là, dù biết TPP có ý nghĩa kinh tế rất lớn song tới nay Trung Quốc vẫn chưa quyết định tham gia đàm phán hiệp định này vì lo ngại sẽ bị Washington sử dụng lá bài này ngăn chặn các hoạt động thương mại không công bằng của Bắc Kinh. Ngược lại, với Mỹ cũng vậy. Nền kinh tế lớn nhất thế giới cũng không thực sự muốn lôi kéo Trung Quốc tham gia TPP vì còn muốn sử dụng hiệp định này làm đối trọng với sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc trong khu vực. Nếu xét từ cả hai phía, TPP dường như đang tạo ra màng chắn vô hình giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới hơn là tránh tạo sự chia rẽ ở châu Á - Thái Bình Dương như Mỹ vẫn từng nói.

Vũ Hà