Hải quan thời 4.0

Các hệ thống thông tin được tích hợp, kết nối từ các địa bàn quản lý trên phạm vi cả nước về Phòng Giám sát hải quan trực tuyến tại trụ sở Tổng cục Hải quan phục vụ công tác quản lý, điều hành tập trung. Ảnh: T.Bình

Hướng tới nền hải quan hiện đại hàng đầu thế giới

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí Hải quan, lãnh đạo Cục CNTT và Thống kê hải quan (Tổng cục Hải quan) cho hay: Hệ thống CNTT mới được xây dựng trên cơ sở ứng dụng những thành tựu mới về công nghệ, phù hợp với chuẩn mực quốc tế, hướng tới Hải quan số, đáp ứng yêu cầu quản trị thông minh; quản lý doanh nghiệp, hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh; phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh toàn diện từ khâu đầu đến khâu cuối; có khả năng tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin với các bộ, ngành, doanh nghiệp thông qua Cơ chế một cửa quốc gia và sẵn sàng trao đổi dữ liệu hải quan với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Việc xây dựng Hệ thống CNTT mới được đặt ra trong bối cảnh yêu cầu cải cách, hiện đại hóa và tác động mạnh mẽ của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và để khắc phục triệt để những tồn tại, hạn chế của hệ thống hiện tại, đồng thời đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong bối cảnh mới.

Hệ thống CNTT mới của ngành Hải quan được xây dựng một cách bền vững, có khả năng mở rộng và phát triển dễ dàng khi yêu cầu nghiệp vụ thay đổi và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ của Cách mạng công nghiệp 4.0

Theo Cục CNTT và Thống kê hải quan (Tổng cục Hải quan), Hệ thống CNTT mới đáp ứng các yêu cầu cơ bản như: khắc phục các tồn tại, hạn chế của hệ thống CNTT hiện tại; phù hợp với chuẩn mực quốc tế, đạt mức cao nhất theo mô hình phát triển của Hải quan điện tử hướng tới Hải quan số gồm 6 giai đoạn của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO).

Đáng chú ý, Hệ thống sẽ đảm bảo thời gian xử lý đối với hàng luồng Xanh không quá 3 giây. Trong những trường hợp tích hợp xử lý thông minh thời gian xử lý không quá 10 phút; Hệ thống được sử dụng ổn định ít nhất từ 7 - 10 năm; 100% thủ tục hải quan được thực hiện bằng phương thức điện tử mức độ 3, 4 và có khả năng mở rộng nhanh chóng, linh hoạt khi có sự thay đổi về yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan…

Hệ thống CNTT mới của ngành Hải quan sẽ phục vụ yêu cầu quản lý doanh nghiệp, hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh; phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh toàn diện từ khâu đầu đến khâu cuối. Đảm bảo kết nối, trao đổi thông tin với các phân hệ thuộc Bộ Tài chính, kết nối với các bộ, ngành, các bên liên quan trong nước và quốc tế.

Hệ thống quản lý thông minh

Nói về những tính năng nổi bật của Hệ thống, lãnh đạo Cục CNTT và Thống kê hải quan cho biết thêm: Hệ thống CNTT mới là hệ thống thông minh, cho phép cung cấp thông tin về nhân thân chủ doanh nghiệp, quá trình hình thành và phát triển, lịch sử xuất nhập khẩu hàng hóa, các mặt hàng thường xuyên xuất nhập khẩu, lịch sử tuân thủ pháp luật hải quan và các pháp luật có liên quan… và tự động phân tích với thông tin hàng hóa trên tờ khai hải quan để cảnh báo những bất thường cho công chức hải quan, hỗ trợ công chức hải quan và lãnh đạo trong việc ra quyết định đối với các lô hàng cụ thể.

Hệ thống cũng thu thập, tập trung tất cả dữ liệu liên quan đến hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu từ mỗi đối tượng có liên quan trên nguyên tắc thông tin do đối tượng nào thực hiện thì do chính đối tượng đó cập nhật và được sử dụng chung cho những hoạt động nghiệp vụ tiếp theo, không cập nhật một thông tin nhiều lần tránh sai sót và thông tin được cập nhật kịp thời…

Hệ thống mới sẽ ứng dụng mạnh mẽ thành tựu của công nghệ của Cách mạng công nghiệp 4.0 trong lĩnh vực hải quan như: cơ quan Hải quan sẽ áp dụng công nghệ Internet kết nối vạn vật để kết nối phục vụ giám sát hàng hóa, phương tiện trong khu vực giám sát hải quan; các công nghệ mới về trí tuệ nhân tạo; các mô hình phân tích dữ liệu để phân tích dự báo về kim ngạch, về số thu, xu hướng xuất nhập khẩu làm căn cứ cho việc đề xuất các quy định phục vụ điều hành, điều tiết kinh tế của nhà nước.

Đối với cộng đồng doanh nghiệp, Hệ thống sẽ áp dụng công nghệ về di động để đáp ứng yêu cầu thực hiện thủ tục hải quan mọi lúc - mọi nơi - trên mọi phương tiện, giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định nhanh chóng, kịp thời, chính xác và tạo lợi thế cạnh tranh…

Cơ sở dữ liệu tập trung, thống nhất

Với Hệ thống mới, cơ sở dữ liệu của Ngành được tập trung, thống nhất đáp ứng yêu cầu thông quan và thực hiện thủ tục hải quan đối với tất cả các lĩnh vực quản lý như: mục tiêu yêu cầu quản lý hải quan chuyển từ phương thức quản lý theo giao dịch sang quản lý doanh nghiệp với các góc nhìn khác nhau (gia công, chế xuất, sản xuất, xuất khẩu...); chuẩn hóa dữ liệu toàn bộ hệ thống tương thích mô hình dữ liệu WCO, liên thông dữ liệu Cơ chế một cửa ASEAN; đáp ứng yêu cầu cung cấp số liệu phục vụ quản lý doanh nghiệp không quá 10 phút…

Mặt khác, kho dữ liệu tập trung được xây dựng trên các công nghệ tiên tiến đảm bảo chuyển toàn bộ dữ liệu từ hệ thống hiện tại sang; tiếp tục tiếp nhận thông tin của hệ thống mới; lưu trữ tập trung, thống nhất và xử lý thông minh, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hải quan.

Cụ thể, cơ sở dữ liệu tập trung cung cấp, hỗ trợ công chức trong quá trình thực hiện nghiệp vụ hải quan. Việc chuẩn bị, thu thập trước thông tin cho công chức thực hiện tác nghiệp giúp quá trình ra quyết định, thông quan diễn ra nhanh chóng. Trên cơ sở kho dữ liệu thu thập được, Tổng cục Hải quan có thể xây dựng kho tri thức của chuyên gia để phân tích, hỗ trợ người sử dụng. Giúp phân tích, đánh giá bất thường trong hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp từ đó làm cơ sở để đánh giá rủi ro, kiểm tra sau thông quan…

Với việc bắt nhịp các tiến bộ mới về khoa học công nghệ, nhất là thành tựu của Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc triển khai thành công Hệ thống CNTT mới sẽ là động lực quyết định đến việc hoàn thành các mục tiêu cải cách, phát triển và hiện đại hóa hải quan đến năm 2025 và 2030, góp phần xây dựng Hải quan Việt Nam trở thành cơ quan Hải quan hiện đại hàng đầu trong khu vực và trên thế giới.