Gần 50% doanh nghiệp FDI báo lỗ

Toàn cảnh hội thảo.

Tạo thuận lợi cho DN FDI

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Vũ Đại Thắng cho biết, Thủ tướng giao Bộ KH&ĐT phối hợp với các bộ ngành xây dựng phương hướng hoạt động, thu hút FDI cho phù hợp với bối cảnh mới. Bộ KH&ĐT đã phối hợp với các bộ như Bộ Công thương, Tài chính, Tư pháp tổ chức các hội thảo chuyên sâu xoay quanh lĩnh vực thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài.

“Sau 30 năm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài, nước ta đã đạt nhiều thành tựu về số vốn đăng ký, vốn giải ngân. Khu vực FDI ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, thể hiện qua đóng góp xã hội, nộp ngân sách nhà nước, tạo giá trị gia tăng. FDI là tiền đề quan trọng mở rộng quan hệ quốc tế, giúp Việt Nam nhận chuyển giao kỹ năng quản lý. Tuy nhiên, việc thu hút FDI còn nhiều hạn chế như chủ yếu gia công, tỷ lệ nội địa hoá thấp, chưa tạo liên kết với DN trong nước”, Thứ trưởng Vũ Đại Thắng cho biết

Theo Thứ trưởng Vũ Đại Thắng, từ việc nhìn nhận các điểm hạn chế, cơ quan chức năng sẽ xây dựng chính sách thu hút FDI mới nhằm thu hút nhiều dự án đầu tư có chọn lọc, có công nghệ cao hơn.

Theo ông Bùi Ngọc Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Tư vấn Thuế, phụ trách Dịch vụ Thuế doanh nghiệp và Hải quan, trong tiến trình hội nhập quốc tế, việc thay đổi chính sách thuế và hệ thống các ưu đãi đầu tư là một trong các điều kiện thu hút đầu tư nước ngoài tốt nhất.

Chính phủ Việt Nam vẫn đang tiếp tục thay đổi nhiều thể chế, chính sách theo hướng tích cực và minh bạch, nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, tăng cường khả năng cạnh tranh quốc gia trong khu vực.

Đánh giá về lộ trình thay đổi ưu đãi thuế TNDN, ông Bùi Ngọc Tuấn cho biết ưu điểm của lộ trình này là các chính sách về ưu đãi thuế TNDN hiện đang khá thuận lợi cho DN, mặt bằng thuế suất của Việt Nam khá thấp so với các quốc gia khác.

Về nhược điểm, theo ông Bùi Ngọc Tuấn, hiện tại các chính sách ưu đãi về thuế đang nghiêng về hướng địa bàn ưu đãi (thuận lợi, dễ dàng hơn) hơn là theo hướng lĩnh vực. Việc áp dụng theo lĩnh vực còn nhiều khó khăn về thủ tục. Bên cạnh đó, các ngành dịch vụ có giá trị gia tăng cao chưa có ưu đãi hợp lý. Các mức chính sách thuế còn khá cứng nhắc và nhiều trường hợp các nhà đầu tư không tận dụng được ưu đãi thuế nên giám sức hút đầu tư.

DN FDI chuyển giá tại Việt Nam ngày càng tinh vi

Liên quan đến hạn chế của khu vực DN FDI, chia sẻ thông tin về tình hình tài chính và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của DN FDI, đại diện Cục Tài chính DN cho biết, theo thống kê của Cục Tài chính DN, số liệu phân tích báo cáo tài chính DN FDI từ 2012-2016 cho thấy số lượng DN FDI báo lỗ hàng năm từ 44%-51%. Đặc biệt, năm 2015 có tới 51% và năm 2016 có tới 50% DN FDI báo lỗ.

Tốc độ tăng của quy mô đầu tư và hoạt động của DN báo lỗ và DN lỗ luỹ kế cao hơn tốc độ tăng số lượng DN báo lỗ và DN lỗ luỹ kế cho thấy tình trạng chuyển giá của khu vực FDI ngày càng gia tăng và phức tạp.

Đáng chú ý, bên cạnh tình trạng chuyển giá từ Việt Nam ra nước ngoài của nhóm DN FDI như trên, còn xuất hiện nhiều hiện tượng mới. Tiêu biểu là việc chuyển giá, chuyển lợi nhuận ngược (từ nước ngoài vào Việt Nam) của một bộ phận DN FDI trong nước được hưởng ưu đãi lớn về thuế suất thuế thu nhập DN và thời gian miễn giảm thuế thu nhập DN.

Điều này thể hiện qua tỷ suất lợi nhuận trước thuế trên vốn sở hữu (ROE) bình quân của DN FDI trong một số năm qua luôn duy trì mức rất cao như linh kiện điện tử, máy vi tính, thiết bị ngoại vi; viễn thông, phần mềm luôn trên 30%.

Theo đại diện Cục Tài chính DN, dù hoạt động tốt nhưng DN FDI nộp ngân sách thấp, chưa tương xứng với nguồn tài nguyên sử dụng và việc đảm bảo môi trường. Một trong những nguyên nhân của thực trạng này do DN FDI lợi dụng chính sách ưu đãi đầu tư cao (như tiền thuê đất, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân…) để chuyển giá, chuyển lợi nhuận.

Từ thực trạng này, để việc thu hút, quản lý vốn FDI có hiệu quả, Cục Tài chính DN đề nghị Bộ KH&ĐT rà soát, đánh giá chính sách ưu đãi đầu tư hiện nay để nghiên cứu, đề xuất đánh giá chính sách thu hút FDI cho giai đoạn tới. Trong đó, chính sách cần tăng tỷ trọng đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực kết cấu hạ tầng giao thông, vật liệu mới, linh kiện điẹn tử, xử lý nước thải, chất thải… Có cơ chế ràng buộc DN FDI đào tạo đội ngũ lao động tay nghề cao, chuyển giao công nghệ, sử dụng sản phẩm phụ trợ của DN Việt Nam để tăng tỷ lệ nội địa hoá sản phẩm của DN DFI.

Theo đó, đại diện Cục Tài chính DN đề nghị Bộ KH&ĐT nghiên cứu, báo cáo Chính phủ cơ chế kiểm soát để hạn chế DN FDI lỗ luỹ kế, lỗ mất vốn nhưng vẫn tiếp tục đầu tư mở rộng để hưởng ưu đãi thuế. Ngoài ra, Bộ KH&ĐT cần hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin đồng bộ về DN FDI để phục vụ việc tổng hợp, đánh giá, giám sát hiệu quả, kịp thời”, đại diện Bộ Tài chính đề nghị.