Đồng bộ các giải pháp chống gian lận trong sử dụng hoá đơn điện tử

Đã có hơn 3,91 tỷ hóa đơn điện tử được Tổng cục Thuế tiếp nhận, xử lý.

Ứng dụng CNTT vào quản lý HĐĐT

Theo dữ liệu từ Tổng cục Thuế, đến thời điểm hiện tại, đơn vị đã tiếp nhận, xử lý hơn 3,91 tỷ hóa đơn, trong đó 1,14 tỷ HĐĐT có mã và hơn 2,77 tỷ hóa đơn không mã. Đối với triển khai HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền, tính đến cuối tháng 5/2023, đã có 18.963 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng HĐĐT có mã của cơ quan thuế khởi tạo từ máy tính tiền với số lượng HĐĐT từ máy tính tiền đã tiếp nhận là 6.530.372 hóa đơn.

Sau khi đưa HĐĐT vào triển khai sử dụng từ năm 2021, công tác quản lý hóa đơn đã được Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tài chính quan tâm sát sao, tuy nhiên vẫn còn tình trạng buôn bán hóa đơn, trục lợi tiền thuế của ngân sách nhà nước (NSNN). Trước thực trạng này, thời gian qua Chính phủ, Bộ Tài chính đã ban hành nhiều công điện, chỉ thị yêu cầu tăng cường công tác quản lý, giám sát việc phát hành, sử dụng HĐĐT nhằm phát hiện, xử lý, ngăn chặn các hành vi trục lợi HĐĐT.

Hiện nay, hệ thống HĐĐT của ngành Thuế lưu vết toàn bộ dữ liệu của người mua, người bán nên trường hợp người mua, người bán có hành vi mua, bán hóa đơn không hợp pháp sẽ bị phát hiện và xử lý theo quy định của pháp luật. Để phát hiện sớm các trường hợp mua bán hóa đơn không hợp pháp, ngành Thuế đã triển khai các giải pháp CNTT và đưa ngay vào áp dụng. Liên quan đến công tác quản lý rủi ro về HĐĐT, Tổng cục Thuế đã triển khai Trung tâm Cơ sở dữ liệu HĐĐT với chức năng phân tích dữ liệu HĐĐT, phục vụ cho công tác quản lý rủi ro về HĐĐT trong toàn ngành Thuế. Hệ thống này giúp các công chức ngành Thuế có công cụ, nguồn dữ liệu để tập trung rà soát, phân tích, phát hiện các dấu hiệu rủi ro trong việc phát hành, sử dụng HĐĐT. Đây là giải pháp giúp ngăn ngừa, xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm về hóa đơn cũng như các hành vi gian lận, trốn thuế, hoàn thuế giá trị gia tăng sai quy định, góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý thuế, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, bình đẳng cho DN. Cùng với đó, tăng cường công tác đối chiếu thông tin giữa dữ liệu người nộp thuế (NNT) tại hồ sơ khai thuế, dữ liệu HĐĐT mà NNT đã khởi tạo và gửi cơ quan Thuế để đưa ra danh sách NNT có sự sai lệch giữa hồ sơ và dữ liệu, đảm bảo DN khai đúng, đủ, không trì hoãn thời gian nộp thuế.

Chia sẻ về việc triển khai Trung tâm phân tích Cơ sở dữ liệu HĐĐT, quyền Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Mai Xuân Thành cho biết, trong tháng 5/2023, Tổng cục Thuế đã triển khai, hướng dẫn các cục thuế địa phương và sẽ triển khai áp dụng đồng loạt trong tháng 6/2023. Kết quả phân tích dữ liệu bước đầu áp dụng tại Tổng cục Thuế đã chỉ ra sự chênh lệch giữa hóa đơn và kê khai của DN. Khi chuyển xuống các địa phương, việc kê khai không chính xác sẽ được phát hiện sớm hơn.

Sẽ áp dụng phương án tự động cảnh báo để sớm phát hiện gian lận HĐĐT

Cũng theo chia sẻ của ông Mai Xuân Thành, tới đây, Tổng cục Thuế sẽ trình Bộ Tài chính phương án tự động cảnh báo cho DN. Các DN khi xuất hóa đơn phải kê khai đầy đủ, nếu kê khai không đầy đủ hoặc người dùng có thủ thuật chỉnh sửa hóa đơn thì thông qua việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo của hệ thống này, cơ quan Thuế sẽ phát hiện được các dấu hiệu rủi ro, gian lận trong việc sử dụng HĐĐT. “Trong tháng 5/2023, đơn vị cũng thử nghiệm hệ thống chống xuất khống hóa đơn. Ở giai đoạn 1 sẽ lọc ra được những DN có khả năng xuất khống hóa đơn để giám sát. Sang giai đoạn 2, các DN sẽ không được xuất hóa đơn vượt quá năng lực của mình, nếu xuất hóa đơn quá năng lực thì hệ thống sẽ tự động cảnh báo. Đồng thời, cơ quan Thuế sẽ xây dựng bài toán để xác định hóa đơn có giá cao bất thường và phân tích, chỉ ra chuỗi gian lận hóa đơn”, ông Mai Xuân Thành thông tin.

Chia sẻ về kinh nghiệm chống gian lận HĐĐT tại địa phương, lãnh đạo Cục Thuế Hà Nội cho biết, đơn vị đã tổ chức tổng rà soát việc đăng ký, sử dụng HĐĐT trên địa bàn, qua đó phát hiện nhiều vấn đề. Đơn cử, với nhóm DN đã bỏ trốn khỏi địa chỉ kinh doanh, có tới 1.500 DN có rủi ro cao, khi đi vào xác minh đối với nhóm DN này thì có 63 DN có chủ DN bị mạo danh, không tìm thấy nơi cư trú. Phối hợp với cơ quan Công an xác minh xác định được nhóm DN này có sử dụng lượng HĐĐT rất lớn, cơ quan Thuế đã thông báo tới 1.352 DN có sử dụng HĐĐT của 63 DN này với số tiền hàng hóa lên tới khoảng 1.000 tỷ đồng, đồng thời yêu cầu các đơn vị này giải trình. “Kinh nghiệm quản lý cho thấy, thứ nhất, cần quản lý chặt chẽ nhóm DN mới thành lập, hồi phục, thay đổi địa chỉ kinh doanh hoặc thay đổi chủ sở hữu. Quan trọng nhất là phải làm việc trực tiếp (không ủy quyền) với chủ DN để phát hiện ra được những DN có dấu hiệu rủi ro. Thứ hai là, cán bộ thuế cần đối chiếu thường xuyên dữ liệu kê khai và dữ liệu trên HĐĐT để phát hiện chênh lệch doanh thu giữa kê khai và tổng HĐĐT. Thứ ba là, kiểm soát kịp thời việc sử dụng HĐĐT của những DN nói trên và bốn là thường xuyên phối hợp chặt chẽ với cơ quan công an để điều tra, xác minh”, đại diện Cục Thuế Hà Nội cho biết.

Đối với các biện pháp chống gian lận HĐĐT qua việc rao bán HĐĐT trên nền tảng không gian mạng, cơ quan Thuế cho biết sẽ tăng cường rà soát các thông tin có nội dung rao bán HĐĐT không hợp pháp tại các nền tảng (facebook, website, zalo,...). Trên cơ sở đó, thu thập thông tin của các tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi bán trái phép HĐĐT tại địa bàn quản lý để truy xuất nguồn gốc của HĐĐT rao bán. Trường hợp phát hiện hành vi vi phạm pháp luật về thuế, về hóa đơn thì kịp thời xử lý hoặc củng cố hồ sơ, chuyển cơ quan Công an để xử lý theo quy định. Cơ quan Thuế đang đề nghị Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao – Bộ Công an (A05) có biện pháp kiểm tra, xem xét đối với các trường hợp công khai rao bán HĐĐT trên nền tảng không gian mạng để có biện pháp ngăn chặn, xử lý nghiêm đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi bán HĐĐT không hợp pháp theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh việc kịp thời triển khai đồng bộ các giải pháp ngăn chặn, phòng chống gian lận về HĐĐT, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm cả đối với các tổ chức cá nhân mua và sử dụng hóa đơn không hợp pháp, để đảm bảo việc hạn chế, ngăn chặn tình trạng này, Tổng cục Thuế xác định cần tiếp tục có sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành, cơ quan chức năng.