Doanh nghiệp xuất khẩu chắt chiu cơ hội cho năm 2024

Các DN đang tích cực tham gia hội chợ với hy vọng tìm được đơn hàng mới bù đắp cho sự sụt giảm thời gian qua. Ảnh: TL

Khó khăn tiếp diễn

Báo cáo cập nhật thương mại toàn cầu của Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) dự báo thương mại hàng hóa toàn cầu sẽ giảm gần 2.000 tỷ USD, tương đương mức giảm 8% trong năm 2024, một phần do xuất khẩu kém hiệu quả của các nền kinh tế đang phát triển ở Đông Á, một phần khác chịu ảnh hưởng từ nhu cầu sụt giảm ở các nước phát triển cũng như do giá cả hàng hóa giảm.

Trong một báo cáo được công bố mới đây, Công ty Chứng khoán SSI chỉ ra rằng, các dự báo hiện tại dù nghiêng về khả năng hạ cánh mềm cho kinh tế Hoa Kỳ vẫn cho thấy đà tăng trưởng chung của kinh tế thế giới vẫn sẽ chậm lại và thấp hơn giai đoạn trước đại dịch Covid-19, do tác động có độ trễ từ chính sách tiền tệ thắt chặt của giai đoạn 2022-2023. Thế giới tiếp tục phân mảnh, cạnh tranh nước lớn gia tăng, rủi ro địa chính trị khó có thể dịu bớt…

Sự sụt giảm này chắc chắn sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới các DN xuất khẩu của Việt Nam.

Ông Nguyễn Quốc Anh, Chủ tịch Hội Cao su nhựa TPHCM, Giám đốc Công ty Đức Minh cho biết, so với năm 2023, đơn hàng xuất khẩu của công ty đã giảm 25-30% và các khách hàng chưa có hứa hẹn gì về việc sẽ tăng đơn hàng trong năm nay. Đối với các DN trong Hội Cao su nhựa TPHCM, lượng đơn hàng hiện vẫn rất thấp.

Với ngành xuất khẩu gỗ, ông Trần Quốc Mạnh, Phó Chủ tịch Hiệp hội hàng Thủ công mỹ nghệ, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Phát triển Sản xuất Thương mại Sài Gòn (SADACO) cho biết, những đơn hàng lớn hầu như không còn nữa. DN không còn xuất khẩu ồ ạt với những đơn hàng lên tới hàng trăm container như trước kia, thay vào đó, các DN phải tập trung làm hàng mẫu cho khách hàng. Tại SADACO, có thời điểm lượng hàng mẫu chiếm tới 40-50% tổng lượng hàng xuất khẩu. Điều này khiến các DN gặp rất nhiều khó khăn do việc làm hàng mẫu đòi hỏi công sức, sự tỉ mỉ rất lớn trong khi giá cả lại không tăng tương xứng.

Trong lĩnh vực dệt may, báo cáo của SSI cho hay, các nhà bán lẻ thời trang đang phải đối mặt với nhiều thách thức khác nhau, bao gồm mức tồn kho cao, nhu cầu tiêu dùng thấp và cạnh tranh gia tăng. Do đó, các thương hiệu thời trang có thể sẽ đẩy mạnh việc phòng thủ trong kinh doanh và các nhà cung cấp sẽ phải chịu ảnh hưởng lớn hơn từ nhu cầu đơn hàng giảm xuống khi vấn đề này lan truyền đến khắp chuỗi cung ứng. Hơn nữa, quản lý hàng tồn kho và kiểm soát chi phí sẽ tiếp tục là trọng tâm chính với các nhà bán lẻ. Điều này sẽ dẫn tới rút ngắn thời gian đặt hàng và suy giảm giá bán cho các doanh nghiệp gia công hàng dệt may.

Theo quan sát của SSI, giá bán trung bình và sản lượng tiêu thụ dệt may trong quý 4/2023 chỉ cải thiện nhưng nhẹ và mức tồn kho của DN Mỹ vẫn ở mức cao, mặc dù đây là mùa cao điểm. Trong tháng 1/2024, giá bán trung bình và lượng đơn đặt hàng tiếp tục ở mức thấp, trong đó giá bán trung bình đã giảm khoảng 20-30% so với cùng kỳ năm 2023.

Bên cạnh những khó khăn về đơn hàng, những bất ổn tại Biển Đỏ đã khiến chi phí vận chuyển từ Việt Nam sang Mỹ, châu Âu tăng hơn gấp đôi trong tháng 1/2024 so với tháng 12/2023. Hơn nữa, khi căng thẳng leo thang, thời gian giao hàng và chi phí bảo hiểm tăng lên. Mặc dù hầu hết các DN xuất khẩu sử dụng phương thức FOB, theo đó, người mua phải chịu chi phí vận chuyển, tuy nhiên, do nhu cầu thấp và mức tồn kho cao nên người mua có thể đàm phán lại với nhà cung cấp để chia sẻ gánh nặng. Vì vậy, các doanh nghiệp xuất khẩu có thể phải chịu chi phí bán hàng cao hơn hoặc giá bán thấp hơn trong quý 1/2024 cho đến khi tình hình Biển Đỏ hạ nhiệt.

Ông Trần Quốc Mạnh cho biết, hiện chi phí xuất khẩu mỗi container sang Mỹ lên tới 4.000 USD, tăng rất cao so với mức chỉ trên 1.000 đến 2.000 USD trước đây. Bên cạnh vấn đề chi phí, việc chậm trễ trong thời gian giao hàng cũng đặt các DN trước những thách thức rất lớn.

Chắt chiu cơ hội

Trước bối cảnh khó khăn được dự báo sẽ vẫn còn tiếp diễn trong năm 2024, ông Trần Quốc Mạnh lưu ý rằng, năm 2024 là năm thứ 3 của giai đoạn khó khăn. Do đó, các DN phải quen và thích nghi với những biến động khó lường của kinh tế thế giới và có chiến lược linh hoạt để ứng phó kịp với những khó khăn đó. Ví dụ, trong số những đơn hàng đặt mới, lượng hàng mẫu chiếm tỷ lệ khá cao, song các DN phải nỗ lực kiên trì. Bởi lẽ hiện nhiều nhà mua hàng đang tìm kiếm các nhà cung ứng mới, do đó, nếu làm tốt, các sản phẩm hàng mẫu có thể sẽ mở ra những cơ hội lớn hơn cho DN. Ngoài ra, bên cạnh những khó khăn khách quan, Chính phủ các nước như Mỹ và châu Âu còn siết chặt yêu cầu về môi trường đối với các sản phẩm. Nếu các DN không nhanh chóng chuyển đổi ngay từ xưởng sản xuất để tạo ra sản phẩm phù hợp với yêu cầu, cho tới khâu tiếp thị ra nước ngoài thì sẽ rất khó có thể trụ vững.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quốc Anh cho biết, khi thiếu vắng những đơn hàng trống, các DN đang phải gom những đơn hàng nhỏ để lấp vào khoảng trống. Cụ thể, trước những khó khăn tại Trung Quốc, nhiều DN Việt Nam đã tìm được một số sản phẩm ngách và thị trường ngách. Chẳng hạn như sản phẩm ống cho khai thác dầu khí, khai thác khoáng sản của Hà Lan. Những DN tìm được sản phẩm ngách và thị trường ngách này sẽ có cơ hội phát triển trong năm 2024.

Bên cạnh đó, hiện tại lãi suất vay của các ngân hàng đang rất tốt, chỉ khoảng 6,5%/năm đối với DN vừa và nhỏ, thậm chí chỉ 5% đối với các DN có uy tín hơn. Do đó, những DN có tiềm năng và triển vọng về đơn hàng sẽ tìm cách vay để mua nguyên vật liệu. Bởi lẽ giá nguyên liệu cho ngành nhựa hiện đang khá rẻ, ví dụ như phụ liệu cho ngành cao su đang giảm khoảng 10% so với đỉnh điểm năm 2023; các chất phụ gia và nguyên vật liệu khác cũng giảm khoảng 5 – 10%. Tuy nhiên, với những DN chưa có nhiều đơn hàng, triển vọng còn bấp bênh thì sẽ do dự hơn trong việc vay tiền để trữ nguyên vật liệu.

Để hỗ trợ các DN tìm kiếm đơn hàng, nhiều hội chợ lớn đã được đẩy mạnh tổ chức nhằm kết nối DN sản xuất trong nước với các nhà mua hàng quốc tế. Điển hình như Hội chợ Quốc tế đồ gỗ mỹ nghệ xuất khẩu Việt Nam (VIFA EXPO) lần thứ 15 được tổ chức từ ngày 26 đến 29/2 với hơn 600 DN đăng ký gần 2.000 gian hàng trên tổng diện tích gần 36.000 m2. Có hơn 3.500 lượt khách quốc tế đến từ 83 quốc gia và vùng lãnh thổ đăng ký tham quan VIFA EXPO 2024. Tiếp đó, vào đầu tháng 3, Hội chợ Xuất khẩu đồ gỗ và nội thất TPHCM (HAWA EXPO) cũng sẽ được tổ chức với quy mô cũng rất lớn.

Còn trong ngành dệt may, từ ngày 28/2 đến 2/3, Triển lãm Quốc tế ngành dệt may và công nghệ dệt Việt Nam 2024 (VIATT 2024) cũng sẽ được tổ chức lần đầu tiên tại Việt Nam với trên 400 DN tham gia.

Với việc tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại được tổ chức liên tục với quy mô lớn, các DN đều kỳ vọng sẽ tìm kiếm được những đơn hàng mới, bù đắp vào khoảng trống của những đơn hàng đang bị giảm sút trong thời gian qua.