Điểm đổi mới quan trọng trong dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp

Toạ đàm về dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Phát biểu tại toạ đàm về dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp vào ngày 10/7, bà Nguyễn Thu Thủy, Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết, theo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 đã được Quốc hội thông qua, Bộ Tài chính đã thành lập Ban soạn thảo, Tổ biên tập xây dựng Luật cũng như tổ chức lấy ý kiến các Bộ, ban, ngành, doanh nghiệp và các tổ chức có liên quan… để dự thảo Luật được thông qua tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025) và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2026.

Một trong những vấn đề được quan tâm nhất là đối tượng áp dụng. Bộ Tài chính đề xuất trình Chính phủ quyết định theo hướng xác định đối tượng điều chỉnh tại dự thảo Luật là doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư, bao gồm: doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp và “doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư khác là doanh nghiệp có vốn đầu tư của doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp”.

Theo các đánh giá, quy định này nhằm đảm bảo nguyên tắc quản lý theo dòng vốn đầu tư, nhà nước thực sự đóng vai trò là chủ sở hữu vốn, nhà đầu tư vốn, bình đẳng về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm với các nhà đầu tư khác trong doanh nghiệp, không làm mở rộng thêm đối tượng quản lý so với hiện nay.

Chia sẻ thêm, chuyên gia TS. Phạm Phan Dũng nhận định, điểm đổi mới căn bản khi sửa luật lần này là Nhà nước không quản lý về pháp nhân doanh nghiệp mà chỉ quản lý dòng vốn đầu tư vào doanh nghiệp. Điều này thể hiện sự phân công rõ ràng, phân cấp mạnh khi Nhà nước chỉ quản lý dòng vốn, doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp chịu trách nhiệm quản lý vốn đối với các doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư khác. Cụ thể là Nhà nước chỉ quản lý dòng vốn của doanh nghiệp F1, từ doanh nghiệp F2 trở đi thì F1 quản lý, F2 sẽ quản lý F3…

Ngoài ra, góp ý cho dự thảo Luật, đại diện Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho rằng, các quy định cần phân cấp mạnh hơn cho các cơ quan đại diện chủ sở hữu, hội đồng thành viên (HĐTV), ban điều hành… để giảm bớt sự vụ phải trình lên Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Về phía doanh nghiệp nhà nước, đại diện lãnh đạo các doanh nghiệp nhà nước đều đánh giá đây là Luật rất quan trọng và có sức ảnh hưởng lớn tới hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh…

Theo ông Tô Dũng Thái, Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT), là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước nên rất quan tâm từ khâu xây dựng luật do là đối tượng thụ hưởng trực tiếp. Ông Thái nhấn mạnh, đây cũng là một Luật khó trong công tác xây dựng nên cần tạo sự thuận lợi và chắc chắn cho các quy định, giúp người thực hiện được đơn giản hơn, thuận lợi hơn.

Chủ tịch VNPT lấy ví dụ, VNPT đang trình đề án tái cơ cấu trong đó có việc sát nhập 2 doanh nghiệp dù 100% vốn của VNPT nhưng lại hạch toán độc lập. Tuy nhiên, do chưa có luật hướng dẫn cụ thể về dòng vốn của nhà nước và dòng vốn của doanh nghiệp nên vẫn chưa thể thông qua.

Cũng về xây dựng luật, ông Nguyễn Hồng Hiển, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Viễn thông MobiFone nhìn nhận, các doanh nghiệp nhà nước có nhiều hoạt động giao thoa, nên trong luật cần thiết kế nguyên tắc để có sự phối hợp giữa cơ quan quản lý chuyên ngành với cơ quan quản lý vốn. Hơn nữa trong xây dựng Luật, Ban soạn thảo cần tăng cường các quy định liên quan đến phân cấp gắn với trách nhiệm giám sát, để tránh câu chuyện “gỡ dây này nhưng buộc dây khác”, quy định này đợi quy định kia...

Lãnh đạo MobiFone cũng nêu, các văn bản pháp luật thường có sự giao thoa, chồng chéo dẫn đến việc thay thế luật về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo hướng phân cấp mạnh mẽ hơn nhưng các luật chuyên ngành khác thì lại “trói” hoạt động của doanh nghiệp. Ngoài ra, vị lãnh đạo này cũng kiến nghị cần quy định về việc đánh giá xếp loại doanh nghiệp nhà nước theo hướng tổng thể, từ doanh thu, lợi nhuận cho đến các hoạt động công ích.

Cùng với những vấn đề trên, đại diện một số doanh nghiệp là công ty con của các doanh nghiệp nhà nước đề nghị có các quy định mở hơn cho đơn vị hạch toán độc lập trong điều kiện đảm bảo an toàn về vốn, cùng với những quy định tạo thuận lợi cho công tác cán bộ, chế độ tiền lương, thu nhập…