Để đại lý thủ tục hải quan phát triển đúng nghĩa

Công chức Chi cục Hải quan KCN VIệt Nam- Singapore- Cục Hải quan Bình Dương kiểm tra thực tế hàng hóa NK. Ảnh: Đăng Nguyên

Phát triển chưa như kỳ vọng

Theo số liệu thống kê của Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan, tính đến cuối năm 2022, trên toàn quốc có khoảng 1.000 doanh nghiệp được công nhận đủ điều kiện hoạt động đại lý hải quan, với gần 3.000 cá nhân được cấp mã nhân viên đại lý hải quan. Số nhân viên này theo quy định của pháp luật Việt Nam phải là nhân viên ký hợp đồng lao động chính thức, dài hạn tại các doanh nghiệp được công nhận đại lý hải quan.

Thông tin từ Phòng Giám sát quản lý về hải quan, Cục Hải quan TPHCM cho biết, hiện đơn vị đang quản lý khoảng 300 đại lý hải quan. Nhìn chung, đa số các đại lý hải quan nghiêm túc tuân thủ các quy định của pháp luật liên quan đến lĩnh vực hải quan, thực hiện tốt chế độ báo cáo định kỳ theo quy định và có tinh thần phối hợp, hợp tác tốt với cơ quan Hải quan. Tuy nhiên, trên thực tế, hoạt động của đại lý hải quan chưa thực sự phát triển như kỳ vọng.

Mới đây, qua rà soát, theo dõi hoạt động của các doanh nghiệp đại lý thủ tục hải quan trên địa bàn, Cục Hải quan TPHCM phát hiện có 98 doanh nghiệp gửi báo cáo tình hình hoạt động của đại lý không đúng thời hạn trong ba kỳ liên tiếp. Căn cứ vào các quy định hiện hành, đại lý hải quan sẽ bị tạm dừng hoạt động đại lý khi không thực hiện chế độ báo cáo hoặc thực hiện chế độ báo cáo không đúng, không đủ về nội dung hoặc không đúng thời hạn với cơ quan Hải quan theo quy định tại Điều 13 Thông tư 12/2015/TT-BTC ngày 30/1/2015 được sửa đổi, bổ sung tại Khoản 9 Điều 1 Thông tư 22/2019/TT-BTC ngày 16/4/2019 của Bộ Tài chính trong 3 lần liên tiếp. Cục Hải quan TPHCM đã báo cáo danh sách đại lý hải quan vi phạm nên trên cho Tổng cục Hải quan xem xét, xử lý theo quy định.

Tại địa bàn Bình Dương, hiện cũng có khoảng 34 doanh nghiệp được công nhận hoạt động đại lý hải quan do Cục Hải quan Bình Dương quản lý.

Cục Hải quan Long An cho biết, hiện đơn vị đang quản lý 3 đại lý hải quan. Số đại lý hải quan khá khiêm tốn so với tiềm năng, lợi thế của Cục Hải quan Long An với địa bàn quản lý nhà nước về hải quan 3 tỉnh Long An, Bến Tre, Tiền Giang. Trong quý 1 năm 2023, tổng số tờ khai thực hiện thủ tục hải quan qua đại lý hải quan chỉ có gần 90 tờ khai, chiếm tỷ lệ vô cùng nhỏ so với tổng số tờ khai toàn Cục (97.465 tờ khai).

Tại Cục Hải quan Tây Ninh, số đại lý hải quan cũng chỉ dừng lại ở con số 7 doanh nghiệp. Song, các đại lý hải quan do Cục Hải quan Tây Ninh quản lý thời gian qua không phát sinh giao dịch. Hiện đơn vị tiếp nhận tờ khai làm thủ tục hải quan XNK qua 5 đại lý hải quan có địa chỉ hoạt động từ TPHCM, Đồng Nai.

Nêu lý do về việc đại lý hải quan hoạt động chưa thực sự phát triển, ông Phan Thông, Tổng Thư ký Hiệp hội Chủ hàng Việt Nam cho biết, qua khảo sát, nhiều chủ hàng chưa hiểu rõ lợi ích của đại lý hải quan so với người nhận ủy quyền làm thủ tục hải quan, chưa tin tin tưởng và không muốn dùng chữ ký số của đại lý hải quan cho khai báo hải quan hàng hoá của mình, phát sinh thêm chi phí liên quan đến việc ký kết hợp đồng… Theo đó, thời gian tới, Hiệp hội Chủ hàng Việt Nam tiếp tục mong muốn tư vấn về chính sách nhập khẩu đúng theo quy định của Việt Nam; áp mã HS chính xác biểu thuế XNK; thời gian làm thủ tục, làm thông quan nhanh và ổn định; giảm tỷ lệ kiểm tra thực tế hàng hóa; trao đổi các vấn đề phát sinh trong quá trình làm thủ tục thông quan.

Tăng “chất” cho đại lý hải quan

Từ thực tế quản lý địa bàn, ông Đỗ Thanh Phong, Trưởng phòng Giám sát quản lý về hải quan (Cục Hải quan Bình Dương) cho biết, bên cạnh một số ít doanh nghiệp, chủ hàng thực hiện thủ tục hải quan thông qua ký kết hợp đồng đại lý hải quan, còn lại phần lớn chỉ thực hiện khai thuê hải quan do các cá nhân, doanh nghiệp đứng ra thực hiện như ký tên, đóng dấu trên tờ khai hải quan, nộp các khoản thuế, phí, lệ phí... vẫn do các doanh nghiệp chủ hàng tự đứng ra đảm nhiệm. Bởi thủ tục đơn giản theo kiểu chỉ lấy giấy giới thiệu từ chính doanh nghiệp có hàng hóa XNK để lấy danh nghĩa là nhân viên của doanh nghiệp đó đến các chi cục làm thủ tục hải quan mà không chịu sự ràng buộc về pháp lý, chi phí thấp... Mặt khác, các đại lý hải quan trên địa bàn một phần do số lượng ít, trình độ hiểu biết về chính sách pháp luật hải quan của đại bộ phận nhân viên còn hạn chế, trong khi phải cạnh tranh về chi phí giá cả (nhiều dịch vụ khai thuê hải quan down giá). Điều này khiến hoạt động của các đại lý hải quan trên địa bàn Bình Dương chưa đi vào chiều sâu và hoạt động đúng nghĩa theo quy định của ngành Hải quan.

Ông Nguyễn Đức Tiến, Giám đốc Khối đại lý thủ tục hải quan – Vận tải nội địa, Công ty Cổ phần Logistics U&I cho biết, nhiều doanh nghiệp XNK vì nhiều lý do không ký hợp đồng thuê đại lý hải quan mà lại thuê dịch vụ khai thuê sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro, hệ lụy cho doanh nghiệp XNK. Đáng lo ngại hơn, một số đơn vị làm dịch vụ khai thuê tự phát núp bóng doanh nghiệp XNK để hoạt động phạm pháp, chiếm đoạt tài sản của chủ hàng. Đơn cử là các đối tượng có thể nhận làm dịch vụ khai báo hải quan và nhận hàng cho nhiều công ty cùng có trụ sở tại một tỉnh thành, sau đó đã làm giả tờ khai hải quan để chiếm đoạt giá trị hàng hóa của những chủ hàng này. Điển hình như trường hợp nữ nhân viên đại lý hải quan Huỳnh Thị Mỹ Vân, Công ty Melody Logistics sử dụng tài khoản và chữ ký số của công ty nhập khẩu trái phép hàng hóa trị giá trên 1 tỷ đồng đã bị Công an TPHCM và Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư, Cục Hải quan TPHCM phát hiện vào năm 2020.

Để hoạt động đại lý hải quan phát triển hiệu quả, Phó Trưởng phòng Giám sát quản lý về hải quan, Cục Hải quan TPHCM Đặng Thái Thiện cho rằng, đại lý hải quan là hoạt động dịch vụ có điều kiện, do đó doanh nghiệp đại lý cần xác định nâng cao chất lượng dịch vụ của mình để giữ chân được khách hàng. Những tiêu chí về chất lượng dịch vụ có thể kể đến là năng lực tài chính giúp khách hàng đóng thuế, cơ sở vật chất (hạ tầng, xe cộ) đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Bên cạnh đó, các đại lý hải quan cần có đội ngũ nhân viên am hiểu pháp luật, thủ tục hải quan, làm việc chuyên nghiệp, tích cực hỗ trợ khách hàng. Không để xảy ra tình trạng thất thoát hồ sơ của chủ hàng, giá cả cạnh tranh... từ đó, tạo niềm tin cho khách hàng, phát huy vai trò của đại lý hải quan chuyên nghiệp.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Duy Hưng, Giám đốc Công ty TNHH Hưng Thịnh Phát cho rằng, các doanh nghiệp XNK khi có nhu cầu sử dụng đại lý hải quan cần xem xét chọn lọc các đại lý hải quan có uy tín, xây dựng văn hóa doanh nghiệp một cách chuyên nghiệp. Đánh giá trình độ nghiệp vụ thông qua chất lượng dịch vụ và cam kết làm việc một cách thực chất.

Mặt khác, theo ông Hưng để tăng "chất", các đại lý hải quan phải thể hiện được tính chuyên nghiệp trong quá trình thực hiện. Hỗ trợ cho các nhà máy khách hàng tư vấn, tối ưu hóa các chi phí Logistics và đại lý hải quan cho các doanh nghiệp XNK. Đặc biệt, cần đảm bảo tính cam kết về dịch vụ giao nhận hàng hóa và tham vấn hàng hóa từ sớm, từ xa để đảm bảo sát các chi phí và phòng ngừa rủi ro cho doanh nghiệp cũng như đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định quản lý nhà nước về hải quan và XNK hàng hóa.