Dấu ấn Hải quan Việt Nam qua Chiến dịch Con rồng Mê Kông

Công chức Hải quan TPHCM phối hợp với các lực lượng tham gia phá án, thực hiện kiểm đếm tang vật trong vụ bắt giữ 500 kg ma túy (ngày 11/5/2019). Ảnh: Thu Hòa

Phá nhiều chuyên án ma túy từ trao đổi thông tin

Chiến dịch Con rồng Mê Kông (OMD) do Hải quan Việt Nam, Hải quan Trung Quốc đồng sáng kiến, cùng điều phối với Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) - Văn phòng tình báo khu vực châu Á-Thái Bình Dương (RILO AP) và Cơ quan Phòng chống ma tuý và tội phạm của Liên hợp quốc (UNODC).

Chiến dịch chính thức triển khai từ năm 2018 và đã thực hiện được 5 giai đoạn. Với vai trò nước đồng sáng kiến, Hải quan Việt Nam đã tích cực tham gia nhóm điều phối chiến dịch cùng Hải quan Trung Quốc, Văn phòng RILO AP và UNODC.

Qua 5 lần triển khai chiến dịch, Hải quan Việt Nam đã tiến hành bắt giữ nhiều vụ việc có liên quan đến ma túy và động thực vật hoang dã trên cơ chế chia sẻ thông tin của chiến dịch. Năm 2019, Cục Điều tra chống buôn lậu- Tổng cục Hải quan phối hợp với Hải quan Trung Quốc trao đổi thông tin tình báo để điều tra, triệt phá đường dây tội phạm ma túy có phạm vi hoạt động xuyên quốc gia (Trung Quốc, Việt Nam và Đài Loan - Trung Quốc) thu giữ hơn 500 kg ketamine, bắt giữ 4 đối tượng người Đài Loan- Trung Quốc. Trước đó, Hải quan Việt Nam đã trao đổi thông tin cho lực lượng chức năng Philippines bắt giữ 276 kg methamphetamine (ma túy đá). Cả 2 vụ việc trên, các đối tượng đều sử dụng phương thức cất giấu ma tuý trong các gói trà.

Năm 2019, sau khi tiếp nhận thông tin tình báo từ Hải quan Trung Quốc, Hải quan Việt Nam đã thực hiện bắt giữ 2 vụ buôn lậu và vận chuyển trái phép vẩy tê tê, thu giữ 8.300 kg (8,3 tấn) tại Hải Phòng và 5.300 kg (5,3 tấn) tại cảng Cái Mép, Vũng Tàu. Tháng 2/2022, với hoạt động chia sẻ thông tin tình báo quốc tế trên cơ chế của Chiến dịch và công tác xác định trọng điểm, Hải quan Việt Nam đã thực hiện 3 vụ việc bắt giữ vận chuyển trái phép các chất ma tuý và tiền chất trên đường chuyển phát nhanh từ châu Âu qua Thẩm Quyến (Trung Quốc) về Việt Nam, thu giữ 500 tem giấy có tẩm chất ma túy LSD (Lysergic acid diethylamide), thu giữ 1,6 kg methamphetamine và ectasy, đồng thời bắt giữ 1 đối tượng người nước ngoài.

Sự thành công của chiến dịch Con rồng Mê Kông thể hiện vai trò chủ động của Hải quan Việt Nam trong các vấn đề kiểm soát khu vực, đã được cộng đồng hải quan quốc tế và các tổ chức thực thi pháp luật đánh giá cao về chất lượng hợp tác, thái độ làm việc nghiêm túc, trách nhiệm, góp phần nâng cao hình ảnh Hải quan Việt Nam trong cộng đồng quốc tế. Đồng thời, sự thành công của Chiến dịch là minh chứng cho nỗ lực rất lớn của các thành viên, sự phối hợp điều phối tích cực của Nhóm điều phối, sự hỗ trợ hiệu quả của Văn phòng UNODC khu vực và RILO AP.

Điểm nhấn từ Chiến dịch Con rồng Mê Kông V

Trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ ngày 30/10/2022 đến ngày 1/11/2022, hai bên đã ra “Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc về tiếp tục đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc”. Chiến dịch Con rồng Mê Kông do Hải quan Việt Nam và Hải quan Trung Quốc đồng sáng kiến đã được đưa vào mục 7.3 Tuyên bố chung và được đánh giá cao.

Thực hiện nội dung trên, Chiến dịch Con rồng Mê Kông giai đoạn 5 của Hải quan Việt Nam chính thức được triển khai, hoạt động từ ngày 15/4/2023 đến ngày 16/11/2023. Triển khai chiến dịch này, Hải quan Việt Nam đã thiết lập được trên 40 đầu mối quốc gia thuộc Cục Điều tra chống buôn lậu, 35 Cục Hải quan tỉnh, thành phố, 2 đơn vị: C04 và C05 thuộc Bộ Công an. Việc thiết lập các đầu mối nội ngành và liên ngành đã tạo mạng lưới trao đổi thông tin rất hiệu quả về các hoạt động triển khai Chiến dịch và trao đổi kinh nghiệm Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy và Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường.

Các đầu mối rất tích cực trao đổi và cập nhật các vụ bắt giữ lên hệ thống CENComm và cập nhật trao đổi về phương thức, thủ đoạn buôn lậu, vận chuyển trái phép ma túy và các loài động thực vật hoang dã. Tổng vụ bắt giữ được các nước thành viên báo cáo trong giai đoạn 5 là 1.715 vụ (tăng 111% so với Chiến dịch OMD IV). Trong đó, số vụ bắt giữ ma túy 1.474 vụ (tăng 106%), khối lượng ma túy bắt giữ 16,2 tấn và 4,29 triệu viên ma túy tổng hợp; bắt giữ 216 vụ vi phạm về động, thực vật hoang dã (tăng 260%), tịch thu trên 14 tấn, 2.980 sản phẩm động vật và 6,25 m3 thực vật hoang dã.

Đáng chú ý, Hải quan Việt Nam đã trao đổi thông tin theo cơ chế của chiến dịch giữa các thành viên (bao gồm hoạt động giao hàng có kiểm soát) và chuyển giao 4 thông tin nghi vấn liên quan về ma túy; động, thực vật hoang dã cho các đơn vị nghiệp vụ thuộc Cục Điều tra chống buôn lậu và Hải quan địa phương thực hiện theo dõi xây dựng hồ sơ và bắt giữ tại Việt Nam. Điển hình là 1 thông tin nhận được đã chuyển hóa thành vụ việc và bắt giữ được tang vật. Cụ thể, sau khi Cục Điều tra chống buôn lậu nhận được thông tin đã xin ý kiến của Tổng cục Hải quan, chỉ đạo Đội Kiểm soát chống buôn lậu ma túy khu vực miền Nam (Đội 6) phối hợp với các đơn vị có liên quan thực hiện biện pháp nghiệp vụ giao hàng có kiểm soát và các biện pháp nghiệp vụ khác về lô hàng gửi từ Canada về Việt Nam qua dịch vụ chuyển phát nhanh tại TPHCM, tên hàng theo khai báo là Glucosamine and Collagen. Sau nhiều ngày không liên lạc được với người nhận có thông tin như trong khai báo, Đội 6 đã phối hợp với các đơn vị liên quan tiến hành khám lô hàng theo thủ tục hành chính và phát hiện trong lô hàng có chứa ma túy. Kết quả giám định cho thấy lô hàng có chứa 429g cần sa; hơn 6,2kg cocaine.

Trên cơ sở kết quả thành công của Chiến dịch OMD từ giai đoạn 1 đến giai đoạn 5 và tuyên bố chung Việt Nam – Trung Quốc trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từ ngày 12/12/2023 đến ngày 13/12/2023, hiện Tổng cục Hải quan đã tham mưu Bộ Tài chính đề xuất Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương tiếp tục triển khai Chiến dịch OMD giai đoạn 6 theo hướng nâng tầm, mở rộng quy mô triển khai Chiến dịch.