Chuyển giá - vấn đề nóng cần nhiều giải pháp ngăn chặn

ĐB Bùi Đức Thụ: Nhà đầu tư nước ngoài lợi dụng việc yếu tố đầu vào không xác định được giá để nâng giá.

Sau nhiều vụ việc chuyển giá được phát hiện, gần đây lại có nghi vấn chuyển giá của K+. Ông có cho rằng chuyển giá đang là vấn đề lớn đối với các doanh nghiệp FDI?

Qua kiểm tra như vừa qua đã phát hiện Metro chuyển giá lượng tiền lớn làm thất thoát ngân sách rất lớn. Chuyển giá không chỉ giảm thu ngân sách mà còn tạo bất bình đẳng giữa các doanh nghiệp cùng cạnh tranh trên một thị trường và tác động để lại nhiều hậu quả xã hội không mong muốn. Vì vậy vấn đề chuyển giá được coi là một trong những vấn đề nóng nổi lên trong thời gian gần đây và cần nhiều giải pháp ngăn chặn.

Qua kiểm tra những doanh nghiệp FDI có chi nhánh ở Việt Nam và có công ty mẹ ở nước ngoài, việc nhập khẩu yếu tố đầu vào và đẩy giá lên so với giá thực tế để làm giảm lợi nhuận trong nước, từ đó làm giảm nghĩa vụ nộp ngân sách Nhà nước là một vấn đề được đặt ra.

Khắc phục điều này hiện chúng ta đang dùng nhiều biện pháp. Một là tăng cường thanh tra, kiểm tra những doanh nghiệp FDI có dấu hiệu chuyển giá. Ví dụ đối với doanh nghiệp trong báo cáo tài chính hàng năm liên tục báo lỗ nhưng lại liên tục mở rộng đầu tư, mở rộng quy mô. Đấy là bất bình thường. Phương pháp kiểm tra là phải rà soát tất cả chi phí đầu vào của các doanh nghiệp này. Xác định những vấn đề hợp lí trong giá cả đầu vào để loại bỏ, khắc phục, ngăn chặn tình trạng chuyển giá.

Tuy nhiên, có một thực tế là dù doanh nghiệp báo cáo cơ quan chức năng là lỗ nhưng số liệu của doanh nghiệp lại là lãi?

Đối với hoạt động tài chính của một doanh nghiệp, căn cứ vào số liệu thu chi trong kỳ kế toán lỗ là lỗ, lãi là lãi. Còn việc một doanh nghiệp mà số liệu này bảo lãi, báo cáo khác lại bảo lỗ thì cần phải xem xét lại các con số này chứ không thể cùng một hoạt động kinh tế của một doanh nghiệp mà lại anh này nói lỗ, anh kia nói lãi thì số liệu đó là không đáng tin cậy.

Mặc dù cơ quan chức năng đã thực hiện nhiều biện pháp ngăn chặn nhưng tại sao vấn đề chuyển giá vẫn “nóng”, thưa ông?

Trước hết phải nói chuyển giá là vấn đề phức tạp vì liên quan đến yếu tố đầu vào nhập từ nước ngoài. Vì vậy xác định giá trị thực của yếu tố đầu vào đối với những doanh nghiệp này không dễ kiểm tra, không dễ đối chiếu so sánh ở nơi bán cũng như nơi mua.

Thứ hai, qua kiểm tra có nhiều yếu tố đầu vào không xác định được giá. Do vậy các nhà đầu tư nước ngoài lợi dụng việc này để nâng giá. Ví dụ như Coca Cola có hương liệu đặc trưng để tạo thành cocacola nhưng giá như thế nào thì tùy thuộc vào công ty mẹ, không có một giá thị trường lưu thông tự do, giá cạnh tranh để so sánh.

Do đó, một số doanh nghiệp đã lợi dụng yếu tố đầu vào đặc thù để nâng giá bất bình thường. Qua việc này để nói rằng việc kiểm soát chuyển giá là phức tạp nên không dễ quản lí.

Đối với trường hợp của K+, doanh nghiệp này vừa độc quyền, vừa thu các khoản từ người tiêu dùng rất cao nhưng lại báo lỗ thì như thế nào, thưa ông?

Đối với hoạt động của một doanh nghiệp nói chung và của K+ nói riêng phải có báo cáo tài chính và phải có cơ quan quản lý Nhà nước thẩm định.

Nếu có dấu hiệu tăng giá, không chỉ cơ quan thuế mà cơ quan kiểm toán độc lập cũng phải vào xác định được thực trạng tài chính của doanh nghiệp đó như thế nào, lỗ hay lãi.

Thứ hai phải dựa vào chính sách kinh doanh của doanh nghiệp đó. Có nhiều hãng nước ngoài muốn đặt chân trên thị trường Việt Nam thì họ đã xác định trong chiến lược kinh doanh chấp nhận lỗ đến vài năm để lớn mạnh trên thị trường này. Do có có tình trạng lỗ nhưng vẫn mở rộng đầu tư.

Nhưng nếu như mở rộng đầu tư với quy mô lớn mà nằm ngoài chiến lược lâu dài thì là điều bất bình thường.

Còn việc doanh nghiệp nước ngoài đầu tư trước, chấp nhận lỗ một số năm bằng hành vi bán phá giá, hạ giá đầu vào để loại bỏ đối thủ cạnh tranh nhằm độc quyền thị trường, sau khi độc quyền thị trường lại nâng giá bán cao lên để thu lợi siêu ngạch thì chúng ta đã có luật cạnh tranh, chống độc quyền.

Vấn đề đặt ra là trên cơ sở pháp luật quy định như vậy, các cơ quan quản lý Nhà nước phải kiểm soát để đảm bảo thực thi pháp luật, khắc phục tình trạng độc quyền cạnh tranh bất hợp pháp.

Xin cảm ơn ông!