Chủ tịch VAFIE, GS-TSKH. Nguyễn Mại: Phá vỡ thể chế cũ, hình thành thể chế mới, nhưng được kiểm soát

Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE), GS-TSKH. Nguyễn Mại

Dù đã có hiệu lực từ cách đây 4 năm nhưng Nghị định 06/2017/NĐ-CP về kinh doanh đặt cược đua ngựa, đua chó và bóng đá quốc tế đến nay vẫn chưa đi vào cuộc sống. Vậy theo ông liệu đã đến lúc chúng ta cần sửa đổi Nghị định này để “bắt nhịp” hơn với thực tế?

Trước khi có ý kiến về dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 06/NĐ-CP tôi muốn chúng ta lưu ý các vấn đề sau. Năm 2020 dù đã có nhiều cố gắng nhưng tăng trưởng kinh tế của nước ta đạt chưa đến 3%, chỉ bằng 40% tốc độ tăng trưởng năm 2019. Gánh nặng tăng trưởng kinh tế chuyển sang năm 2021 và những năm tiếp theo. Quốc hội vừa thông qua dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2021 là 6%, thấp hơn mức trung bình của 4 năm 2016- 2019. Trong bối cảnh quốc tế và trong nước hiện nay khó mà dự báo chính xác tốc độ tăng trưởng kinh tế của năm sau, chưa nói đến cả giai đoạn 2021- 2025. Do đó nên có nhiều kịch bản gắn với những thay đổi có thể xảy ra trong ngắn hạn và trung hạn, trong đó có hai nhân tố chính, đó là khả năng kiểm soát được dịch Covid-19 trên thế giới và ở trong nước là khả năng và thời gian khôi phục các ngành, lĩnh vực chịu tác động tiêu cực nhất của dịch Covid 19 như du lịch, hàng không, khách sạn, ăn uống, nghỉ dưỡng, vận chuyển hành khách; tác động của chuyển đổi kinh tế số; thực hiện các FTA thế hệ mới; cải cách bộ máy nhà nước.

Hiện nay du lịch trong nước và quốc tế là một trong những ngành chịu thiệt hại nặng nề nhất. Vào thời điểm này có lẽ không nhất thiết phải nhắc lại thực trạng đó, mà nên bàn đến tương lai của ngành này theo cách tiếp cận không chỉ là phục hồi những gì đã mất, mà phải tiến lên theo hướng hiện đại bằng những sản phẩm mới, dịch vụ mới, có tính hấp dẫn hơn để cạnh tranh với các nước trong khu vực - những nước đang có nhiều sáng kiến, giải pháp, chính sách ưu đãi để thu hút khách du lịch từ các nước khác.

Các tập đoàn, doanh nghiệp lớn đều nhận thức rằng, trong bối cảnh chịu tác động nặng nề của đại dịch Covid-19, nền tảng quản lý và kinh doanh truyền thống không đủ khả năng thích ứng. Việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số sẽ tạo ra cơ hội giúp doanh nghiệp xoay trục sản phẩm, hấp dẫn du khách, sớm phục hồi và bứt phá. Và cần tập trung vào phát triển những sản phẩm du lịch mới, nghỉ dưỡng cao cấp thiên về chăm sóc sức khỏe, chữa bệnh, du lịch sinh thái, “kinh tế ban đêm”, các khu mua sắm tập trung đảm bảo chất lượng, gia tăng các dịch vụ giải trí, show nghệ thuật, các loại hình ẩm thực đêm, đáp ứng xu thế mới để tăng hiệu quả kích cầu.

Loại hình vui chơi giải trí có đặt cược cũng nằm trong xu thế này. Theo tính toán của Vabisgroup thì doanh thu đặt cược đua chó, đua ngựa, bóng đá có thể đạt 1 tỷ USD trong năm đầu và tăng trưởng 25-30%/năm.

Cần sửa đổi để Nghị định có thể đi vào cuộc sống, tăng sức cạnh tranh của du lịch cũng như góp phần vào tăng trưởng.

Đua chó tại sân vận động Lam Sơn- Vũng Tàu Ảnh: ST

Theo ông, đâu là vướng mắc lớn nhất trong việc sửa đổi Nghị định này?

Vướng mắc ở đây không phải cản trở từ bên ngoài, mà cản trở từ chính tư duy phát triển của chính chúng ta. Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng đã tóm gọn đặc điểm phát triển kinh tế số trong hai ý, đó là làm khác trước và làm khác với người khác. Do vậy, không thể lấy tư duy làm luật thời trước để áp dụng cho hiện tại, nhất là trong lĩnh vực kinh tế số, phải chấp nhận làm thử. Việc thử nghiệm phải phá vỡ thể chế cũ, hình thành thể chế mới, nhưng được kiểm soát, theo dõi, có tổng kết đánh giá sau thời gian nhất định. Thực tiễn đã chứng minh, thời gian qua chúng ta không theo kịp xu hướng phát triển, điển hình là việc lúng túng trong quản lý những mô hình kinh doanh công nghệ mới xuất hiện như Grab, Uber.

Bên cạnh đó, muốn cạnh tranh với các nước phải tạo ra thể chế tốt hơn họ và chi phí thấp hơn họ. Chi phí thấp chúng ta đã có sẵn. Thể chế chúng ta đi sau các nước khác nhưng giờ đang trở thành lợi thế. Rõ ràng, thay đổi thể chế có sẵn bao giờ cũng khó hơn xây dựng thể chế mới. Tất cả những yếu tố ấy hoàn toàn do chúng ta tự quyết và trong tầm tay.

Hiện đang có ý kiến cho rằng việc cấp phép cho cá cược ngân sách chỉ thu được một ít thuế, lợi nhuận phần lớn chảy vào túi nhà đầu tư. Lợi ích mà Chính phủ nhận được so với chi phí bỏ ra, thiệt hại về xã hội không đáng để ủng hộ. Quan điểm của ông về vấn đề này thế nào?

Không có cái gì toàn bích. Câu chuyện kinh tế nói chung và kinh tế thị trường nói riêng cho thấy cái gì cũng có mặt trái của nó. Nếu chỉ nhìn mặt tiêu cực mà sợ thì sẽ không dám làm gì hết. Cho nên mới nói phải làm thử, có thời gian theo dõi, tổng kết. Khi thấy mặt được nhiều hơn mặt mất thì ban hành, sửa đổi thể chế để phát huy mặt được. Còn mặt trái, hạn chế bằng cách tăng cường quản lý nhà nước, đặc biệt phản ứng kịp thời khi có sự cố xung đột luật pháp. Chứ không phải vì sợ mà không dám làm cái mới.

Vậy theo ông chúng ta có nên hạn chế nhà đầu tư nước ngoài trong đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư?

Điều này là hoàn toàn không cần thiết. Hãy nhìn sang sự giàu có của Singapore, 75% là do nước ngoài đem lại. Tất nhiên chúng ta có những đặc điểm khác không thể áp dụng rập khuôn mô hình phát triển của Singapore. Tuy nhiên chúng ta cũng có những lợi thế riêng. Vì vậy, nếu còn tư duy sợ cạnh tranh, sợ thất bại thì khó có thể thành công được.

Xin cảm ơn ông!