Chơi chợ

Hội bài chòi - trò chơi luôn hiện diện ở phiên chợ tết Gia Lạc.

Bởi vì đó là một phiên chợ không quá chú trọng vào việc mua bán hàng hóa vật chất. Đúng với cái tên Gia Lạc (thêm vui), người đi chợ được tham dự các trò chơi dân gian, thưởng thức những món ăn cung đình truyền thống và mua sắm vật phẩm rực rỡ ngày Tết. Nghĩa là đi chơi đúng nghĩa, đi để được “ăn ngon, chơi vui, nghe hay”.

Sinh thời, Giáo sư, Tiến sĩ - Nhạc sĩ Trần Văn Khê từng viết về phiên chợ rất thú vị này: “Một trong những nét đẹp đó (của tết Huế - PV) chính là những phiên chợ tết, mà đậm đà không khí Huế và mang tính nhân văn nhứt phải kể đến phiên chợ Tết mang tên Gia Lạc - Chợ Tết của người Huế xưa - nay chỉ còn trong sử sách và đã chìm vào quên lãng kể từ năm 1945. Phiên chợ này do hoàng tử Nguyễn Phúc Bính, tước hiệu Định Viễn quận vương, là con thứ 6 của vua Gia Long lập ra từ 200 năm trước để hòa cùng với dân chúng vui chơi ngày xuân”. Phiên chợ đầu tiên đã được tổ chức ở ngay trước phủ đệ của ông.

Bản thân ông hoàng Nguyễn Phúc Bính, em trai của vua Minh Mạng (tên huý là Nguyễn Phúc Đảm) cũng là một nhân vật rất thú vị, có tài kinh doanh và nhãn quan thương mại sắc sảo, nhờ đó đã trở nên giàu có nổi tiếng. Xin kể hầu bạn đọc vào một dịp khác.

Trở lại với phiên chợ. Sau một thời gian dài thất truyền do những thăng trầm của lịch sử, một người phụ nữ Huế, nghệ nhân Hồ Thị Hoàng Anh đã để tâm tìm hiểu, nghiên cứu, phục dựng nguyên bản phiên chợ thú vị này lần đầu tiên ở Đức năm 2002. Từ thành công này đã dẫn đến phiên chợ thứ 2 tại Nantes (Pháp) và sau đó, lần thứ 3, nhưng đầu tiên trong nước, tại TPHCM vào năm 2012.

Từ đó, phiên chợ dần được mở lại tại nơi phát tích. Tuy không hoàn toàn như nguyên bản, nhưng vẫn giữ được tinh thần đó. Hàng hóa ở chợ là những đặc sản rực rỡ riêng có của đất thần kinh: hoa giấy Thanh Tiên, bông đũa ngũ sắc, trướng liễn làng Chuồn, tranh giấy làng Sình... Người ưa ẩm thực sẽ được thỏa dạ với bánh bèo, bánh nậm, bánh lọc, bánh phất, bánh tét làng Chuồn, xôi thịt hon, bánh canh Nam Phổ. Cũng không thiếu món ngọt ngày tết trong cung đình, phủ đệ như xôi đường Phước Yên, bánh bài, bánh trái cây, mứt cam sành, mứt bát bửu… Khách chơi chợ còn có thể tham dự những trò chơi dân gian như bài chòi, xăm hường (tổ chức như một cuộc thi thời phong kiến), bầu cua tôm cá…

Đặc biệt, ở phiên chợ này, người bán kẻ mua đều ăn mặc đẹp đẽ, giao tiếp nhẹ nhàng; không lời qua tiếng lại. Tết mà, lại là Tết ở cố đô!