Chấn chỉnh việc phát hành, cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp

	Trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiếp tục tăng nóng trong quý 3
	HNX ban hành Quy chế vận hành Chuyên trang thông tin trái phiếu doanh nghiệp
	Tăng trưởng nóng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đầy rủi ro, nguy cơ sụp đổ cao

Ông Nguyễn Hoàng Dương.

Xin ông chia sẻ một số thông tin về thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiện nay?

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong những năm gần đây đã trở thành kênh huy động vốn ngày càng quan trọng cho các doanh nghiệp, từng bước cho thấy sự dịch chuyển vốn từ kênh tín dụng ngân hàng sang kênh phát hành trái phiếu theo đúng định hướng của Chính phủ về phát triển thị trường vốn cân bằng với thị trường tín dụng ngân hàng, giảm áp lực cung ứng vốn cho kênh tín dụng ngân hàng.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp có sự tăng trưởng nhanh về quy mô, đến cuối tháng 7/2020 ở mức tương đương 11,2% GDP năm 2019. So với một số nước trong khu vực, mặc dù quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp còn ở mức thấp, tuy nhiên sự phát triển nhanh của thị trường trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua cũng đặt ra một số rủi ro đối với thị trường này. Các doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp quy mô nhỏ, doanh nghiệp bất động sản đã đẩy mạnh huy động vốn trái phiếu cho hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư, phát triển dự án.

Nếu hoạt động của doanh nghiệp gặp khó khăn, doanh nghiệp sẽ không trả được nợ gốc, lãi trái phiếu gây bất ổn cho thị trường. Nhà đầu tư trái phiếu nếu không phân tích, đánh giá rủi ro, đầu tư trái phiếu chỉ vì lãi suất cao sẽ có rủi ro mất vốn khi doanh nghiệp không thực hiện được nghĩa vụ thanh toán gốc, lãi trái phiếu.

Các tổ chức phân phối, bảo lãnh phát hành trái phiếu doanh nghiệp (có thể là các ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán) có rủi ro không thực hiện được các nghĩa vụ, cam kết với nhà đầu tư theo các điều kiện, điều khoản của trái phiếu do không đáp ứng được các quy định về chỉ tiêu an toàn tài chính theo quy định của pháp luật chuyên ngành.

Gần đây nổi lên tình trạng doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu với lãi suất cao (có trường hợp lên đến 18%) hoặc có doanh nghiệp quy mô vốn chủ sở hữu nhỏ nhưng phát hành trái phiếu với khối lượng lớn. Theo ông, có những rủi ro gì đối với các trường hợp này?

Theo số liệu công bố thông tin về phát hành trái phiếu doanh nghiệp, có một số doanh nghiệp quy mô vốn nhỏ nhưng phát hành trái phiếu riêng lẻ với khối lượng lớn gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu; một số doanh nghiệp bất động sản đẩy mạnh quy mô phát hành và nhằm thu hút nhà đầu tư đã đẩy cao lãi suất phát hành.

Đối với những doanh nghiệp nêu trên, nếu tình hình sản xuất kinh doanh tốt, thị trường bất động sản diễn biến thuận lợi thì doanh nghiệp có thể thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với nhà đầu tư khi sở hữu trái phiếu.

Tuy nhiên, đối với doanh nghiệp quy mô nhỏ khi hoạt động sản xuất kinh doanh gặp khó khăn thì rủi ro rất lớn do quy mô năng lực tài chính hạn chế sẽ không thể trang trải được khoản nợ lớn đã phát hành.

Đối với doanh nghiệp bất động sản, bên cạnh vay nợ trái phiếu thì các doanh nghiệp này còn vay ngân hàng. Nếu cứ đẩy lãi suất lên cao để huy động trái phiếu với khối lượng lớn, khi hoạt động kinh doanh gặp khó khăn hoặc thị trường bất động sản gặp khó khăn thì rủi ro rất lớn cho bản thân doanh nghiệp cũng như tổ chức tín dụng và nhà đầu tư trái phiếu do doanh nghiệp không thực hiện được nghĩa vụ trả nợ.

Thực tế, việc các doanh nghiệp có xu hướng tăng huy động vốn từ phát hành trái phiếu doanh nghiệp đang dần trở nên phổ biến. Điều này khiến thị trường trái phiếu doanh nghiệp có dấu hiệu tăng trưởng nóng. Bộ Tài chính đã có những giải pháp gì để quản lý thị trường này, thưa ông?

Trước sự tăng trưởng và phát triển nhanh của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, Bộ Tài chính đã thực hiện đồng bộ các giải pháp về cơ chế chính sách và quản lý giám sát để hạn chế, giảm thiểu những rủi ro cho thị trường.

Cơ chế chính sách về phát hành trái phiếu doanh nghiệp liên tục được hoàn thiện nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp huy động vốn, đồng thời tăng cường sự minh bạch và giảm thiểu rủi ro thị trường. Nghị định số 163/2018/NĐ-CP đã bổ sung quy định về hạn chế giao dịch trong vòng một năm kể từ ngày phát hành để phân biệt giữa phát hành riêng lẻ và phát hành ra công chúng; hoàn thiện cơ chế công bố thông tin và thiết lập chuyên trang thông tin về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ; yêu cầu trái phiếu phải được đăng ký, lưu ký nhằm kiểm soát nhà đầu tư và hạn chế khi giao dịch trái phiếu.

Trong bối cảnh doanh nghiệp đẩy mạnh phát hành trái phiếu để huy động vốn, nhà đầu tư cá nhân nhỏ, lẻ vẫn được mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 81/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 163 nhằm nâng cao tiêu chuẩn, điều kiện phát hành; khống chế khối lượng phát hành theo phương thức riêng lẻ; quy định khoảng cách giữa các đợt phát hành tối thiểu 6 tháng; chuẩn hóa hồ sơ phát hành; yêu cầu doanh nghiệp công bố thông tin cụ thể về mục đích phát hành trái phiếu tạo điều kiện để nhà đầu tư trái phiếu giám sát; tăng cường chế độ công bố thông tin, báo cáo.

Luật Chứng khoán và Luật Doanh nghiệp sửa đổi đã được ban hành và có hiệu lực từ ngày 1/1/2021, trong đó quy định thống nhất về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ của các loại hình doanh nghiệp, phân biệt giữa kênh phát hành riêng lẻ và phát hành ra công chúng.

Theo đó, trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chỉ được phát hành và giao dịch giữa nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Hiện nay, Bộ Tài chính đang xây dựng các Nghị định hướng dẫn quy định về phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng và phát hành riêng lẻ để thực hiện từ 1/1/2021.

Công tác quản lý giám sát được tăng cường thông qua các đoàn kiểm tra liên Bộ. Trên cơ sở kết quả kiểm tra, Bộ Tài chính có văn bản yêu cầu các đối tượng tham gia thị trường tuân thủ quy định của pháp luật và chấn chỉnh việc phát hành, cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp.

Đồng thời, Bộ Tài chính đã phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia tăng cường giám sát liên thông trên thị trường tài chính, đề nghị Ngân hàng Nhà nước tăng cường quản lý giám sát hoạt động phát hành, giao dịch và cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp của tổ chức tín dụng; Ủy ban Chứng khoán nhà nước tăng cường quản lý giám sát hoạt động phát hành, giao dịch và cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp của công ty chứng khoán.

Bộ Tài chính thường xuyên thông tin, tuyên truyền về tình hình thị trường trái phiếu doanh nghiệp và khung khổ pháp lý để giúp các nhà đầu tư và các đối tượng tham gia thị trường nắm bắt và tuân thủ quy định của pháp luật, phòng ngừa rủi ro trên thị trường trái phiếu.

Cùng với đó là ban hành nhiều thông cáo báo chí để khuyến nghị các chủ thể tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp, cảnh báo nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư cá nhân phải cân nhắc về các rủi ro khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, thận trọng đối với việc chào mời và cam kết của công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại khi phân phối trái phiếu doanh nghiệp.

Xin cảm ơn ông!