Cần xây dựng chính sách rõ ràng để xử lý vi phạm về thuốc lá thế hệ mới

Hơn 100.000 sản phẩm thuốc lá điện tử đã bị lực lượng Quản lý thị trường, Hải quan, Công an tỉnh Bắc Ninh thu giữ trong tháng 10/2023.

Xử lý gần 8.000 vụ thuốc lá lậu, thuốc lá thế hệ mới

Theo Tổng cục Quản lý thị trường, trong giai đoạn 2020-2024, Tổng cục Quản lý thị trường thường xuyên chỉ đạo, kiểm tra, giám sát và tăng cường kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm đối với các hành vi buôn bán hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu; kinh doanh, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá thế hệ mới nhập lậu và không rõ nguồn gốc, xuất xứ.

Qua thống kê, kể từ năm 2020 đến quý 1/2024, lực lượng Quản lý thị trường cả nước đã thanh tra, kiểm tra thuốc lá điếu nhập lậu 9.069 vụ; vi phạm về thuốc lá điếu nhập lậu là 7.215 vụ, tổng trị giá hàng hoá vi phạm hơn 14 tỷ đồng; vi phạm về thuốc lá thế hệ mới là 707 vụ, tổng trị giá hàng hoá vi phạm hơn 92 tỷ đồng.

Mặc dù lực lượng chức năng đã quyết liệt kiểm tra, xử lý vi phạm liên quan đến thuốc lá điếu và thuốc lá thế hệ mới, tuy nhiên, theo Tổng cục Quản lý thị trường, đối với thuốc lá điếu nhập lậu, việc xác định giá trị hàng cấm để xác định khung tiền phạt, thẩm quyền xử phạt (theo quy định tại Điều 60 Luật Xử lý vi phạm hành chính) gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.

Cụ thể, hàng cấm không có giá niêm yết, không có tờ khai nhập khẩu, không có thông báo giá của cơ quan tài chính ở địa phương, không thể áp dụng giá thị trường để xác định giá trị. Vì vậy, hội đồng định giá không có cơ sở để xác định giá trị tang vật là hàng cấm.

Tổng cục Quản lý thị trường đề xuất, Chính phủ cần có quy định cụ thể căn cứ cho việc xác định giá trị hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu để áp dụng thống nhất.

Không có căn cứ xử lý thuốc lá thế hệ mới

Liên quan đến thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng), hiện nay chưa có cơ chế chính sách quản lý rõ ràng và quy định pháp luật cụ thể điều chỉnh các quan hệ xã hội có liên quan đến các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.

Việc kinh doanh các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới không thuộc ngành nghề cấm đầu tư, kinh doanh (theo quy định tại Điều 6 Luật Đầu tư năm 2020), đồng thời, cũng chưa có quy định pháp luật cấm sản xuất, kinh doanh các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Vì vậy, đối với tổ chức, cá nhân có hành vi sản xuất, buôn bán thuốc lá thế hệ mới, các cơ quan, lực lượng chức năng không có căn cứ áp dụng các quy định pháp luật xử lý hành chính hoặc hình sự đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng cấm.

Theo quy định của Luật Đầu tư năm 2020, “Kinh doanh sản phẩm thuốc lá, nguyên liệu thuốc lá, máy móc, thiết bị thuộc chuyên ngành thuốc lá” thuộc Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, tại thời điểm hiện nay chưa có cơ sở để xác định thuốc lá điện tử là sản phẩm thuốc lá và thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan và do vậy, chưa có quy định pháp luật cụ thể điều chỉnh hoạt động sản xuất, kinh doanh các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.

Theo Tổng cục Quản lý thị trường, do chưa có chính sách, quy định pháp luật về quản lý thống nhất đối với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nên hiện nay các lực lượng chức năng chỉ có thể xử phạt vi phạm hành chính đối với các tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm thuốc lá thế hệ mới về hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu, kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Với mức xử lý này, không đủ mạnh để răn đe với hành vi vi phạm này.