Cải thiện Chỉ số logistics thông qua "đòn bẩy" chính sách

	Đến 2025, chi phí logistics giảm xuống tương đương 16 đến 20% GDP
	Cắt giảm chi phí logistics: “Chìa khóa” tạo sức bật cho hàng Việt
	Bộ Tài chính tích cực cải cách thủ tục, giảm chi phí logistics cho doanh nghiệp

PGS. TS Phạm Tất Thắng, nghiên cứu viên cao cấp Bộ Công Thương

Báo cáo Chỉ số Logistics thị trường mới nổi 2021 do nhà cung cấp dịch vụ kho vận hàng đầu thế giới Agility công bố cuối tháng 2/2021 cho thấy, Việt Nam đã tăng 3 bậc xếp hạng so với năm 2020, đứng ở vị trí thứ 8 trong "top" 10 quốc gia đứng đầu. Việc cải thiện Chỉ số logistics sẽ tác động như thế nào đến hoạt động XNK của Việt Nam, thưa ông?

Trong hoạt động XNK, khi đã ký kết nhiều Hiệp định Thương mại tự do (FTA), đặc biệt là FTA thế hệ mới, thuế XNK tiến về 0%. Như vậy, chi phí cho hoạt động XNK chủ yếu nằm ở khâu logistics, khâu vận tải. Với chủ trương của Nhà nước, nâng cao Chỉ số logistics trước hết sẽ tạo điều kiện cho DN XNK giảm chi phí, do đó nâng cao được sức cạnh tranh của hàng hóa, đặc biệt là tạo ra được một vị thế riêng cho các DN trong quá trình hoạt động kinh doanh XNK, làm cho khách hàng tin tưởng vào Việt Nam hơn.

Theo ông, đâu là những tồn tại, vướng mắc nổi cộm trong hoạt động logistics tại Việt Nam hiện nay gây ảnh hưởng đến việc thăng hạng Chỉ số logistics?

Việt Nam có hơn 3.000 km bờ biển, mạng lưới sông ngòi dày đặc nhưng vận tải đường sông và đường biển còn kém. Việt Nam cũng có chiều dài đất nước từ Nam ra Bắc, rất cần sự phát triển của vận tải đường sắt nhưng công nghệ vận tải đường sắt nhiều năm qua vẫn không có gì thay đổi. Hiện nay, Việt Nam chủ yếu sử dụng vận tải đường bộ. Đây là điều bất cập cần có sự thay đổi.

Gần đây, Việt Nam có cải tiến nhưng sự kết nối giữa các phương thức vận tải rất kém. Điều kiện để đảm bảo cho hoạt động logistics như nhà gom, chỗ phân loại, chỗ đóng gói cũng khá kém..., dẫn tới làm giảm Chỉ số logistics của Việt Nam.

Hoạt động xuất nhập khẩu tại khu vực cảng Hải Phòng. Ảnh: T.Bình

Ông có thể chia sẻ rõ hơn về những giải pháp căn cơ để từng bước cải thiện Chỉ số logistics của Việt Nam trong thời gian tới?

Hoạt động logistics là tổng hòa tất cả các yếu tố phục vụ quá trình lưu thông hàng hóa, trong đó có cả XNK và trên thị trường trong nước. Khi cải thiện được Chỉ số logistics sẽ tạo ra nhiều tác động tốt nhưng điều này bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố.

Thứ nhất là yếu tố về môi trường kinh doanh của thị trường logistics. Nhà nước phải tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc phát triển thị trường logistics trong nước và trong quá trình hoạt động XNK. Đó là yếu tố quan trọng.

Thứ hai là cần thay đổi được cách làm ăn của các đơn vị làm dịch vụ logistics.

Thứ ba, đặc biệt quan trọng là khách hàng. Các DN sản xuất kinh doanh trên thị trường nội địa cũng như XNK cần phải biết cách sử dụng dịch vụ logistics, tạo ra một thị trường đủ lớn để phát triển hoạt động logistics.

Tôi vẫn quan niệm cần có một chính sách đồng bộ để phát triển thị trường logisitcs, trong đó tạo ra những điều kiện thuận lợi cho các DN cung ứng dịch vụ logistics. Logistics Việt Nam có hơn 4.000 DN nhưng vô cùng nhỏ bé và không liên kết với nhau; có vài nghìn DN hoạt động XNK nhưng lại tự lo lấy hoạt động logistics, hoạt động thuê ngoài rất hạn chế. Đây là điều rất yếu kém. Điểm quan trọng bậc nhất hiện nay vẫn là môi trường pháp lý để phát triển thị trường logistics, trong đó có cả phát triển cung, phát triển cầu và điều kiện để hoạt động trên thị trường đó.

Nhà nước phải tạo ra được môi trường để phát triển dịch vụ logistics; tạo ra môi trường để các DN dịch vụ logistics có điều kiện hoạt động, cơ sở hoạt động, phương tiện hoạt động; tạo ra một yêu cầu môi trường để khách hàng là các nhà sản xuất và kinh doanh sử dụng dịch vụ logistics. Bao giờ hai yếu tố này gặp nhau thì lúc đó chúng ta mới hy vọng có được sự phát triển của thị trường logistics, từ đó cải thiện Chỉ số logistics.

Từ góc độ DN ở cả hướng cung cấp dịch vụ logistics và sử dụng dịch vụ, đâu là những điều cần đổi thay, cải thiện trong thời gian tới để cùng tạo ra sự phát triển tốt hơn cho thị trường logistics Việt Nam, góp phần nâng cao Chỉ số logistics, thưa ông?

Cải thiện bắt đầu trước hết từ quan điểm và phương thức kinh doanh. Trước đây, các DN nhỏ của Việt Nam thường là thực hiện từ A đến Z, ít sử dụng các dịch vụ khác, trong đó có dịch vụ logistics. Nếu vẫn tiếp tục tự làm mang tính chất tự cung tự cấp thì đi ngược lại xu thế phát triển của thị trường. Đầu tiên, các DN XNK và kinh doanh trên thị trường nội địa cần phải thay đổi được quan niệm này.

Với các DN cung cấp dịch vụ logistics cũng phải thay đổi, chuyển sang hoạt động của DN số. DN dịch vụ logisitics phải chuyển đổi số để khách hàng có thể theo dõi được từng bước đi hàng hóa đến đâu, kết nối giữa người cung cấp hàng với khách hàng. Tất cả những khâu đó nếu không đi vào chuyển đổi số thì không giải quyết được vấn đề, không đáp ứng được yêu cầu thực tế.

Xin cảm ơn ông!