Cải cách thủ tục hành chính Hải quan: Gắn kết, hội tụ để thúc đẩy cải cách toàn diện

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn tham quan địa điểm kiểm tra chuyên ngành tại sân bay quốc tế Nội Bài. (Ảnh: NGỌC LINH)

Cải cách hướng tới DN

Bằng một loạt kết quả đạt được về CCTTHC trong thời gian qua, ngành Hải quan đã thay áo mới, tạo nên một diện mạo Chuyên nghiệp-Minh bạch-Hiệu quả, được các ngành, các cấp và đặc biệt là người dân và cộng đồng DN ghi nhận, đánh giá cao. Đặc biệt, bằng việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào tất cả các khâu thủ tục hải quan thời gian qua đã hỗ trợ, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và DN, đảm bảo minh bạch, công bằng, qua đó đã giảm rõ rệt thời gian, chi phí thực hiện các TTHC về thuế, hải quan.

Theo kết quả khảo sát của Tổng cục Hải quan và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam phối hợp thực hiện, hiện tại, thời gian thông quan hàng hóa giảm bình quân từ 21 ngày xuống còn 14 ngày đối với XK, 13 ngày đối với NK. Giảm được 10-20% chi phí và 30% thời gian thông quan hàng hóa XNK cho DN. Nhờ triển khai các ứng dụng CNTT, theo ước tính đã cắt giảm chi phí tuân thủ 705 tỷ đồng/năm cho DN XNK.

Rất nhiều DN khi được khảo sát đã thật sự hài lòng về nỗ lực CCTTHC của Ngành. Có tới 94% DN hài lòng về sự chuyển biến tích cực trong xây dựng chính sách, pháp luật hải quan giai đoạn 2010-2015; 81% bày tỏ sự hài lòng với việc tiếp cận thông tin về thủ tục hành chính hải quan thể hiện ở việc sẵn có và dễ tìm; 76% hài lòng với việc hỗ trợ giải quyết vướng mắc của cơ quan Hải quan. Thời gian xử lý thông quan đối với lô hàng luồng Xanh, không phải nộp thuế được rút ngắn, không đến 3 giây.

Còn nhớ, tại thời điểm mới triển khai Hệ thống VNACCS/VCIS (tháng 4-2014), nhiều DN còn nghi ngại về lợi ích của sự thay đổi này khi đã quá quen với thủ tục khai báo điện tử trên hệ thống cũ, hơn nữa đây là sự thay đổi tổng thể, toàn diện, nhưng cho đến nay, 100% quy trình thủ tục hải quan cơ bản được tự động hóa trên phạm vi toàn quốc với 100% Cục Hải quan và 100% Chi cục Hải quan, 66 nghìn DN tham gia thực hiện thủ tục hải quan trên Hệ thống VNACCS/VCIS. Kim ngạch XNK đạt 451,7 tỷ USD. Như vậy sau hơn một năm triển khai trên phạm vi toàn quốc, Hệ thống VNACCS/VCIS đã chứng tỏ tính ưu việt, mang lại hiệu quả rõ rệt và lợi ích thiết thực cho các DN XNK và công tác quản lý Nhà nước về hải quan.

Ông Vũ Đình Kỳ, Trưởng phòng XNK Công ty Sumihanel cho rằng, sự hỗ trợ của cơ quan Hải quan đã góp phần quan trọng gia tăng hoạt động kinh doanh của DN. Đặc biệt trong việc đơn giản hóa thủ tục hải quan, ông Kỳ đánh giá cao việc Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan triển khai Hệ thống VNACCS/VCIS, đã điện tử hóa nhiều khâu thủ tục. Thông tư 38/2015/TT-BTC ra đời cũng đã giảm bớt thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan, giúp DN rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, giao hàng kịp thời cho đối tác. Quan trọng là đã giảm bớt sự tiếp xúc trực tiếp giữa cán bộ hải quan và DN, hạn chế tiêu cực có thể xảy ra.

Kiểm tra hàng hóa tại cửa khẩu Sân bay quốc tế Nội Bài

Lan tỏa sức ảnh hưởng

Với những kết quả đã đạt được, ngành Hải quan có thể tự tin khẳng định đã triển khai đồng bộ, quyết liệt nhiều giải pháp để cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại hai Nghị quyết 19/NQ-CP. Vậy đã đủ để ngành Hải quan tự bằng lòng hay chưa?

Chắc chắn là chưa, bởi với những kế hoạch định ra trong năm 2016 và các năm tiếp theo, ngoài việc tiếp tục đổi mới nội ngành, ngành Hải quan còn đóng vai trò đầu tàu kéo theo sự cải cách của các bộ, ngành và cộng đồng DN XNK để Việt Nam có được tâm thế vững vàng trước yêu cầu hội nhập trong tình hình mới. Trong nội ngành, cơ quan Hải quan sẽ tiếp tục đẩy mạnh cải cách về thể chế, thủ tục hành chính; triển khai nhiều kế hoạch hiện đại hóa hải quan, tăng cường áp dụng quản lý rủi ro, đánh giá tuân thủ DN; tiếp tục duy trì thực hiện nghiêm các quy định về kỷ cương, kỷ luật hành chính trong thực thi nhiệm vụ, phòng, chống các biểu hiện tiêu cực tham nhũng của CBCC Hải quan.

Một mình cơ quan Hải quan cải cách là chưa đủ. Thực tế, ngành Hải quan đã và đang từng bước là nơi gắn kết, hội tụ thúc đẩy cải cách trong và ngoài ngành. Năm 2015, bước đầu ngành Hải quan đã đặt nền móng thành công một loạt kế hoạch như: Thực hiện chính thức Cơ chế một cửa quốc gia và Kết nối Cơ chế một cửa ASEAN; kết nối với DN kinh doanh cảng để phối hợp giám sát hàng hóa XNK; thực hiện kiểm tra chuyên ngành “một cửa” ở cửa khẩu… Từ năm 2016, Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, tổ chức có liên quan nhằm thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ thuộc trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức này. Cụ thể, Cổng thông tin một cửa quốc gia, một cửa ASEAN sẽ được nâng cấp, phát triển đáp ứng yêu cầu kết nối với các hệ thống thông tin của các bộ, ngành tham gia vào Cơ chế một cửa quốc gia để xử lý các thủ tục hành chính, kết nối Cổng thông tin một cửa quốc gia với Cổng thông tin các nước thành viên ASEAN.

Vai trò trung tâm của cơ quan Hải quan còn nằm ở việc triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ cải cách toàn diện các quy định về quản lý chuyên ngành đối với hàng hóa XNK để giảm thời gian thông quan. Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục đóng vai trò chủ trì phối hợp với các cơ quan kiểm tra chuyên ngành triển khai các địa điểm kiểm tra chuyên ngành tập trung tại 7 khu vực cửa khẩu có lưu lượng hàng hóa lớn trên cả nước.

Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Vũ Ngọc Anh, việc tổ chức tốt địa điểm kiểm tra chuyên ngành sẽ ngày càng hỗ trợ cho DN trong việc làm thủ tục hải quan, tạo thuận lợi cho DN trong việc thông quan nhanh chóng hàng hóa; đồng thời tạo thuận lợi cho các cơ quan quản lý Nhà nước khắc phục được những tồn tại hiện có. Kết hợp đồng bộ với Cơ chế một cửa quốc gia sẽ tạo nên một môi trường làm thủ tục hải quan thuận lợi nhanh chóng cho cả DN và cơ quan quản lý Nhà nước. Bên cạnh đó, việc tăng cường phối hợp giữa cơ quan Hải quan với các cơ quan quản lý chuyên ngành giúp bảo vệ sức khỏe, quyền lợi của người tiêu dùng; đồng thời góp phần bảo vệ nền sản xuất trong nước trong bối cảnh thực hiện các Hiệp định FTA, cắt giảm thuế quan rất lớn.

Bản thân các cơ quan kiểm tra chuyên ngành khi cùng tham gia với cơ quan Hải quan thực hiện kế hoạch trên cũng nhận thấy rõ những lợi ích mang lại cho DN. Theo ông Phạm Xuân Đà - PGS.TS, Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia, việc nâng cao năng lực kiểm soát chất lượng sản phẩm, giảm thủ tục, giảm thời gian, giảm chi phí kiểm tra hàng hóa XNK sẽ là lợi thế cạnh tranh của mỗi DN, mỗi quốc gia.

Chủ tịch VCCI, TS. Vũ Tiến Lộc:Cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận nỗ lực của ngành Hải quan Ông Vũ Tiến Lộc Trong năm 2015, ngành Hải quan đã tiếp tục có nhiều nỗ lực cải cách theo hướng tạo thuận lợi cho DN. Cộng đồng DN ghi nhận nhiều tiến bộ đạt được trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về hải quan, minh bạch trong tiếp cận thông tin pháp luật và thủ tục hải quan, cũng như việc cơ quan Hải quan hỗ trợ DN kịp thời và hiệu quả. Ngành Hải quan đã chủ động thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ như hoàn thiện hệ thống luật pháp về hải quan theo hướng đơn giản hóa các thủ tục hành chính, triển khai Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS trên phạm vi toàn quốc, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin thông qua áp dụng chữ kí điện tử, thanh toán điện tử e-payment, tiếp nhận điện tử bản lược khai hàng hóa e-manifest tại cảng biển, mở rộng áp dụng mã vạch trong giám sát cảng biển, triển khai Tuyên ngôn phục vụ khách hàng sửa đổi năm 2015, chủ động đưa ra các biện pháp phòng ngừa tiêu cực, tham nhũng. Đây cũng là những biện pháp cụ thể mà ngành Hải quan thực hiện, nhằm hiện thực hóa các mục tiêu cải cách trong Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020, Kế hoạch cải cách, phát triển và hiện đại hóa ngành Hải quan giai đoạn 2011-2015, đặc biệt là trong hai Nghị quyết số 19/2014/NQ-CP năm 2014, 2015 của Chính phủ, phấn đấu giảm thời gian thông quan hàng hóa của Việt Nam bằng mức trung bình ASEAN-6 vào năm 2015 và ASEAN-4 vào năm 2016. Những biện pháp này đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần vào việc giảm chi phí và rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa XK, NK cho các DN. Tuy nhiên, cộng đồng DN đang kỳ vọng vào những cải cách quyết liệt, mạnh mẽ hơn nữa của ngành Hải quan trên nhiều lĩnh vực như nâng cao chất lượng văn bản quy phạm pháp luật hải quan, tiếp tục đơn giản hóa, công khai, minh bạch các thủ tục hành chính, cải thiện quy trình và thủ tục liên quan tới thuế, chú trọng cải cách trong lĩnh vực kiểm tra chuyên ngành, tăng cường hiệu quả phối hợp giữa cơ quan Hải quan và các cơ quan khác có liên quan trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan cho DN. An Tư (ghi)