Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: Không thể nói DN FDI được ưu đãi nhiều

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh.

Thu hút FDI quý I-2014 giảm mạnh, chỉ bằng 1 nửa so với cùng kì. Ông lí giải gì về hiện tượng này? Đây có phải là điều đáng lo ngại về môi trường đầu tư của Việt Nam?

Hiện so sánh thu hút FDI quý I-2014 với quý I-2013 là không đúng bản chất. Bởi vì số vốn đăng ký cấp mới và tăng thêm giảm so với cùng kỳ năm 2013 là do trong quý I - 2013 có một số dự án rất lớn được cấp giấy chứng nhận đầu tư (dự án Cty TNHH Samsung Electronics Việt Nam Thái Nguyên với tổng vốn đầu tư là 2 tỷ USD; dự án Công ty TNHH lọc hóa dầu Nghi Sơn điều chỉnh tăng vốn 2,8 tỷ USD). Điều này làm tổng mức thu hút đầu tư FDI quý I-2013 tăng vọt đột biến.

Còn quý I năm nay chúng ta không có dự án nào lớn như vậy. Nói vậy không có nghĩa thu hút FDI năm 2014 sụt giảm mạnh so với 2013. Theo dự báo, năm 2014 thu hút FDI không giảm so với 2013. Hiện có một số dự án FDI lớn đang được đàm phán để cấp phép đầu tư.

Một trong những mục tiêu thu hút FDI là hướng đến chuyển giao công nghệ, nhưng chưa có báo cáo cụ thể nào về hoạt động chuyển giao công nghệ của các DN FDI. Ông có nhận định gì về điều này?

Hiên nay có 16 nghìn DN FDI ở Việt Nam, hầu hết là DN 100% vốn đầu tư nước ngoài, cho nên nhu cầu và điều kiện chuyển giao trực tiếp công nghệ cho đối tác hay liên doanh là ít. Báo cáo 25 năm thu hút FDI cũng đã nhận định việc chuyển giao công nghệ chưa nhiều, chỉ khoảng 5%, đây là tỉ lệ thấp.

Tuy vậy chúng ta không bi quan. Các DN FDI đầu tư vào Việt Nam có tác động gián tiếp mạnh mẽ đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tái cấu trúc ngành nghề ở Việt Nam theo hướng nâng cao chất lượng, tăng sức cạnh tranh, góp phần thúc đẩy chuyển giao công nghệ.

Đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp châu Âu (Eurocham) cho rằng lo ngại pháp lí vẫn gây tác động tiêu cực đến DN FDI khi đặt chân đến Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực mua bán, sáp nhập và đối tác công tư (PPP). Ông có bình luận gì về điều này?

Môi trường kinh doanh ở Việt Nam đúng là chưa thực cải thiện, vì Việt Nam là quốc gia đang phát triển nên hệ thống luật pháp cũng đang trong quá trình hoàn thiện. Hoạt động mua bán, sáp nhập là mới mẻ ở Việt Nam, các quy định pháp lí có đề cập rải rác ở một số văn bản, nhưng chúng ta chưa có văn bản riêng cho hoạt động này. Thời gian tới dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) dự kiến đưa ra các quy định về mua bán, sáp nhập vì nó là vấn đề nóng hổi trong thời gian tới, nhất là khi chúng ta đang thực hiện tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước.

Đối tác công tư cũng là vấn đề mới. Hiện nay Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã được Chính phủ giao soạn thảo Nghị định về đối tác công tư. Chúng tôi đã tham khảo nhiều tổ chức quốc tế, nhiều quốc gia, thậm chí tập đoàn lớn. Trong năm nay Nghị định PPP sẽ được ban hành, nó được các nhà tài trợ đánh giá là phù hợp thông lệ quốc tế.

Có ý kiến cho rằng nhiều năm qua chúng ta dành nhiều ưu đãi cho nhà đầu tư nước ngoài. Trong khi DN trong nước luôn đối mặt với thủ tục hành chính và những ưu đãi rất không rõ ràng. Trong thời gian tới liệu có chuyển biến gì không về chính sách, thưa ông?

Không thể nói DN FDI ưu đãi nhiều còn trong nước không được, mà hai bên đều có mặt thuận lợi riêng. Thực tế thời gian qua chúng ta có tập trung nhiều vào khối FDI, ở tất cả các cấp. Bởi vì họ có vai trò riêng khi chúng ta còn thiếu hụt về vốn, công nghệ. Nhiều quốc gia khác cũng đang như vậy.

Tuy vậy cần phải thấy rằng nếu không quan tâm đúng mức đến DN trong nước thì dù có thu hút FDI tốt bao nhiêu, kinh tế Việt Nam vẫn sẽ không phát triển được.

Cho nên thời gian tới một trong những động lực cần làm là quan tâm đến thành phần kinh tế trong nước.

Một là khối DNNN. Khối DN này hiện đang tập trung tái cấu trúc theo hướng thu hẹp số lượng DN hoạt động. Đồng thời cổ phần hóa mạnh mẽ, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước.

Hai là quan tâm nhiều hơn đến DN dân doanh, hay còn gọi là DN tư nhân, bởi đây là lực lượng lớn nhất, đông đảo nhất, quan trọng nhất. Nhưng vừa qua ta chưa quan tâm đúng. Sắp tới sửa Luật DN và Luật Đầu tư theo hướng ngành nghề nào luật không cấm thì người dân và DN được tham gia.

Những giải pháp này liệu có chung chung quá không vì nó đã được nói khá nhiều?

Đúng vậy, trước đây đã nói nhiều những điều này. Hiến pháp 2013 cũng đã một lần nữa khẳng định quan điểm này. Tư tưởng xuyên suốt của chúng ta thời gian tới là sử dụng cơ chế thị trường để phân bổ nguồn lực đảm bảo các thành phần kinh tế được tiếp cận nguồn lực bình đẳng nhau, còn hiện nay là chưa bình đẳng.

Lương Bằng (ghi)