8 giải pháp thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách của ngành Hải quan trong năm 2024

Thách thức kéo dài suốt 12 tháng

Năm 2023, dự toán thu NSNN của ngành Hải quan được xây dựng trên cơ sở tăng trưởng GDP 6-6,5%; giá dầu thô 70 USD/thùng; kim ngạch XK tăng từ 8-9%, kim ngạch NK tăng từ 7-8%.

Thống kê đến ngày 17/12/2023, tổng thu NSNN của toàn ngành đạt 353.033 tỷ đồng, bằng 83,1% dự toán, giảm 16% so với cùng kỳ năm 2022.

Về nguyên nhân giảm thu, theo Cục trưởng Cục Thuế XNK Lê Như Quỳnh, kinh tế thế giới năm 2023 đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, hầu hết nền kinh tế trên thế giới đều có mức tăng trưởng thấp hơn kỳ vọng, lạm phát đã hạ nhiệt nhưng vẫn ở mức cao, dẫn đến chính sách tiền tệ thắt chặt, nợ công thế giới đã tăng lên mức kỷ lục, trong khi đó, xung đột quân sự Nga - Ukraine, xung đột Hamas - Israel tiếp tục căng thăng, bất ổn địa chính trị, an ninh lương thực, thiên tai, biến đổi khí hậu… ngày càng gia tăng. Trong khi đó, xu hướng mua sắm của người tiêu dùng trên thế giới giảm mạnh, chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp tục đứng trước nguy cơ bị gián đoạn, đứt gãy, dẫn tới nhiều hệ lụy cho hoạt động XNK và tăng trưởng kinh tế.

Cục trưởng Cục Thuế XNK Lê Như Quỳnh trình bày tham luận tại Hội nghị trực tuyến tổng kết công tác năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024 của ngành Hải quan. Ảnh: Quang Hùng

Cục trưởng Lê Như Quỳnh cho rằng, các nền kinh tế lớn là đối tác XK của Việt Nam như Hoa Kỳ, EU giảm chỉ tiêu mua sắm khiến khối lượng đơn đặt hàng giảm. Đặc biệt, giá xăng dầu liên tục biến động cũng là nguyên nhân dẫn đến tổng kim ngạch hàng hóa XNK chịu thuế giảm mạnh.

Ngoài các nguyên nhân trên, theo bà Lê Như Quỳnh, nguồn thu chính từ 4 nhóm mặt hàng NK có kim ngạch giảm cũng đã tác động mạnh đến số thu ngân sách từ hoạt động XNK.

Cụ thể, đối với nhóm các mặt hàng nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng NK phục vụ sản xuất như: than, hóa chất và sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sắt thép, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử, linh kiện ô tô… chiếm 57% tổng kim ngạch NK chịu thuế, giảm 16,7%, làm giảm thu khoảng 32.200 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022.

Tại nhóm xăng dầu NK, do tác động ưu đãi về thuế suất NK xăng từ thị trường ASEAN là 5%, dầu DO và dầu FO là 0%, nên các DN chủ yếu NK từ ASEAN thay vì NK từ Hàn Quốc với mức thuế suất là 8%. Vì vậy, lượng NK tăng 21,4% nhưng số thu giảm khoảng 2.400 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022.

Còn đối với nhóm dầu thô NK do giá dầu thô giảm 19,4% so với năm 2022, làm giảm thu 2.300 tỷ đồng.

Riêng đối với nhóm ô tô nguyên chiếc NK đạt 110.771 chiếc giảm 26,8%, làm giảm thu khoảng 4.700 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022.

Ngoài ra, do thực hiện Nghị định 44/2023/NĐ-CP của Chính phủ giảm thuế GTGT cho một số mặt hàng từ ngày 1/7/2023 cũng là nguyên nhân giảm thu, số thuế GTGT năm 2023 ước giảm gần 9.000 tỷ đồng, bà Lê Như Quỳnh cho biết thêm.

Quyết liệt 8 giải pháp thực hiện nhiệm vụ thu NSNN năm 2024

Nghị quyết số 104/2023/QH15 ngày 10/11/2023, Quốc hội giao dự toán thu NSNN cho Tổng cục Hải quan trong năm 2024 là 375.000 tỷ đồng. Trong đó, thuế XK là 8.200 tỷ đồng; thuế NK là 47.500 tỷ đồng; thuế TTĐB là 38.000 tỷ đồng; thuế BVMT là 1.200 tỷ đồng; thuế GTGT là 279.400 tỷ đồng và các khoản thu khác là 700 tỷ đồng. Trong khi đó, dự toán 2024 được xây dựng trên cơ sở tăng trưởng GDP 6-6,5%; giá dầu thô 70 USD/thùng.

Trước tình hình kinh tế dự báo vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn, để phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ được giao trong công tác thu, năm 2024, Tổng cục Hải quan quyết liệt triển khai 8 nhóm giải pháp.

Các cục hải quan tỉnh, thành phố sẽ tăng cường thu thập thông tin, xác định dấu hiệu rủi ro để có biện pháp kiểm tra, giám sát, kiểm soát. Trong ảnh: hoạt động nghiệp vụ tại Cục Hải quan Hà Nam Ninh. Ảnh: H.Nụ

Thứ nhất, tiếp tục cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giải quyết kịp thời vướng mắc phát sinh thuộc thẩm quyền liên quan đến thủ tục hải quan, chính sách thuế, công tác quản lý thuế, chế độ kế toán, chế độ hoàn thuế, miễn thuế, tháo gỡ khó khăn tạo điều kiện thuận lợi cho DN tham gia hoạt động XNK. Tiếp tục đẩy mạnh hợp tác với ngân hàng, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán đảm bảo cho người nộp thuế có thể nộp tiền thuế vào mọi lúc, mọi nơi, mọi phương tiện.

Thứ hai, tiếp tục áp dụng các chuẩn mực quốc tế, quy trình quản lý hải quan hiện đại nhằm tạo thuận lợi tối đa cho cộng đồng DN nhưng vẫn đảm bảo giám sát, quản lý chặt chẽ theo đúng quy định.

Thứ ba, ngay từ đầu năm, các cục hải quan tỉnh, thành phố thực hiện nghiêm túc công tác quản lý thu NSNN; tăng cường rà soát, nắm chắc nguồn thu; nghiên cứu, đề xuất và triển khai các giải pháp tăng thu, chống thất thu; chủ động đánh giá tác động của các cam kết hội nhập quốc tế đến thu ngân sách.

Thứ tư, tập trung rà soát, nắm chắc tình hình nợ thuế; phân loại các nhóm nợ, tình trạng nợ thuế của DN, đưa ra biện pháp xử lý theo đúng quy định; quyết liệt xử lý, cưỡng chế, thu hồi nợ thuế theo quy định của pháp luật, giảm nợ đọng thuế, định kỳ công khai các DN nợ thuế; không để phát sinh nợ mới, không để nợ tại thời điểm 31/12/2024 cao hơn thời điểm 31/12/2023.

Trong đó, tăng cường thu thập thông tin, xác định dấu hiệu rủi ro để có biện pháp kiểm tra, giám sát, kiểm soát; kiểm tra sau thông quan, thanh tra chuyên ngành, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại; tập trung kiểm tra về số lượng, trị giá, mã số, xuất xứ,... kiên quyết không để tình trạng thất thu xảy ra trên địa bàn.

Thứ năm, rà soát, thực hiện kiểm tra tên hàng, mã số, mức thuế tại khâu thông quan, sau thông quan để phát hiện và xử lý các trường hợp khai sai mã số, tên hàng... để được áp dụng mức thuế thấp hoặc được hưởng các mức thuế ưu đãi đặc biệt tập trung kiểm tra những mặt hàng thuộc danh mục hàng hóa XNK rủi ro về phân loại và áp dụng mức thuế.

Thứ sáu, thực hiện kiểm tra, tham vấn trị giá trong khi làm thủ tục hải quan, kiểm tra trị giá sau thông quan đối với những mặt hàng và DN có rủi ro khai báo sai về trị giá, nhằm xác định đúng trị giá hải quan, trị giá tính thuế; áp dụng các biện pháp kiểm tra, xác minh về tính chính xác, trung thực của thông tin xác định trị giá hải quan do DN xuất trình để phòng ngừa và phát hiện các trường hợp có gian lận giá, từ đó có biện pháp xử lý theo quy định.

Thứ bảy, tăng cường kiểm ra, rà soát, xử lý đúng đối tượng miễn thuế, không chịu thuế quy định tại Luật Thuế XK, thuế NK; thực hiện đúng thủ tục miễn thuế tại Nghị định 134/2016/NĐ-CP và Nghị định 18/2021/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính; kiểm soát chặt chẽ công tác hoàn thuế, xử lý tiền thuế nộp thừa.

Thứ tám, nâng cao công tác quản lý, thu thập thông tin, dự báo tình hình; chú trọng bồi dưỡng, đào tạo nâng cao trình độ, chuyên môn nghiệp vụ, năng lực cho công chức Hải quan.