2 năm Hiệp định EVFTA: dư địa và cơ hội từ thị trường EU còn rất rộng lớn

	Xuất siêu sang EU tăng mạnh hơn 47% nhờ EVFTA
	Sau 2 năm EVFTA có hiệu lực: Thị phần hàng Việt tại EU vẫn khiêm tốn!
	Gạo Việt có cơ hội rất lớn tại EU trong 2022

Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: N.Linh

Trao đổi thương mại song phương tăng đều hàng năm

Ngày 27/12, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị “Tổng kết 2 năm thực thi Hiệp định EVFTA - Những thành quả đã đạt được, những vấn đề còn tồn tại và giải pháp tận dụng hiệu quả”.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, sau hơn 2 năm thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) (từ 1/8/2020 đến 12/2022), tăng trưởng xuất nhập khẩu 2 chiều Việt Nam, Liên minh châu Âu (EU) đã đạt được những kết quả đáng khích lệ.

Trong năm đầu thực thi EVFTA, trao đổi thương mại song phương đạt 54,9 tỷ USD, tăng 12,1% so với giai đoạn cùng kỳ, trong đó xuất khẩu đạt 34,5 tỷ USD, tăng 11,3%. Sang năm thứ hai đạt 61,4 tỷ USD, tăng gần 11,9%, trong đó xuất khẩu đạt 45 tỷ USD, tăng 17%.

Riêng trong 11 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều đạt 57 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ, trong đó xuất khẩu đạt 43,5 tỷ USD, tăng 21%. Đáng chú ý, nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đều ghi nhận mức tăng trưởng rất tích cực như dệt may (tăng 24%), giày dép (tăng 19%), thủy sản (tăng 41%)…

Một điểm sáng trong hoạt động xuất khẩu sang EU được Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nhấn mạnh là tỷ lệ tận dụng ưu đãi từ EVFTA. Năm 2021, kim ngạch hàng hóa xuất khẩu sử dụng mẫu C/O Euro.1 đạt khoảng 8,1 tỷ USD, chiếm khoảng 20,2% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang EU, tăng 244% so với cùng kỳ năm trước. Trong 10 tháng năm 2022, tỷ lệ tận dụng ưu đãi là 25,1%, tăng hơn 30% so với cùng kỳ năm 2021.

Những kết quả tích cực trên cho thấy, các doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng tương đối hiệu quả các cơ hội từ EVFTA.

Khảo sát của VCCI, có 4/10 doanh nghiệp Việt Nam đã từng hưởng lợi từ EVFTA, song lãnh đạo Bộ Công Thương cho rằng đây mới chỉ là bước đầu. Dư địa và cơ hội từ thị trường EU còn rất rộng lớn, nhưng các doanh nghiệp Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn và vướng mắc khi tiếp cận thị trường này, cả về lý do chủ quan và khách quan. Đặc biệt, thương hiệu Việt Nam chưa được xây dựng hoặc chưa được biết đến nhiều tại các nước châu Âu, giá trị và lợi ích mà các doanh nghiệp Việt Nam thu về còn chưa tương xứng với tiềm năng.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Hiếu – Giám đốc Kinh doanh xuất khẩu (Tập đoàn Lộc Trời) cho biết, thời gian qua, Tập đoàn Lộc Trời cũng đã khai thác rất tốt thị trường EU. Cụ thể, năm 2018, tập đoàn xuất khẩu vào thị trường EU hơn 2.000 tấn gạo; 2019 là 8.000 tấn; 2020 là 11.000 tấn; 2021 là 12.000 tấn và năm 2022 tính đến thời điểm hiện tại là khoảng trên 24.000 tấn. Tuy vậy, còn nhiều dư địa để đưa gạo Việt Nam vào thị trường EU.

Dư địa 7 mặt hàng chủ lực còn rất lớn

Cũng nói về dư địa để doanh nghiệp tận dụng tốt hơn cơ hội từ thị trường EU, ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, có 7 nhóm mặt hàng bao gồm cả công nghiệp và nông nghiệp là những nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang EU, bao gồm: máy vi tính; dệt may; máy móc và thiết bị; giày dép; rau quả tươi, rau củ quả chế biến; thuỷ sản (cá tra và các sản phẩm khác); gạo.

Chẳng hạn, với mặt hàng rau quả tươi và rau củ quả chế biến, theo ông Ngô Chung Khanh, nếu không có EVFTA thì thuế suất sẽ ở mức cao nhất là 20%, nhưng nhờ có EVFTA thì hiện phần lớn thuế đã về mức 0%. Tuy nhiên, tỷ lệ mặt hàng rau quả tươi, rau quả chế biến Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU hiện mới chiếm khoảng 2,7% thị phần tại EU, nên tiềm năng để doanh nghiệp Việt Nam đưa mặt hàng rau quả tươi, rau củ quả chế biến xuất khẩu vào EU là rất lớn.

Tương tự với nhóm mặt hàng máy móc và thiết bị, nếu không có EVFTA thì thuế suất sẽ ở mức tối đa là 13,9%, nhờ có EVFTA đã xóa bỏ phần lớn thuế ngay khi gia nhập, còn lại sau 5 năm. Tỷ lệ mặt hàng máy móc và thiết bị xuất khẩu vào thị trường EU hiện mới chiếm khoảng 2,19%. Đây cũng là nhóm hàng có tiềm năng rất lớn xuất khẩu vào EU.

Ngoài ra, các mặt hàng thủy sản có tới 85,6% kim ngạch được hưởng thuế 0%, nhưng thị phần vẫn khiêm tốn chỉ hơn 4%; thị phần dệt may là 3,8%, gạo là 2%.

Theo đánh giá chung của các chuyên gia, dư địa và cơ hội từ thị trường EU còn rất rộng lớn, các doanh nghiệp Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn và vướng mắc khi tiếp cận thị trường này, cả về lý do chủ quan và khách quan. Thương hiệu Việt Nam chưa được xây dựng hoặc chưa được biết đến nhiều tại các nước châu Âu, giá trị và lợi ích mà các doanh nghiệp Việt Nam thu về còn chưa tương xứng với tiềm năng.

Từ những phân tích trên, ông Ngô Chung Khanh cho rằng, thời gian tới để hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng hiệu quả thị trường EU thông qua EVFTA, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các bộ, ngành tập trung triển khai 4 nội dung, bao gồm: xử lý vấn đề kết nối cho doanh nghiệp thông qua cập nhật và nâng cấp cổng thông tin FTA (FTAP), để kết nối với toàn bộ trang thông tin điện tử của các bộ, ngành, hiệp hội; triển khai đánh giá việc thực thi FTA tại các tỉnh, thành phố thông qua chỉ số FTA INDEX; đổi mới hình thức tuyên truyền thông qua mạng xã hội, xây dựng các video ngắn, tập trung sâu hơn vào các khoá tập huấn, hội thảo ngắn chuyên đề thiết thực với doanh nghiệp, đặc biệt có các chương trình tập huấn dành cho các CEO, chủ doanh nghiệp; thúc đẩy các giải pháp cụ thể như triển khai tiếp cận tín dụng cho doanh nghiệp tận dụng FTA, thúc đẩy kết nối, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA.