Lâu nay, nhiều ý kiến đã từng đưa ra như giải pháp căn cơ là phải hạn chế xe máy, nhưng nhiều năm qua tăng trưởng của phương tiện này luôn ở con số phi mã. Vì vậy, mới đây một số chuyên gia giao thông đã đề xuất mạnh mẽ hơn là sớm cấm loại phương tiện này trong nội đô. Lý do của việc cấm này tựu trung lại là: Phương tiện ít an toàn, phương tiện chiếm tỷ lệ cao trong tai nạn giao thông, phương tiện lạc hậu không phù hợp khi đô thị đi lên hiện đại... Những lý lẽ này là rất đúng nhưng “nói ngay cho vuông”, nếu việc cấm xe máy được mang ra trưng cầu ý dân theo cách phổ thông đầu phiếu thì giải pháp dễ bị loại ngay tức khắc. Bởi, với thu nhập bình quân đầu người hiện còn thấp như Việt Nam thì khó có thể có phương tiện thay thế xe máy cho phần lớn người dân trong thời gian trước mắt, hơn nữa hạ tầng giao thông chưa thể đáp ứng cho phương tiện khác thay thế xe máy. Do đó, đề xuất cấm xe máy theo kiểu cưỡng bức mà chưa gắn liền với các giải pháp khác có lẽ là vẫn là giải pháp “trên trời” để giải quyết vấn nạn. Một giải pháp được cho là “hòa nhã” hơn cũng được nhiều người đưa ra là cần hạn chế cả xe máy và ô tô cá nhân, tuy nhiên ý kiến này vẫn chưa làm yên lòng người dân khi những giải pháp về hạ tầng đi kèm chưa được đề cập rõ.
Giải quyết tắc nghẽn giao thông không thể theo kiểu kẹt xe thì xử xe. Xe máy hay ô tô chỉ là phương tiện phát sinh trên cơ sở hạ tầng đô thị. Do đó, để mong muốn đô thị hiện đại, an toàn, không còn xe máy thống trị thành hiện thực, cần xây dựng hệ thống giao thông theo hướng hiện đại, không ưu tiên xe máy. Để làm được điều thì phải đi từ các giải pháp từ quy hoạch dân cư đến thiết kế đường sá... Đây vẫn luôn là điểm yếu kém của hai đô thị lớn hiện nay, thậm chí nhìn từ góc độ nào đó, những tòa nhà cao tầng liên tục được “xen cấy” trong khu lõi đô thị cho thấy việc quy hoạch ngày càng đáng lo hơn.
Nhìn thẳng thực tế, các giải pháp giải quyết vấn nạn giao thông thời gian qua mới chỉ giải quyết ở phần ngọn mà chưa có giải pháp từ gốc. Khi hạ tầng đô thị với quy hoạch nhà ở thuận tiện, đường sá ưu tiên phương tiện hiện đại, phương tiện giao thông công cộng phục vụ được cơ bản đời sống người dân thì lúc đó không cần cấm, xe máy cũng sẽ tự đào thải dần khỏi đời sống.
Kẹt xe suy cho cùng không phải là lỗi của xe, cũng không phải là lỗi của đường sá, hạ tầng mà là kẹt ở tư duy, ở những người quản lý đô thị!
Văn Bắc
