Sẽ hạn chế tình trạng thống lĩnh thị trường xăng dầu
(HQ Online)- Trước những biến động liên tiếp gần đây trên thị trường xăng dầu, có một số ý kiến cho rằng, các DN xăng dầu đầu mối đang thao túng thị trường và thị trường cạnh tranh chỉ là hình thức vì trong các đợt điều chỉnh, các DN đều điều chỉnh theo cùng một biên độ... Đại diện Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) đã có ý kiến chính thức về vấn đề này.
Theo đại diện Cục Quản lý giá, giao quyền định giá cho DN đồng thời với việc kiểm soát chặt các yếu tố hình thành giá, đăng ký giá, thị trường xăng dầu đã được thực hiện theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Bước đầu có cạnh tranh về giá và trong thời gian tới sẽ có những quy định cụ thể nhằm tạo lập môi trường kinh doanh xăng dầu công khai, minh bạch.
Chỉ được định giá trong biên độ nhất định
Theo Cục Quản lý giá, hiện nay, giá xăng dầu thành phẩm đang được điều hành theo quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP ngày 15-10-2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu với nguyên tắc cơ bản là giá bán xăng dầu được thực hiện theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước.
Hơn nữa, thị trường xăng dầu ở nước ta hiện nay, bản chất không phải là thị trường độc quyền. Bởi vì theo quy định tại Điều 12 Luật Cạnh tranh: "DN có vị trí độc quyền nếu không có DN nào cạnh tranh về hàng hóa, dịch vụ mà DN đó kinh doanh trên thị trường liên quan". Thực tế, hiện có 13 DN đầu mối kinh doanh xăng dầu thì không phải là độc quyền như quy định trên mà xét về hình thức, quy mô có một số DN thuộc về DN có vị trí thống lĩnh thị trường.
Mặc dù có vị trí thống lĩnh thị trường nhưng những DN này không thể lạm dụng vị thế thống lĩnh thị trường để thao túng thị trường bởi các quy định hiện hành về kinh doanh xăng dầu, về giá xăng dầu theo quy định tại Nghị định 84 cũng như quy định của pháp luật về cạnh tranh không cho phép các DN áp đặt mức giá bất hợp lý (do Nhà nước vấn kiểm soát việc tính toán mức giá thông qua việc đăng ký giá của DN) hoặc áp đặt điều kiện thương mại bất công bằng hoặc bán xăng dầu dưới giá thành toàn bộ để loại bỏ đối thủ cạnh tranh.
Thực tế hiện nay, Nhà nước trao quyền định giá cho DN không có nghĩa là Nhà nước “buông” không kiểm soát mà DN chỉ được định giá trong biên độ nhất định. Khi định giá phải theo nguyên tắc, căn cứ, công thức tính giá, quy trình, thủ tục do Nhà nước quy định và phải đăng ký mức giá để Nhà nước kiểm soát…Vì vậy, Cục Quản lý giá khẳng định không có việc DN xăng dầu đầu mối đang thao túng thị trường.
Bước đầu cạnh tranh về giá
Về việc có hay không DN “bắt tay” nhau cùng định một mức giá, Cục Quản lý giá cho rằng, trước đây, khi Nhà nước còn trực tiếp can thiệp vào mức giá của DN, trực tiếp định giá xăng dầu thì Nhà nước quy định một mức giá thống nhất bắt buộc các DN phải thực hiện cùng một thời điểm. Từ khi DN được định giá trong biên độ nhất định theo quy định tại Nghị định 84 thì tình hình đã khác. Mức giá, thời gian điều chỉnh giá của DN đã có sự khác biệt nhất định. Các DN có thị phần nhỏ không phụ thuộc quá nhiều vào các DN có thị phần lớn khi điều chỉnh mức giá bán lẻ xăng dầu. Thị trường xăng dầu bước đầu đã có cạnh tranh về giá với những tín hiệu tích cực.
Ví dụ, đợt điều chỉnh ngày 1-8 vừa qua, mức giá điêzen: Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) điều chỉnh 500 đồng/lít; Công ty TNHHMTV Dầu khí TP. HCM:450 đồng. Đối với mặt hàng ma dút: Trong khi Petrolinmex điều chỉnh 500 đồng/lít thì Tổng công ty Dầu Việt Nam điều chỉnh 350 đồng/lít và Công ty TNHHMTV Dầu khí TP. HCM không điều chỉnh tăng… Về thời điểm điều chỉnh, có DN điều chỉnh giá lúc 13 giờ, có DN lúc 13 giờ 30 phút, có DN điều chỉnh lúc 14 giờ.
Đợt điều chỉnh ngày 28-8, có DN điều chỉnh giá ma dút 70 đồng/kg, nhưng có DN không điều chỉnh và thời gian cũng khác nhau.
Tuy nhiên, Cục Quản lý giá nhận định, về mức giá bán của các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối không có sự chênh lệch lớn, là do các DN đều tính giá theo một công thức chung do Nhà nước quy định, cùng căn cứ trên giá xăng dầu thế giới (Platt’s) và các yếu tố tính toán khác theo định mức hiện hành. Nếu DN tiết giảm chi phí, tính toán tốt, nhập được những lô có giá rẻ hơn sẽ có mức lợi nhuận cao hơn và ngược lại.
Sẽ tạo lập môi trường công khai, minh bạch
Bộ Tài chính cho biết, hiện nay vẫn phải kiên trì thực hiện điều hành kinhh doanh xăng dầu theo Nghị định 84. Tuy nhiên, Bộ Tài chính và Bộ Công Thương đã và đang sơ kết, đánh giá tình hình để kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho sửa đổi, bổ sung một số nội dung trong Nghị định. Dự kiến sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ vào tháng 12-2012.
Trong đó, mục tiêu tổng quát là nhằm tạo lập một môi trường pháp lý công khai, minh bạch, đảm bảo để việc kinh doanh xăng dầu vận hành theo cơ chế thị trường có sự kiểm soát của Nhà nước. Để thực hiện được mục tiêu đó, điều đầu tiên phải xem xét sửa đổi, bổ sung các điều kiện quy định về kinh doanh xăng dầu để tạo thuận lợi cho nhiều thành phần kinh tế tham gia cùng cạnh tranh, giảm thiểu tình trạng lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường.
Ngoài ra, sẽ sửa đổi, bổ sung các quy định về việc thực hiện các quan hệ mua bán giữa các đầu mối kinh doanh xăng dầu với các Tổng đại lý, đại lý; các hình thức can thiệp của Nhà nước phù hợp với cơ chế thị trường để tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DN, đồng thời để tạo lập một môi trường xăng dầu tuân thủ theo quy luật giá cả cạnh tranh.
Minh Anh