"Không châm chước trong việc lựa chọn dự án FDI"
(HQ Online) - Phỏng vấn GS. Nguyễn Mại (ảnh), nguyên Thứ trưởng Bộ KH&ĐT về Nghị quyết của Bộ Chính trị về định hướng thu hút FDI đến 2030.
Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết về định hướng thu hút FDI đến 2030. Theo ông, điểm mới đáng chú ý của Nghị quyết này là gì?
Bao trùm lên Nghị quyết là việc đánh giá thành quả chúng ta đạt được rất quan trọng, đồng thời vạch ra khiếm khuyết của thu hút FDI. Đảng và Nhà nước luôn coi trọng chất lượng và số lượng thu hút FDI, nhưng hơn bao giờ hết, bây giờ vấn đề chất lượng trở nên quan trọng nhất. Cả một thời gian dài chúng ta nói đến mô hình tăng trưởng mới, nói đến cơ cấu kinh tế hiện đại nhưng chuyển đổi mô hình tăng trưởng và cơ cấu kinh tế đều chậm nên muốn tăng tốc thì rõ ràng chất lượng và hiệu quả theo định hướng thực hiện mô hình tăng trưởng mới, tức là chuyển đổi sang mô hình kinh tế số là quan trọng nhất. Do đó, Bộ Chính trị quyết định, khi nền kinh tế chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng mới thì FDI cũng phải chuyển đổi theo. Như vậy chúng ta coi trọng những dự án công nghệ cao, công nghệ tương lai, thân thiện môi trường, đem lại hiệu quả cao không chỉ về tăng trưởng mà còn về công nghệ, dịch vụ hiện đại để làm cho nền kinh tế nước ta thay đổi nhanh, theo hướng hiện đại hơn, đuổi kịp trình độ phát triển của thế giới. Nghị quyết cũng khẳng định cần tăng quyền lựa chọn nhà đầu tư và dự án đầu tư, bởi nếu không làm vậy thì không thể thực hiện được mục tiêu thu hút FDI để góp phần thay đổi cơ cấu kinh tế theo mô hình tăng trưởng mới.
Ông có đánh giá như thế nào với những mục tiêu được đặt ra trong Nghị quyết?
Nghị quyết này đặt ra 2 mục tiêu. Thứ nhất là về số lượng. Bộ Chính trị quyết định từ 2021 – 2025 vốn đầu tư đăng ký bình quân mỗi năm từ 30 – 40 tỷ USD/năm, vốn thực hiện trung bình từ 20-30 tỷ USD. Giai đoạn 2026 - 2030 vốn đầu tư khoảng 40 - 50 tỷ USD/năm và vốn thực hiện từ 30-40 tỷ USD/năm.
Đây là con số rất quan trọng, bởi chúng ta chỉ nói đến chất lượng mà không nói đến số lượng vốn đăng ký thì không được, đầu tư trước tiên là phải nói đến vốn. Nếu như năm 2019 làm tốt thì vốn thực hiện có thể đạt xấp xỉ 20 tỷ USD. Từ năm 2021 – 2025 vốn thực hiện từ 20 – 30 tỷ USD, bình quân 25 tỷ USD/năm. Từ 2025-2030 là 30-40 tỷ USD, có nghĩa là bình quân mỗi năm phải cao hơn 5 tỷ USD so với vốn thực hiện 2019. Đây là vấn đề rất lớn mà nếu các Bộ không lưu ý, chỉ nói chung chung thì không thể thực hiện được Nghị quyết. Tôi cho rằng con số đó hợp lý, cần thực hiện, không nên thấp hơn.
Thứ hai là chất lượng. Lần này Nghị quyết đưa ra định hướng rõ là hướng đến dự án chất lượng cao, đặc biệt là dự án công nghệ cao, công nghệ tương lai, thân thiện môi trường, hướng đến CMCN 4.0. Đó là cơ hội lớn để chúng ta thể hiện khát vọng dân tộc. Ba cuộc cách mạng trước chúng ta không có cơ hội tham gia nhiều, nhưng lần này chúng ta có điều kiện tham gia tích cực hơn vào CMCN 4.0, cho nên không châm chước trong việc lựa chọn dự án mà phải bảo đảm theo định hướng Nghị quyết của Bộ Chính trị để bảo đảm chất lượng và số lượng, không có tình trạng như Nghị quyết nói là dự án chui, vốn mỏng, chuyển giá...
Nghị quyết nhấn mạnh rà soát yếu tố an ninh quốc phòng trong các dự án cũng như nhấn mạnh đến chất lượng vốn đầu tư nước ngoài và chuyển giao công nghệ liệu có làm nhà đầu tư nước ngoài dè dặt, e ngại đầu tư vào Việt Nam?
Tâm lý nhà đầu tư ai cũng muốn ưu đãi, được chọn lựa, nhưng đã đến lúc chúng ta phải đứng lên và suy nghĩ theo cách của mình. Chúng ta cũng nên tham khảo ý kiến của ADB, WB, IMF nhưng tất cả các ý kiến chỉ tham khảo thôi, người quyết định phải là chúng ta. Tại Nghị quyết, Bộ Chính trị vẫn ưu tiên FDI, bảo hộ quyền của nhà đầu tư, còn phần sau của Nghị quyết là giải pháp cụ thể trong thu hút. Tôi cho rằng, những nhà đầu tư chân chính, có chiến lược đầu tư rõ ràng, muốn tìm kiếm lợi nhuận và gắn bó với Việt Nam sẽ không sợ gì cả. Về công nghệ, tôi vẫn giữ ý kiến, đánh giá về chuyển giao công nghệ nên thận trọng. Ví dụ: nếu không có FDI Việt Nam sẽ không có ngành dầu khí Việt Nam hiện làm chủ được thăm dò, đóng mới; có FDI thì ngành công nghệ thông tin chúng ta mới có 3G, 4G và 5G; ngành điện tử hiện nay xuất khẩu 27,2 tỷ USD... Tất nhiên, chúng ta không nên đánh giá chung chung, chúng ta cần đánh giá riêng từng ngành để có giải pháp phù hợp.
Xin cảm ơn ông!