Yêu nước xuất phát từ những điều rất đỗi bình thường, giản dị

GS Văn Như Cương.

Trước kia, nhiều người lo ngại thế hệ thanh niên Việt Nam hiện có lối sống thờ ơ, vô cảm. Tuy nhiên, những ngày vừa qua, hình ảnh nhiều thanh niên Việt Nam rầm rộ xuống đường biểu tình, phản đối Trung Quốc tạo tiếng vang trong nước và quốc tế đã chứng tỏ nhiệt huyết, tình yêu nước cháy bỏng của tuổi trẻ. Ông có thể chia sẻ quan điểm cá nhân của mình về vấn đề này?

Những ngày qua, các trang báo điện tử, các diễn đàn và mạng xã hội tràn ngập tin bài về việc Trung Quốc xâm phạm thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam. Sự phẫn nộ, tức giận khi chủ quyền lãnh thổ bị xâm phạm đã dần chuyển sang hành động.

Sức lan tỏa mạnh mẽ của thông tin, của tinh thần yêu nước và truyền thống dân tộc đã tạo ra những hiệu ứng tích cực. Hàng vạn người dân, đặc biệt là thanh niên, học sinh tại các thành phố lớn đã đồng loạt xuống đường tuần hành ôn hòa phản đối Trung Quốc. Hàng vạn học sinh, sinh viên, kiều bào Việt Nam ta ở nước ngoài cũng đã có những hành động tương tự để thể hiện lòng yêu nước và bày tỏ thái độ của Việt Nam với bạn bè quốc tế.

Có thể trước kia, có lúc nào đó, thời điểm nào đó, một số người lo ngại về lối sống thờ ơ, vô cảm của thanh niên Việt, nhưng qua những hành động của thế hệ trẻ những ngày vừa qua, tôi thực sự cảm động và tin tưởng vào những phẩm chất tốt đẹp của thanh niên Việt Nam đó là lòng yêu nước, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc.

Lòng yêu nước luôn được xem là một truyền thống tốt đẹp lưu truyền từ đời này qua đời khác của dân tộc Việt Nam. Hẳn nhiên, giới trẻ bây giờ, có thể khác cha ông ở lối sống và cách nghĩ, nhưng tinh thần yêu nước thì vẫn luôn rực cháy.

Mặc dù vậy, cũng có một số ý kiến cho rằng, một bộ phận thanh niên hiện chỉ là những "anh hùng bàn phím", còn ngoài đời thì loay hoay với thực tại, không biết thể hiện lòng yêu nước bằng những hành động cụ thể. Theo ông điều này có đúng không?

Tôi cho rằng nhận xét này hoàn toàn không phù hợp. Việc thanh niên lên trang cá nhân, trang mạng bày tỏ sự tức giận và ức chế khi Trung Quốc cắm giàn khoan tại vùng biển của Việt Nam cũng là một cách để họ bày tỏ sự quan tâm đến tình hình đất nước.

Hiện tại, Tổ quốc chưa kêu gọi thanh niên phải đứng lên, phải có những hành động cụ thể, đương nhiên thanh niên sẽ không có cơ hội được nói lên tiếng nói cũng như thể hiện bản lĩnh của bản thân. Do vậy, cách họ lên mạng internet bày tỏ quan điểm cá nhân, bày tỏ ý nguyện của mình là việc làm đáng trân trọng.

Nếu không có những người dám nói lên tiếng nói của mình, chỉ im lặng trước thời cuộc, thờ ơ với vận mệnh dân tộc, đứng ngoài khi Tổ quốc lâm nguy, điều đó càng nguy hiểm hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên lòng yêu nước của thanh niên cần phải được nuôi dưỡng, giáo dục qua nhiều thế hệ, phải được tập hợp bởi các tổ chức đoàn thể, chính trị- xã hội, có như vậy mới phát huy được sức mạnh tập thể.

Trải qua những ngày này, nhiều thế hệ anh hùng cách mạng- những người đã trải qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc cho biết họ như sống lại hào khí hào hùng của dân tộc xa xưa. Vậy theo ông, lòng yêu nước, cách thể hiện tình cảm với quê hương của thanh niên Việt hiện nay có nét gì tương đồng với thế hệ cha anh?

Mỗi thời đại mỗi tình yêu nước lại được thể hiện bằng những cách khác nhau. Nếu ngày xưa, trong thời kỳ khói bom lửa đạn, việc ra trận cầm súng chiến đấu được coi là biểu hiện rõ ràng nhất cho lòng yêu nước thì hiện nay, trong thời bình, thanh niên thể hiện tình yêu với đất nước trong rất nhiều những lĩnh vực khác nhau, bằng những biểu hiện và hành động khác nhau.

Tôi khẳng định thanh niên Việt hiện nay hay thế hệ cha anh xưa, biểu hiện lòng yêu nước đều không có sự khác biệt, đó chính là tinh thần quả cảm, quên mình, đấu tranh đến giọt máu cuối cùng vì độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ.

Trên thực tế, từ xưa đến nay, kẻ thù khi đến xâm lược Việt Nam luôn phải chịu thất bại vì không đánh giá đúng lòng tự tôn dân tộc của con người Việt Nam, bản sắc văn hóa của dân tộc Việt.

Nói về tình yêu nước của thanh niên hiện nay, tôi cho rằng, không phải chỉ lên tiếng bảo vệ Tổ quốc mới được gọi là yêu nước mà yêu nước xuất phát từ những điều rất đỗi bình thường, giản dị trong cuộc sống như yêu lao động, yêu thương con người, không ngại khó khăn, vất vả vươn lên trong cuộc sống, cống hiến thời gian và sức khỏe cho cộng đồng...

Mặc dù chúng ta tự hào về thanh niên Việt Nam nhưng vừa qua cũng xảy ra một sự việc đáng tiếc do công nhân ở các khu công nghiệp Bình Dương gây ra. Vậy theo ông, lòng yêu nước của thanh niên Việt Nam nên thể hiện như thế nào và ra sao để phù hợp với hoàn cảnh thực tế hiện nay?

Lòng yêu nước được dân tộc Việt Nam nuôi dưỡng từ đời này qua đời khác, dù có biến đổi nhưng không bao giờ mất đi. Những thanh niên đó, đứng trước tiếng gọi của non sông và thời đại, sớm muộn cũng sẽ nhận thức được về vai trò và nghĩa vụ của mình, sẽ tìm được ra lối đi đúng đắn.

Tuy nhiên sự việc đáng tiếc xảy ra ở các khu công nghiệp ở Bình Dương, Vũng Áng-Hà Tĩnh vừa qua là một minh chứng cho thấy, hiện nay đời sống vật chất và tinh thần của công nhân ở các khu công nghiệp chưa được quan tâm một cách đúng đắn. Nhiều tổ chức công đoàn (cơ quan đại diện cho quyền lợi của giai cấp của công nhân) hoạt động chưa hiệu quả, do vậy cuộc sống của công nhân chỉ bó hẹp trong phạm vi các công xưởng, nhà máy, hiểu biết xã hội còn hạn chế. Vậy nên những đối tượng này cần được giáo dục tinh thần bình tĩnh, tỉnh táo, tránh bị kẻ xấu lợi dụng, tạo cớ, gây nên sự việc đáng tiếc, thậm chí đẩy sự việc vào chỗ nguy hiểm khó lường hết hậu quả.

Mặc dù vậy, nhưng tôi cho rằng, đó chỉ là cục bộ tại một vài thời điểm, ở một vài địa phương, còn trên phạm vi toàn quốc, lòng yêu nước của thanh niên cùng với truyền thống của cha ông sẽ được phát huy để dù là ở đâu hay bất cứ lúc nào, lòng yêu nước đó cũng sẽ trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy thanh niên Việt Nam đạt được những thành tích diệu kỳ, thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đem lại vinh quang cho Tổ quốc.

Tỉnh táo, sáng suốt và biết cách đặt lòng yêu nước đúng chỗ chính là điều mà mỗi người dân Việt cần làm hiện nay. Hơn tất cả, mọi người cần đồng lòng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, Chính phủ và phát huy khối đoàn kết dân tộc.

Vậy với cương vị là một người thầy, người cha, ông sẽ giáo dục học sinh, con em mình thể hiện lòng yêu nước ra sao?

Thời xưa, trong hoàn cảnh đất nước chiến tranh, tại trường học, tại không gian sinh hoạt gia đình, cụ thể là những bữa cơm, thầy trò, bố mẹ con cái thường bàn luận đến những vấn đề của chiến tranh, đến chết chóc, đau thương, vậy nên không cần phải rao giảng nhưng mỗi thành viên đều hiểu, đều thấm nhuần tình cảm yêu nước.

Nhưng ngày nay, cuộc sống hiện đại, sinh hoạt gia đình, môi trường giáo dục đã có những thay đổi nhất định, mỗi người có những nỗi lo cơm áo gạo tiền khác nhau. Từ đó, cơ hội tiếp cận với những bài học lịch sử, với truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc cũng bị ảnh hưởng theo. Tuy nhiên, những ngày vừa qua, hình ảnh nhiều bậc phụ huynh đưa con em đi biểu tình đã chứng tỏ một điều, khi cần, lòng yêu nước của người dân Việt sẽ được bộ lộ một cách tự nhiên, không màu mè.

Lúc ấy, chính lòng yêu nước sẽ nâng đỡ họ, đưa họ vượt qua những xấu xa, cám dỗ và làm được nhiều việc có ích cho bản thân, xã hội. Bởi vậy, ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào sự trong sạch, vững mạnh của đội ngũ thanh niên Việt Nam hiện nay.

Xin cảm ơn ông!