“Vượt thu giúp giải quyết nhiều vấn đề cấp bách phát sinh”

Tân Cảng Cát Lái - TP.HCM

Trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, nhưng với nỗ lực của ngành Tài chính, dự kiến thu NSNN năm 2014 vượt khoảng 10,6%. Ông đánh giá sao về kết quả này?

Năm 2014 ước thu vượt là 63.700 tỷ đồng. Tôi đánh giá cao nỗ lực của các cơ quan thu, đặc biệt là Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan. Vượt thu sẽ tạo điều kiện để xử lý các vấn đề cấp bách, phát sinh trong điều kiện nền kinh tế đang hết sức khó khăn.

Tôi cho rằng, vượt thu 10,6% so với dự toán là do ngành Tài chính đã nỗ lực, quyết liệt triển khai nhiều giải pháp thu hiệu quả. Tuy nhiên cũng có nguyên nhân là do dự toán của chúng ta xây dựng ở mức có thể nói là thấp hơn so với số thực hiện của năm 2013. Điều này có lý do, bởi vì năm 2012-2013 là những năm kinh tế khó khăn, số DN ngừng hoạt động liên tục tăng, vì vậy dẫn đến tình trạng thu NSNN không đạt dự toán.

Do đó, năm 2014, Quốc hội cũng xem xét quyết định số dự toán thu ngân sách ở mức hợp lý để đảm bảo cân đối một cách vững chắc và chủ động hơn trong điều hành ngân sách. Đặc biệt, trong điều kiện nền kinh tế diễn biến khó lường, bối cảnh trong nước và quốc tế diễn biến phức tạp, nhất là việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trái phép trong vùng thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Về thu ngân sách, theo quan điểm của tôi là không thu theo dự toán mà thu theo Luật. Các luật thuế đã quy định đối tượng thuế suất, Luật Quản lý thuế đã quy định trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân phải nộp đúng, nộp đủ và kịp thời vào NSNN. Đi kèm với đó, nếu như không chấp hành thì có chế tài để xử lý vi phạm. Do vậy việc quyết định dự toán chỉ xác định mức thu ổn định để trên cơ sở đó cùng với bội chi xác định mức trần NSNN được phép chi cho hợp lý và cho chủ động.

Vượt thu, có thể coi là thắng lợi kép của ngành Tài chính, vì vừa phải hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách, vừa hỗ trợ các giải pháp thuế tháo gỡ khó khăn cho DN. Nhiều năm nay các chính sách ấy luôn song hành. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?

Như tôi đã nói, năm 2014 là năm kinh tế khó khăn, số DN nợ đọng, giải thể lớn, khoảng trên dưới 2/3 số DN báo lỗ. Đứng trước tình trạng đó, Chính phủ đã trình Quốc hội những cơ chế tháo gỡ khó khăn cho DN, giãn, giảm các loại thuế. Điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu.

Trong điều kiện giãn, giảm nguồn thu, cắt giảm thuế quan theo lộ trình mà kết quả đạt được như vậy, tôi đánh giá đây là tích cực từ sự chỉ đạo của Chính phủ, các bộ ngành, các cấp chính quyền địa phương, trực tiếp là các cơ quan Thuế và Hải quan.

Nhưng tôi cũng muốn nói thêm, số thu đó ngoài sự nỗ lực cố gắng, năm 2014 cũng có bổ sung thêm một số nguồn trong điều kiện cân đối ngân sách khó khăn, ngoài thu thuế, phí và thu của một số khoản từ tài nguyên như các năm trước, thì năm 2014 thu toàn bộ cổ tức được chia cho phần vốn góp của Nhà nước vào các DN và thu phần lớn lợi nhuận của các DNNN 100% vốn sau khi trích lập các quỹ.

Và cũng năm 2014, chúng ta đã thu đến 75% lợi nhuận được chia cho nước chủ nhà của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (những năm trước chỉ thu 50%). Đây là những yếu tố làm tăng số thu.

Và mặc dù nỗ lực, cố gắng của ngành Thuế, Hải quan như vậy, nhưng cũng phải thấy, nợ đọng thuế còn lớn và đang có xu hướng tăng. Điều này có lý do khách quan. Nền kinh tế càng gặp khó khăn, DN càng gặp khó khăn, thì không những nguồn thu giảm mà việc thực hiện nghĩa vụ thu trong điều kiện cân đối tài chính, thực trạng tài chính DN khó khăn như vậy thì khó thực hiện. Trong bối cảnh đó, chúng ta vẫn thu vượt dự toán, giữ được mức nợ đọng thuế thì tôi đánh giá đây là những kết quả hết sức nỗ lực của ngành Tài chính.

Tôi cũng biết được rằng, cơ quan Thuế, Hải quan đã giao nhiệm vụ cho các đơn vị trong hệ thống Thuế, Hải quan ngoài chỉ tiêu thu còn có chỉ tiêu thực hiện chống thất thu, thu nợ đọng, coi đó là nhiệm vụ quan trọng được giao ngay từ đầu năm. Đó là sự điều hành quyết liệt, chính những yếu tố như vậy mới đạt được kết quả ước thu vượt 63.700 tỷ đồng năm 2014.

Cơ cấu chi ngân sách hiện có nhiều ý kiến cho rằng chưa hợp lý, vì chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách. Theo ông nên làm gì để giảm bớt chi thường xuyên và cơ cấu lại chi ngân sách?

Những năm qua, thực hiện chính sách của Đảng, Quốc hội đã ra Nghị quyết trong đó chú trọng an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo và thực hiện các chế độ chính sách đối với người có công, thực hiện lộ trình cải cách tiền lương... Tất cả đều tập trung chi cho con người với tư cách là chủ thể hoạt động kinh tế, là lực lượng sản xuất cơ bản quyết định tăng năng suất lao động xã hội và hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Vì vậy, chi thường xuyên của chúng ta trong cơ cấu tổng chi NSNN cao. Đến nay chiếm đến khoảng 70% tổng chi NSNN, đó là chưa kể một số nợ chi thường xuyên như hỗ trợ nhà ở đối với người có công, lùi cải cách tiền lương. Nếu thực hiện đúng lộ trình, chắc chắn chi thường xuyên còn chiếm tỷ trọng lớn hơn.

Để cơ cấu lại NSNN theo hướng tích cực, một trong những nhiệm vụ cơ bản là phải giảm tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi NSNN và theo đó tăng tỷ trọng chi trả nợ và chi đầu tư phát triển. Để giảm tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi NSNN, tôi đề nghị trước mắt, nhu cầu chi này còn lớn, thì Chính phủ, Quốc hội phải hết sức cân nhắc thận trọng trong việc ban hành các tiêu chuẩn, chế độ định mức chi, các chính sách chi liên quan đến con người, đến chi thường xuyên để đảm bảo theo hướng triệt để tiết kiệm chi trong lĩnh vực này.

Mặt khác, phải rà soát lại các khoản mục trong chi thường xuyên, vì chi thường xuyên những năm qua, định mức rất thấp trong bối cảnh lạm phát tương đối cao. Riêng năm 2014, chỉ số CPI thấp nhưng lũy kế nhiều năm, trượt giá rất lớn, định mức chậm thay đổi, là khó khăn đối với điều hành lĩnh vực chi này.

Tuy vậy, một số khoản chi tôi cho rằng vẫn còn lãng phí như chi lễ hội, khánh tiết, đoàn ra, mua sắm, đặc biệt mua sắm các phương tiện đi lại đắt tiền, chi xây dựng trụ sở mới quá tiêu chuẩn định mức… Trong điều kiện như vậy, tôi đề nghị phải rà soát lại các khoản chi thường xuyên, chi sự nghiệp theo hướng cắt giảm và triệt để tiết kiệm để cơ cấu lại NSNN.

Xin cảm ơn ông!